Page 6 - Yidishe Tzeit - אידישע צייט
P. 6
ĐĞĀ đă ķĦøă Ķđā ĕ
...ęėþ ĵĀ ijĕþ Đø ĕü
nn r v zr m ~r{yr
umq v nq ny yn ys o}vsy ~rv mnv vn |rmoq ~mrr
|rv zp |o zvyr v vyrpo |r rpo}q ~mp |rm ,| v}vvm uymrro
Á·² ,"̳˳ ¾¹Ë" ¶Â˶ ˲ʳ ²¾Ë ¶ÂË ¾½" (.·º ¶"Ê) ²ÊÀ´ Á»² ÊÄ º²¶ ÁÄÀ·É² ¿»»³ Ž»Ì Á·² ,¾"ÊÌ ¾È¸´´Å ÉÆ´»¶½ ¸²
Ì·À·ÉÀ¶ ÁÀ µ¹² ²·¶·" º´»µÂÄÊ²Æ Á·² ,"¶Æ·Ã³ ¶¾ Á»Ä»ÊÀ ¶Ë²Ê³ ¿»ÄÉ·Ì ¼»·Ê³'À ¸² ´Â·Â»»À Á»»¸ ÁÄ··Ä´ Ä»ÀËÀ »"ŵ ÂÀ´¸ ¯°¸ÆÁ ¸°Ç
,Ë"²Ê¶ ³Ì·½ Á½· ,Ì·½¾¶³ ¿»²ÈÀ¶ ¾²ÊË» ¾¾½ Å»·² Êij»Ê² ÁÄ»»´'à ̷»¶ ¾¹Ë ¶"Ê ÊÆ·Ë Á¸²¾³ òµ Áʻƻ»² ¼¸»È´Ç¸ ¸»´²± ¸² ¾´¯
·»µ»À¾Ì ¾³² ,Á½ ´¶Â Å"»Ê¶Ë Æ"IJ ÌÄ ¸»² ,Ì·ÊÈ Á·² ¿»ÂÀ¸ ÄÊÄ··Ë ʲ´
³ÉÄ»¾ ²·¶ ¶ÊÈ ÌÄ µ¾²³»·· ,'µ¾ Ì·Ëľ .̳˳ É"¶»Ä Á»² ³·Ë» ÊÄ»»¾É òµ
."Á½ ·´¶Â ²¾ ·»Ê¹² ¾²ÊË» ¾Ë ÁÀµ Á·² ,Ì·»Â¹·Ê³· Ì·»ÀË´³ º²¶ Ì·À·¹¶ Á»³Ë ²"³³·Ì ¿»¾Ë·Ê»
¾´·ÃÀ ÁÀ¸ Êĵ Á·² ,¿»À½ ¿»½ÆË ÁÄÂĸ ÅÊ²Ë ÁÄÂĸ ¿»¾Ë·Ê» »Â³Ê ³·Ê ¿·È ¸»² ÃÄ ÁÄ·· ,¾ÃÄÉ ² »·· º½²ÉÄ´
Á²¿¯¿¯º¯¿ ¸² ¿Äµ Á»»¸ ¿»»ÉÀ ·È ,¶Â˶ Ë²Ê ¸»² »µ Á·² ,Á·»ÄÊ ¿Äµ Á´ÄÉ ÁÄÀ·ÉĴû·Ê² Á·»ÄÊ Êĵ ÁÄÀ·ÉÄ´Æ»·² ¾²À ÁºËÊÄ
¾Ç¸Ã¿¸¸¯ ´Å ¾´´¯´Çà ¿ÌÄÉÌ·" Á·Æ ¶ËÄ Ì··ÈÀ Êĺ¾Æ²µ Áò¾ËĴ² ¼»¸ Á³²¶ ÁË»¶ ³·Ë» »Â³ ÊĴ»¸Ä¾Ë Å÷» ²³»ÉÄ »³Ê Á·²´¶ ¼Ê·µ
É°È° ÇÃ´È ÉÁ¸ÆÉ ¿Äµ Á´¾²Æ·Èû·² ¶Ë·µÉµ Ì·³¶¾Ì¶³ ·È Áʻƻ»² ·È ,»Ê³Ä¶ ³¾ ¾Ä³ ¾"ȸ
."'¶ »Âƾ ¿Ìʽ¸Â· ˸² ,¿»¾Ë·Ê» »¾·µ´ ³·Ê Á·Æ ¶Ê·Ì Ìĵ Á·Ë²Ê ³·º ¿·» Á»² ÊÆ·Ë ÌÄ»ÉÌ Á¸²¾³
òµ Áʻƻ»² ·È Á··²·ÊÆ Ä»»¸ Á·Æ Å÷» ²³»ÉÄ »³Ê Å»·² º½»··Ä´ Êĵ
¼»¸ º²¶ ,̳˳ ¾¹Ë ¶"ʳ ÊÆ·Ë Á¸²¾³ Á³²¶ ¿»¾Ë·Ê» »¾·µ´ »µ Á´Äɲµ ,û·Ê´ ʲ´ ÁÄ··Ä´ ¸»² Áº»»¸ ľ² .̳˳ ¾¹Ë ¶Â˶ Ë²Ê ¾Ë
ÌÀµ² ¾Ä ÁºÄʺ ¿»»³ Ž»Ì Á³»·¶Ä´Â² 2000 Êij»Ê² Á»·Ë ¸»²'à ¸² º'¶Âĺ'Ä´ »µ Êij»² ÊÌÃ¾Æ »³Ì½ ºÂ½ÄÊĴ»»Ê²
Á»² ºÊ²Æ ¿Ä»² Á´»»ºËƲ ¿»»³ ,Çʲ¶ Á·² ,»·¸² ºË»Â ¼»¸ ºÊ»Æ'À ò·· ʲ» ¸»² ¾"ȸ Å÷» ²³»ÉÄ »³Ê
Á·² ,É"ƾ ¾"ÊÌ ³² ¿¹ÂÀ ˵·¹ ·Æ» ò·· ´¶ÂÀ ² Á·Æ Á»»¸ ¶ÂËÀ ºË»Â ÁÄÉ'À .¿»¾Ë·Ê» Á·Æ Áò´ ʲ» Á»² ¾²ÊË» Çʲ Á»»É ÁÄÀ·ÉÄ´Æ»·Ê²
Á»»É ÁÄÀ·ÉĴ² ÊÄ ¸»² ·À¹Â Ì³Ë Ì²Ê·¶ »Æ¾ Ì·Ê·µ »Ê·µ Á»·Ë ¼»¸ ºÊ»Æ'À
¼»¸ º²¶ ÊÄ .²"³³·Ì ¿»¾Ë·Ê» É"¶»Ä ¶¾»¾¹ ʲº'À Á·² ,¿»Â·ÀµÉ¶ ·Â»Ì·³Ê Á¸»··²³ ºË»Â Êij² º²¶ Ãľ² òµ
³Ê ÊÄ'À»¾Ë·Ê» ¿·È ÁµÂ²··Ä´ Ž»Ì ÄÊĸ·² Å»·² Á»»¸ ¸Ä¾ ²»È·À ºË»Â Ä´»µ'¶½¾¶ Á·² ´Â·Â»»À Á»»¸ ÁË»·º ·È
¾Ä³ ¾"ȸ ¼²³Ê»·² Ê»²À »³Ê Á·²´¶ Á³²¶ Ľ¾Ä·· Ì·Ê·µ¶ »À½¹ Á·² ¿»¾·µ´ ÊÄ´»º½»Ê Êĵ ¸»² òµ ¸² ´Â·¾ÄºË
¾²¸'À ÁºÄ³Ä´ ¿»² Á·² ,¶Â»³ »ÊÀ² ¿²¸´»·³À·² Áº¾²¶Ä´ ¼»¸ º²¶ Á·² ,´Ä··
¶Â˶ ˲ʵ '² ÊÆ·Ë Á¸²¾³ ʲ» ¿ÄÂÄ» .Á¸²¾³Ä´ ºË»Â ÃĵĻ Á·² ,¶º»Ë Ä´»ºÊ²Â´»»² Á»»¸ º»À
ÊĺËÊÄ Êĵ ÁÄÀ·ÉĴû·² ¸»² ÃÄ ¾²À
.̳˳ ¾¹Ë Å÷» ²³»ÉÄ »³Ê Á·Æ '»²Ê ÊÉ»Ä Êĵ Ë»ÊÆ ÊÄ º²¶ ,É"³Ë ¿·² ¶"Ê ´²º
,ÁÄ··Ä´ ¸»² ¶º»Ë Á»»¸ ÁÈ»ºË·ÈÊĺ·² Á·Æ ´¶ÂÀ ¿Äµ ÁʻƷÈ»»² ºÊ»³·ÊÆ
ÊÄ Ã²·· Dzʺ ,Ê»²À »³Ê Á·²´¶ ¿»»³ ¸² ,º³»»ÊË Å"»Ê Êĵ ò·· òµ ¶À ¾½ Á·ºÄ´ Á·² ,̳˳ ÊÆ·Ë ÌÄ»ÉÌ
Á·²´¶ ÁÄ··Ä´ ³»Ë¹À ÉʲºË ʲ´ º²¶ ,ºÊ»ÆÄ´ º²¶ ÊÄ Ã²·· Ä·³É Á»µ Ì»³ »¾·µ´ »µ Å»·² Á»»¸ Ä»ÆËÀ ·È ·Ì¾½»³Ë
Á»»¸ Á»² ºÄ¸'À »·· ,¾"ȸ Å÷» ²³»ÉÄ »³Ê ¶Â˶ Ë²Ê ÊÆ·Ë Á¸²¾³ ÁÄÀ º´Ä¾Æ ¿»½ÃÀ ¿Äµ ·È Á¾²¸ »»¸ ¿»¾Ë·Ê» »Â³Ê·
,"˵¹¶ Å÷» Ì»³" ÊÆà ¿·È ¶À½Ã¶ ºÊÄ·· ´¶ÂÀ Êĵ Á·² ,̳˳ ¾¹Ë
ÉʲºË ʲ´ Êij² ÊÄ º²¶ Á·² ,Ë"²Ê Á»² ,Á"³ÀÊ Á»² ºÂ´ÄʳĴ .´¾²ÆÊÄ Á² Êij² ,Á»»¸
¿·Ë³ Á·² ,Á·»ÄÊ ¿Äµ º½²ÀÄ´ÉÄ··² Á·² Ê·º Á»² ºÂ´ÄʳĴ·È ¼»·² ºÊÄ··
¯°¸ÆÁ ¸°Ç ¾´Ã ³¿Á· ÇÁ²
.·ÈÊĵ ÁÄ··Ä´ ¿»½ÃÀ ºË»Â ÁÆ·² .Å÷» Ì»³ ¸² ¾´Ã ³°´ÈÉ ¸² ¾´¯ ,ÂÀ´¸
»µ ¼²Â ,Å»·Êĵ ʲ» 10 ¿·Ê² º»À Êij² òµ Á³²¶ ¿»Â³Ê »µ ¼¸»È´Ç¸ ¸»´²±
¼²³Ê»·² Ê»²À »³Ê Á·²´¶ Á·Æ ¶Ê»ºÆ ÊĺÊÄ·· »µ ´»µÂÄ´ÂÄʳ·È ,ÁÆʲ··Ä´Æ²
º²¶ Dz¾Æ Á»»¸ Á·² ,¿»À·ÊÀ »¸Â´¾ ¾"ȸ :º³»»ÊË ÊĽ¾Ä·· ,Ê·²À¶ ¾Ä³ Á·Æ ¸² º'¶Âĺ'Ä´ º²¶ Å÷» ²³»ÉÄ »³Ê
ÄÉ·Ì ¶»¶Ë Ãƾ² ³Ê ¾Ä ·»¾Ä ·ÊÀ²" º»»ºË'à µ¾²³»·· ,ÁÊ»Æ »·¸² ¼»¸ ¼»·Ê³'À
! ·¸¸Å Áȸ²¸¯
¶"ÁÈÉ ¼¸°Å¿
...ęėþ ĵĀ ijĕþ Đø ĕü
nn r v zr m ~r{yr
umq v nq ny yn ys o}vsy ~rv mnv vn |rmoq ~mrr
|rv zp |o zvyr v vyrpo |r rpo}q ~mp |rm ,| v}vvm uymrro
Á·² ,"̳˳ ¾¹Ë" ¶Â˶ ˲ʳ ²¾Ë ¶ÂË ¾½" (.·º ¶"Ê) ²ÊÀ´ Á»² ÊÄ º²¶ ÁÄÀ·É² ¿»»³ Ž»Ì Á·² ,¾"ÊÌ ¾È¸´´Å ÉÆ´»¶½ ¸²
Ì·À·ÉÀ¶ ÁÀ µ¹² ²·¶·" º´»µÂÄÊ²Æ Á·² ,"¶Æ·Ã³ ¶¾ Á»Ä»ÊÀ ¶Ë²Ê³ ¿»ÄÉ·Ì ¼»·Ê³'À ¸² ´Â·Â»»À Á»»¸ ÁÄ··Ä´ Ä»ÀËÀ »"ŵ ÂÀ´¸ ¯°¸ÆÁ ¸°Ç
,Ë"²Ê¶ ³Ì·½ Á½· ,Ì·½¾¶³ ¿»²ÈÀ¶ ¾²ÊË» ¾¾½ Å»·² Êij»Ê² ÁÄ»»´'à ̷»¶ ¾¹Ë ¶"Ê ÊÆ·Ë Á¸²¾³ òµ Áʻƻ»² ¼¸»È´Ç¸ ¸»´²± ¸² ¾´¯
·»µ»À¾Ì ¾³² ,Á½ ´¶Â Å"»Ê¶Ë Æ"IJ ÌÄ ¸»² ,Ì·ÊÈ Á·² ¿»ÂÀ¸ ÄÊÄ··Ë ʲ´
³ÉÄ»¾ ²·¶ ¶ÊÈ ÌÄ µ¾²³»·· ,'µ¾ Ì·Ëľ .̳˳ É"¶»Ä Á»² ³·Ë» ÊÄ»»¾É òµ
."Á½ ·´¶Â ²¾ ·»Ê¹² ¾²ÊË» ¾Ë ÁÀµ Á·² ,Ì·»Â¹·Ê³· Ì·»ÀË´³ º²¶ Ì·À·¹¶ Á»³Ë ²"³³·Ì ¿»¾Ë·Ê»
¾´·ÃÀ ÁÀ¸ Êĵ Á·² ,¿»À½ ¿»½ÆË ÁÄÂĸ ÅÊ²Ë ÁÄÂĸ ¿»¾Ë·Ê» »Â³Ê ³·Ê ¿·È ¸»² ÃÄ ÁÄ·· ,¾ÃÄÉ ² »·· º½²ÉÄ´
Á²¿¯¿¯º¯¿ ¸² ¿Äµ Á»»¸ ¿»»ÉÀ ·È ,¶Â˶ Ë²Ê ¸»² »µ Á·² ,Á·»ÄÊ ¿Äµ Á´ÄÉ ÁÄÀ·ÉĴû·Ê² Á·»ÄÊ Êĵ ÁÄÀ·ÉÄ´Æ»·² ¾²À ÁºËÊÄ
¾Ç¸Ã¿¸¸¯ ´Å ¾´´¯´Çà ¿ÌÄÉÌ·" Á·Æ ¶ËÄ Ì··ÈÀ Êĺ¾Æ²µ Áò¾ËĴ² ¼»¸ Á³²¶ ÁË»¶ ³·Ë» »Â³ ÊĴ»¸Ä¾Ë Å÷» ²³»ÉÄ »³Ê Á·²´¶ ¼Ê·µ
É°È° ÇÃ´È ÉÁ¸ÆÉ ¿Äµ Á´¾²Æ·Èû·² ¶Ë·µÉµ Ì·³¶¾Ì¶³ ·È Áʻƻ»² ·È ,»Ê³Ä¶ ³¾ ¾Ä³ ¾"ȸ
."'¶ »Âƾ ¿Ìʽ¸Â· ˸² ,¿»¾Ë·Ê» »¾·µ´ ³·Ê Á·Æ ¶Ê·Ì Ìĵ Á·Ë²Ê ³·º ¿·» Á»² ÊÆ·Ë ÌÄ»ÉÌ Á¸²¾³
òµ Áʻƻ»² ·È Á··²·ÊÆ Ä»»¸ Á·Æ Å÷» ²³»ÉÄ »³Ê Å»·² º½»··Ä´ Êĵ
¼»¸ º²¶ ,̳˳ ¾¹Ë ¶"ʳ ÊÆ·Ë Á¸²¾³ Á³²¶ ¿»¾Ë·Ê» »¾·µ´ »µ Á´Äɲµ ,û·Ê´ ʲ´ ÁÄ··Ä´ ¸»² Áº»»¸ ľ² .̳˳ ¾¹Ë ¶Â˶ Ë²Ê ¾Ë
ÌÀµ² ¾Ä ÁºÄʺ ¿»»³ Ž»Ì Á³»·¶Ä´Â² 2000 Êij»Ê² Á»·Ë ¸»²'à ¸² º'¶Âĺ'Ä´ »µ Êij»² ÊÌÃ¾Æ »³Ì½ ºÂ½ÄÊĴ»»Ê²
Á»² ºÊ²Æ ¿Ä»² Á´»»ºËƲ ¿»»³ ,Çʲ¶ Á·² ,»·¸² ºË»Â ¼»¸ ºÊ»Æ'À ò·· ʲ» ¸»² ¾"ȸ Å÷» ²³»ÉÄ »³Ê
Á·² ,É"ƾ ¾"ÊÌ ³² ¿¹ÂÀ ˵·¹ ·Æ» ò·· ´¶ÂÀ ² Á·Æ Á»»¸ ¶ÂËÀ ºË»Â ÁÄÉ'À .¿»¾Ë·Ê» Á·Æ Áò´ ʲ» Á»² ¾²ÊË» Çʲ Á»»É ÁÄÀ·ÉÄ´Æ»·Ê²
Á»»É ÁÄÀ·ÉĴ² ÊÄ ¸»² ·À¹Â Ì³Ë Ì²Ê·¶ »Æ¾ Ì·Ê·µ »Ê·µ Á»·Ë ¼»¸ ºÊ»Æ'À
¼»¸ º²¶ ÊÄ .²"³³·Ì ¿»¾Ë·Ê» É"¶»Ä ¶¾»¾¹ ʲº'À Á·² ,¿»Â·ÀµÉ¶ ·Â»Ì·³Ê Á¸»··²³ ºË»Â Êij² º²¶ Ãľ² òµ
³Ê ÊÄ'À»¾Ë·Ê» ¿·È ÁµÂ²··Ä´ Ž»Ì ÄÊĸ·² Å»·² Á»»¸ ¸Ä¾ ²»È·À ºË»Â Ä´»µ'¶½¾¶ Á·² ´Â·Â»»À Á»»¸ ÁË»·º ·È
¾Ä³ ¾"ȸ ¼²³Ê»·² Ê»²À »³Ê Á·²´¶ Á³²¶ Ľ¾Ä·· Ì·Ê·µ¶ »À½¹ Á·² ¿»¾·µ´ ÊÄ´»º½»Ê Êĵ ¸»² òµ ¸² ´Â·¾ÄºË
¾²¸'À ÁºÄ³Ä´ ¿»² Á·² ,¶Â»³ »ÊÀ² ¿²¸´»·³À·² Áº¾²¶Ä´ ¼»¸ º²¶ Á·² ,´Ä··
¶Â˶ ˲ʵ '² ÊÆ·Ë Á¸²¾³ ʲ» ¿ÄÂÄ» .Á¸²¾³Ä´ ºË»Â ÃĵĻ Á·² ,¶º»Ë Ä´»ºÊ²Â´»»² Á»»¸ º»À
ÊĺËÊÄ Êĵ ÁÄÀ·ÉĴû·² ¸»² ÃÄ ¾²À
.̳˳ ¾¹Ë Å÷» ²³»ÉÄ »³Ê Á·Æ '»²Ê ÊÉ»Ä Êĵ Ë»ÊÆ ÊÄ º²¶ ,É"³Ë ¿·² ¶"Ê ´²º
,ÁÄ··Ä´ ¸»² ¶º»Ë Á»»¸ ÁÈ»ºË·ÈÊĺ·² Á·Æ ´¶ÂÀ ¿Äµ ÁʻƷÈ»»² ºÊ»³·ÊÆ
ÊÄ Ã²·· Dzʺ ,Ê»²À »³Ê Á·²´¶ ¿»»³ ¸² ,º³»»ÊË Å"»Ê Êĵ ò·· òµ ¶À ¾½ Á·ºÄ´ Á·² ,̳˳ ÊÆ·Ë ÌÄ»ÉÌ
Á·²´¶ ÁÄ··Ä´ ³»Ë¹À ÉʲºË ʲ´ º²¶ ,ºÊ»ÆÄ´ º²¶ ÊÄ Ã²·· Ä·³É Á»µ Ì»³ »¾·µ´ »µ Å»·² Á»»¸ Ä»ÆËÀ ·È ·Ì¾½»³Ë
Á»»¸ Á»² ºÄ¸'À »·· ,¾"ȸ Å÷» ²³»ÉÄ »³Ê ¶Â˶ Ë²Ê ÊÆ·Ë Á¸²¾³ ÁÄÀ º´Ä¾Æ ¿»½ÃÀ ¿Äµ ·È Á¾²¸ »»¸ ¿»¾Ë·Ê» »Â³Ê·
,"˵¹¶ Å÷» Ì»³" ÊÆà ¿·È ¶À½Ã¶ ºÊÄ·· ´¶ÂÀ Êĵ Á·² ,̳˳ ¾¹Ë
ÉʲºË ʲ´ Êij² ÊÄ º²¶ Á·² ,Ë"²Ê Á»² ,Á"³ÀÊ Á»² ºÂ´ÄʳĴ .´¾²ÆÊÄ Á² Êij² ,Á»»¸
¿·Ë³ Á·² ,Á·»ÄÊ ¿Äµ º½²ÀÄ´ÉÄ··² Á·² Ê·º Á»² ºÂ´ÄʳĴ·È ¼»·² ºÊÄ··
¯°¸ÆÁ ¸°Ç ¾´Ã ³¿Á· ÇÁ²
.·ÈÊĵ ÁÄ··Ä´ ¿»½ÃÀ ºË»Â ÁÆ·² .Å÷» Ì»³ ¸² ¾´Ã ³°´ÈÉ ¸² ¾´¯ ,ÂÀ´¸
»µ ¼²Â ,Å»·Êĵ ʲ» 10 ¿·Ê² º»À Êij² òµ Á³²¶ ¿»Â³Ê »µ ¼¸»È´Ç¸ ¸»´²±
¼²³Ê»·² Ê»²À »³Ê Á·²´¶ Á·Æ ¶Ê»ºÆ ÊĺÊÄ·· »µ ´»µÂÄ´ÂÄʳ·È ,ÁÆʲ··Ä´Æ²
º²¶ Dz¾Æ Á»»¸ Á·² ,¿»À·ÊÀ »¸Â´¾ ¾"ȸ :º³»»ÊË ÊĽ¾Ä·· ,Ê·²À¶ ¾Ä³ Á·Æ ¸² º'¶Âĺ'Ä´ º²¶ Å÷» ²³»ÉÄ »³Ê
ÄÉ·Ì ¶»¶Ë Ãƾ² ³Ê ¾Ä ·»¾Ä ·ÊÀ²" º»»ºË'à µ¾²³»·· ,ÁÊ»Æ »·¸² ¼»¸ ¼»·Ê³'À
! ·¸¸Å Áȸ²¸¯
¶"ÁÈÉ ¼¸°Å¿
