Page 3 - Yidishe Tzeit - אידישע צייט
P. 3
º°« ý°°«³·«¿£ ý®
ȸ¿Á±Á±¯° Á²¿Ç¸Ç ¾¸¸½"
"¾´¯± ÇÁ´´¯·»¯Ã§ ¾'·¸½
·±¿ÁÇ°Á±À¸´Ç¯ ·¯³ ÇÁ ¸´µ¯ ¸´´ ·ÇÁ²»¸È »"µ ¾¸¸·È¿¯Ç° °Ç³
±¿¯³Ç¸Ã ¼Á¿ÇÁµ¸¸¯ ¼Á² ÇÁ·¿´¯ ¾´Ã ÇÅ´¯ ¾À¸´Ç± ¼Á²
Êĵ ÁÄ··Ä´ ¸»² ºÃ³¾Ä¸ Á·²´ Êĵ ¸² ³Ê¶ ,Ä··ÉòÀ Á·Æ ³Ê ºĔ»·¶ Êĵ" ÊĺÃÄÊ´ Êĵ ¸² ÉÆà Á»»É ºË»Â ò·· "¿·µ»Ì ¾²" ÊÆà ¿Ä»²
¼»À ¾²¸ ÁÄÀ ¸² ÁºÄ³Ä´ º²¶ ò·· Ľ»¾ºÄ Ê»À º²¶ ¾"¸ Á»··Ä¾ ³»»¾ ²µ·¶» ¸»² º»³Ä´ Á´»¸²µ ¿Ä»² ´Â·½»»Ê´Êĵ Áľº»Ĕ²É ÄÂĵ»ËÊ²Æ Ê²Æ º¾ÄºË
¼»¸ Á³²¶ Ê»À ÁÄ·· º´²¸Ä´ ¾²À µÂ²¾Ã·Ê Á·Æ ÁÄ´ÂÄʳû·Ê² ¿»»³ ÁÄ··Ä´ ¾"¸ Á»»ºË²ʳ Á¶½¶ »³È ³Ê¶ ò··
.ºÄ³-¾²º»ĔË Á»»¸ ·È ÁÄ´ÂÄʳ »³Ê ,Á·²´ ÊÄ··²º¾²Ĕ Êĵ ¸² ,ÁƲʺĴ ¿ÄÂ·Æ Ê·³»¹ Êľ²ºÂÄÀ·Â²À ¿Äµ Ì·¾·ÄĔ Ä»»¸ Êij»² Á³»ÊËÄ´ º²¶
¾»·· ¾"ȸ ³·É»Ëº¾»Ã²ÊÉ É»¸»»² ɹȻ µ·À¾Ì Å»·² ¾"ȸ Á·²´ ÊÄ··²º¾²Ĕ ¾º»Ĕ²É Á»»² Á²¶Ê²Æ ¸»² ,¶¾È¶¶
Êij»² ºÊĶĴ ³²¶ ¼»² ò·· Á·Æ" Êĵ µ¾²³»·· Êij² .Ê»À º»À ÁÆÄʺ ¼»¸ º³»·¾Ä´ ºÊÄ·· ò·· ÃÄĔÄ ,»À¾Ë·Ê» º²¶ ÊÄ Ã²·· µ» »³Ì½· ¿»ÊÆà »µ Êij»²
Á½·¸²³ Ä´»µÊÄ»ÊÆ Ä»»À û·²½Ê·µ ,¿»² Á»² ºÂ»·²··Ä´ ºË»Â º²¶ Á·²´ ÊÄ´»¸²µ »µ Á·Æ ¿»µÀ·¾¶· ¿»Â³Ê¶ »¾·µ´ ¼Ê·µ Êĺ·² Á·Æ ÁÄ´ÂÄʳ·Èû·Ê² Á¸»··²³
ºÃ·²··Ä´ Á»·Ë ¼»² ³²¶ ,µÂ²¾Ã·Ê Á»² »µ Á»² ʲ ķ·ÉòÀ º²ºË »µ ÁÄÂĸ Á·² ´Â²¶Ê»Æ ¿ÄÂÊĸ»»² ¿Äµ
Á² ¸»² Á·²´ ÊÄ´»¸²µ Êĵ ¸² ²¸² ¸»² ,²É··²½²¾²À º²ºËÊ²Æ .º¾Ä·· ÄË»µ»² ÄȲ´ ³Êɳ Áʲ··Ä´ ºĔ²½Ä´Æ»·² ¼²ÂÊĵ
Dz´ Á»² ´Â·Â»»ËÊÄ ÊÄ´»ºÊ²ÂÄ´»»²
¸»² ÊÄ Ã²·· Áʲ» ľ² ¼ËÀ³ .µÂ²¾Ã·Ê .ÁÄÀ·ÉÄ´ µÂ²ºË·È ºË»Â Ë»ÂÄ´Ä´²³ Êɻij ¸»² ˵·É¶ ̵·³Ä Á»»¸ ¿´¶ .¾²ÊË»
ÁË»ºÃ»Â·À²É ¿Äµ Êĺ·² ÁÄ··Ä´ Ì·»Â¹·Ê³ Áµ»² ÁÄ··Äº²Ê ·È ÁÄ··Ä´ ºÂ²ÀÊĵ ¿»Ê·³»¹ Ä´»¸²µ »µ ÁË»··È
Áû»Ê·Èû·² ºÊ»³·ÊĔ º²¶ ò·· ¿»Ë¸ÄÊ Ê»»² '» ¿·» ,»ÊÆÊĵ»² Á»»²" Á»»ºË²ʳ ³Ê¶ ¸»² ,Ì·»ÀË´³· Ì»³" ¹ÃĔ ¾Ë ¶µ´¶ Êĺ²ɲ³ Êĵ ,ÊÄ
Êĵ º²¶ ,¾²ÊË» Ìʷ̳· '¶³ ¶Â·À² »µ Á»»À Ê²Æ Ê²» »»··È ¼Êij ,¶"½ËÌ ,µ¾ÄÆ ¿Äµ Á»² Áʲ··Ä´ ÁÄ´»·ÈĴ»»Ê² Áʶ² ¿¶Ê³² 'Ê ´"¶Ê¶ Á·Æ ,"Áʶ²
ºË»·ºÄ´ ºË»Âʲ´ É»µÈ· Á·²´ ÊÄ´»¸²µ Ê»À º²¶ ,µÂ²¾Ã·Ê Á»² ¼·¸²³ ÁºÈľ Á·Æ ·ÌËɳ »"ĔÄ ,º³»»ÊË ÊÄ »·· º»·¾ ò·· ,ʲ··´Â·² Á·Æ µ"»¶ ¾"¸ Á²ÀµÄ»ÊÆ
º²¶ ÊÄ :ÊÄ´»»ºË óľ Á»»¸ Á·Æ ,Á»··Ä¾ ³Ê¶ º¾ÄÀÊ·ÀĴ»»Ê² ¿»È·¾Ĕ ² ´»µÂÄ»»¸ ʳµ ¿Ë ² ºÂ»»¶ ¼²Â ¸»²
¶Ê·Ì¶ µ·À»¾ Å»·² ºÄ··Äʲ¶Ä´ :²Ê·»³ Á»»¸ Á·Æ Ê»º ¿»»³ ´»µÂÄ»»ºË .¾"ȸ Á'»³Ê ÊÄÂľ·Éà ˷ʻĔ ÊÄÂij»ÊËÄ´ ˻²À½²Æ-Áº¾Ä¸
º²¶ ´»º»»È½»»¾´ Á·² ,¶²¾Æ ¶µÀ̶³ Êĵ ,¾²º»ĔË ¿·È ÊľÄÂË »·· ºÆ»·¾
¿»Ê·²»³· ¿»Ë·µ»¹ Ä»»¸ Á³»ÊËÄ´ ÊÄ -ÁɲÊÉ Á'Æ»·² º´»¾ Á·²´ ÊÄ··²º¾²Ĕ Á»² Á½·¸²³ Ä»»À Á·Æ û»² »»³" .¾ÄºËû·² Á·²
Ê»² Ê²Æ ¿»² º»À ÁµÄÊ ·È º»»´ ,ºÄ³ Êĵ º²¶ ,Áʲ» ½"ËÌ »µ Á»² ,Ä»ÂÄÀ·Ê ¸»²'à :º³»»ÊË Á»»ºË²ʳ ³Ê¶
.²ÊÀ´¶ »Æµ »µ Å»·² ,Ê»À Á·Æ ÁºÄ³Ä´ ¾"ȸ »³Ê ÊÄÂľ·ÉÃ
!º»»¶Â´Ä¾Ä´ »µ ºÃ²ĔÊ²Æ »µ Á»² Ì·µ» »³Ì½ ÄË'»Â³Ê Á½·¸ ¾²¸ ¼»² h`u `wc nds ydkdqs hb g`hhwx_` p_dd id`
Ê»À º²¶ Á»··Ä¾ ³Ê¶ ÁÄ·· µ¾²³" ÊÄ ÁÄ·· .ºÃÄʲɷ³ Á»² ¾¶·Ë ¿"»³¾À ldby k_ ndawh_ bphhm ,ke nhhgxo_w`
¸² ÁÄ··Ä´ º»¾¹À ¼»² ³²¶ ,º´²¸Ä´ òµ ,ºÃ·²··Êĵ ¼»¸ ¼»² ³²¶ ÊĺÄĔË" ÊÄ º²¶ ,ºÃÄʲɷ³ Á»² ºÂ»·²··Ä´ º²¶
Á²¶Ê²Æ ºÊ²µ ÁÄÂĸ ÃÄ ¸² ºÊĶĴ
nw_h jxy `hdco_ hb nh_ ,qhoqmdw nh_ nbh_ ghm kue h`w wqoqkdvp ¾»Æ·È ºË»Â º²¶ ÊÄ Êij² ,µ» »³Ì½
Êij² Ê»À º²¶ ÊÄ .Á´Ä··Êĵ ºÃ·²··Ä´
ÁÊ»³·ÊĔ Åʲµ ÁÄÀ ¸² ºÊĵ²ÆÄ´Æ»·²
ºÃ²ĔÊ²Æ ÁÄÀ Ê²Æ ,ÁÄ··Äº²Ê ·È òµ
.º»»¶Â´Ä¾Ä´ »µ
Á³²¶ ,Á²ºÄ´ òµ Á³²¶ Ê»À ÁÄ··"
·µ» ³Ì½³ Ì·³·ËÌ ¾»Æ ºÉĵºÂ² Ê»À
² .¾"ȸ ÊÄ´·¾É ¶À¾Ë »³Ê Á·²´¶ Á·Æ
»µ º»À ÁĴ·µÂ»³Ê²Æ Ä»»À ɲµ
Ê»À ÁÄÀ º²¶ ,ÁȲºÃ»² ÄË»ÂÄÀ·Ê
.ÄÉ»ÊÄÀ² Á»»É ÁʻƷÈû·Ê² ÃÄ º³»·¾ÊÄ
òµ ¸² ÁÄ··Ä´ ÊʳÀ ÁÄÀ º²¶ ºÊ²µ
¾²À»»É ÁÄÂĸ ò·· Ì·³·ËÌ ÁÄÂĸ
.Áʲ··Ä´ ºÉ·ÊµÄ´ ºË»Â ÊÄ»ÊÆ
*
»·¸²»·· Á»»ºË²ʳ ³Ê¶ º³»»ÊË Á²µ
ÊÄ··²º¾²Ĕ ¿·È ÁÄÀ·ÉĴ² ¸»² ÊÄ
ºÄº½»¾ÆÊ²Æ ¿»² ·È ¼»¸ º²¶ Á·² ,Á·²´
.¿»Ê·³»¹ Á¸»Ê Ä»»¸ Á³Ä´·Èû·Ê²
·¸¸Å Áȸ²¸¯
·"ÁÈÉ ¶ÇÆ
ȸ¿Á±Á±¯° Á²¿Ç¸Ç ¾¸¸½"
"¾´¯± ÇÁ´´¯·»¯Ã§ ¾'·¸½
·±¿ÁÇ°Á±À¸´Ç¯ ·¯³ ÇÁ ¸´µ¯ ¸´´ ·ÇÁ²»¸È »"µ ¾¸¸·È¿¯Ç° °Ç³
±¿¯³Ç¸Ã ¼Á¿ÇÁµ¸¸¯ ¼Á² ÇÁ·¿´¯ ¾´Ã ÇÅ´¯ ¾À¸´Ç± ¼Á²
Êĵ ÁÄ··Ä´ ¸»² ºÃ³¾Ä¸ Á·²´ Êĵ ¸² ³Ê¶ ,Ä··ÉòÀ Á·Æ ³Ê ºĔ»·¶ Êĵ" ÊĺÃÄÊ´ Êĵ ¸² ÉÆà Á»»É ºË»Â ò·· "¿·µ»Ì ¾²" ÊÆà ¿Ä»²
¼»À ¾²¸ ÁÄÀ ¸² ÁºÄ³Ä´ º²¶ ò·· Ľ»¾ºÄ Ê»À º²¶ ¾"¸ Á»··Ä¾ ³»»¾ ²µ·¶» ¸»² º»³Ä´ Á´»¸²µ ¿Ä»² ´Â·½»»Ê´Êĵ Áľº»Ĕ²É ÄÂĵ»ËÊ²Æ Ê²Æ º¾ÄºË
¼»¸ Á³²¶ Ê»À ÁÄ·· º´²¸Ä´ ¾²À µÂ²¾Ã·Ê Á·Æ ÁÄ´ÂÄʳû·Ê² ¿»»³ ÁÄ··Ä´ ¾"¸ Á»»ºË²ʳ Á¶½¶ »³È ³Ê¶ ò··
.ºÄ³-¾²º»ĔË Á»»¸ ·È ÁÄ´ÂÄʳ »³Ê ,Á·²´ ÊÄ··²º¾²Ĕ Êĵ ¸² ,ÁƲʺĴ ¿ÄÂ·Æ Ê·³»¹ Êľ²ºÂÄÀ·Â²À ¿Äµ Ì·¾·ÄĔ Ä»»¸ Êij»² Á³»ÊËÄ´ º²¶
¾»·· ¾"ȸ ³·É»Ëº¾»Ã²ÊÉ É»¸»»² ɹȻ µ·À¾Ì Å»·² ¾"ȸ Á·²´ ÊÄ··²º¾²Ĕ ¾º»Ĕ²É Á»»² Á²¶Ê²Æ ¸»² ,¶¾È¶¶
Êij»² ºÊĶĴ ³²¶ ¼»² ò·· Á·Æ" Êĵ µ¾²³»·· Êij² .Ê»À º»À ÁÆÄʺ ¼»¸ º³»·¾Ä´ ºÊÄ·· ò·· ÃÄĔÄ ,»À¾Ë·Ê» º²¶ ÊÄ Ã²·· µ» »³Ì½· ¿»ÊÆà »µ Êij»²
Á½·¸²³ Ä´»µÊÄ»ÊÆ Ä»»À û·²½Ê·µ ,¿»² Á»² ºÂ»·²··Ä´ ºË»Â º²¶ Á·²´ ÊÄ´»¸²µ »µ Á·Æ ¿»µÀ·¾¶· ¿»Â³Ê¶ »¾·µ´ ¼Ê·µ Êĺ·² Á·Æ ÁÄ´ÂÄʳ·Èû·Ê² Á¸»··²³
ºÃ·²··Ä´ Á»·Ë ¼»² ³²¶ ,µÂ²¾Ã·Ê Á»² »µ Á»² ʲ ķ·ÉòÀ º²ºË »µ ÁÄÂĸ Á·² ´Â²¶Ê»Æ ¿ÄÂÊĸ»»² ¿Äµ
Á² ¸»² Á·²´ ÊÄ´»¸²µ Êĵ ¸² ²¸² ¸»² ,²É··²½²¾²À º²ºËÊ²Æ .º¾Ä·· ÄË»µ»² ÄȲ´ ³Êɳ Áʲ··Ä´ ºĔ²½Ä´Æ»·² ¼²ÂÊĵ
Dz´ Á»² ´Â·Â»»ËÊÄ ÊÄ´»ºÊ²ÂÄ´»»²
¸»² ÊÄ Ã²·· Áʲ» ľ² ¼ËÀ³ .µÂ²¾Ã·Ê .ÁÄÀ·ÉÄ´ µÂ²ºË·È ºË»Â Ë»ÂÄ´Ä´²³ Êɻij ¸»² ˵·É¶ ̵·³Ä Á»»¸ ¿´¶ .¾²ÊË»
ÁË»ºÃ»Â·À²É ¿Äµ Êĺ·² ÁÄ··Ä´ Ì·»Â¹·Ê³ Áµ»² ÁÄ··Äº²Ê ·È ÁÄ··Ä´ ºÂ²ÀÊĵ ¿»Ê·³»¹ Ä´»¸²µ »µ ÁË»··È
Áû»Ê·Èû·² ºÊ»³·ÊĔ º²¶ ò·· ¿»Ë¸ÄÊ Ê»»² '» ¿·» ,»ÊÆÊĵ»² Á»»²" Á»»ºË²ʳ ³Ê¶ ¸»² ,Ì·»ÀË´³· Ì»³" ¹ÃĔ ¾Ë ¶µ´¶ Êĺ²ɲ³ Êĵ ,ÊÄ
Êĵ º²¶ ,¾²ÊË» Ìʷ̳· '¶³ ¶Â·À² »µ Á»»À Ê²Æ Ê²» »»··È ¼Êij ,¶"½ËÌ ,µ¾ÄÆ ¿Äµ Á»² Áʲ··Ä´ ÁÄ´»·ÈĴ»»Ê² Áʶ² ¿¶Ê³² 'Ê ´"¶Ê¶ Á·Æ ,"Áʶ²
ºË»·ºÄ´ ºË»Âʲ´ É»µÈ· Á·²´ ÊÄ´»¸²µ Ê»À º²¶ ,µÂ²¾Ã·Ê Á»² ¼·¸²³ ÁºÈľ Á·Æ ·ÌËɳ »"ĔÄ ,º³»»ÊË ÊÄ »·· º»·¾ ò·· ,ʲ··´Â·² Á·Æ µ"»¶ ¾"¸ Á²ÀµÄ»ÊÆ
º²¶ ÊÄ :ÊÄ´»»ºË óľ Á»»¸ Á·Æ ,Á»··Ä¾ ³Ê¶ º¾ÄÀÊ·ÀĴ»»Ê² ¿»È·¾Ĕ ² ´»µÂÄ»»¸ ʳµ ¿Ë ² ºÂ»»¶ ¼²Â ¸»²
¶Ê·Ì¶ µ·À»¾ Å»·² ºÄ··Äʲ¶Ä´ :²Ê·»³ Á»»¸ Á·Æ Ê»º ¿»»³ ´»µÂÄ»»ºË .¾"ȸ Á'»³Ê ÊÄÂľ·Éà ˷ʻĔ ÊÄÂij»ÊËÄ´ ˻²À½²Æ-Áº¾Ä¸
º²¶ ´»º»»È½»»¾´ Á·² ,¶²¾Æ ¶µÀ̶³ Êĵ ,¾²º»ĔË ¿·È ÊľÄÂË »·· ºÆ»·¾
¿»Ê·²»³· ¿»Ë·µ»¹ Ä»»¸ Á³»ÊËÄ´ ÊÄ -ÁɲÊÉ Á'Æ»·² º´»¾ Á·²´ ÊÄ··²º¾²Ĕ Á»² Á½·¸²³ Ä»»À Á·Æ û»² »»³" .¾ÄºËû·² Á·²
Ê»² Ê²Æ ¿»² º»À ÁµÄÊ ·È º»»´ ,ºÄ³ Êĵ º²¶ ,Áʲ» ½"ËÌ »µ Á»² ,Ä»ÂÄÀ·Ê ¸»²'à :º³»»ÊË Á»»ºË²ʳ ³Ê¶
.²ÊÀ´¶ »Æµ »µ Å»·² ,Ê»À Á·Æ ÁºÄ³Ä´ ¾"ȸ »³Ê ÊÄÂľ·ÉÃ
!º»»¶Â´Ä¾Ä´ »µ ºÃ²ĔÊ²Æ »µ Á»² Ì·µ» »³Ì½ ÄË'»Â³Ê Á½·¸ ¾²¸ ¼»² h`u `wc nds ydkdqs hb g`hhwx_` p_dd id`
Ê»À º²¶ Á»··Ä¾ ³Ê¶ ÁÄ·· µ¾²³" ÊÄ ÁÄ·· .ºÃÄʲɷ³ Á»² ¾¶·Ë ¿"»³¾À ldby k_ ndawh_ bphhm ,ke nhhgxo_w`
¸² ÁÄ··Ä´ º»¾¹À ¼»² ³²¶ ,º´²¸Ä´ òµ ,ºÃ·²··Êĵ ¼»¸ ¼»² ³²¶ ÊĺÄĔË" ÊÄ º²¶ ,ºÃÄʲɷ³ Á»² ºÂ»·²··Ä´ º²¶
Á²¶Ê²Æ ºÊ²µ ÁÄÂĸ ÃÄ ¸² ºÊĶĴ
nw_h jxy `hdco_ hb nh_ ,qhoqmdw nh_ nbh_ ghm kue h`w wqoqkdvp ¾»Æ·È ºË»Â º²¶ ÊÄ Êij² ,µ» »³Ì½
Êij² Ê»À º²¶ ÊÄ .Á´Ä··Êĵ ºÃ·²··Ä´
ÁÊ»³·ÊĔ Åʲµ ÁÄÀ ¸² ºÊĵ²ÆÄ´Æ»·²
ºÃ²ĔÊ²Æ ÁÄÀ Ê²Æ ,ÁÄ··Äº²Ê ·È òµ
.º»»¶Â´Ä¾Ä´ »µ
Á³²¶ ,Á²ºÄ´ òµ Á³²¶ Ê»À ÁÄ··"
·µ» ³Ì½³ Ì·³·ËÌ ¾»Æ ºÉĵºÂ² Ê»À
² .¾"ȸ ÊÄ´·¾É ¶À¾Ë »³Ê Á·²´¶ Á·Æ
»µ º»À ÁĴ·µÂ»³Ê²Æ Ä»»À ɲµ
Ê»À ÁÄÀ º²¶ ,ÁȲºÃ»² ÄË»ÂÄÀ·Ê
.ÄÉ»ÊÄÀ² Á»»É ÁʻƷÈû·Ê² ÃÄ º³»·¾ÊÄ
òµ ¸² ÁÄ··Ä´ ÊʳÀ ÁÄÀ º²¶ ºÊ²µ
¾²À»»É ÁÄÂĸ ò·· Ì·³·ËÌ ÁÄÂĸ
.Áʲ··Ä´ ºÉ·ÊµÄ´ ºË»Â ÊÄ»ÊÆ
*
»·¸²»·· Á»»ºË²ʳ ³Ê¶ º³»»ÊË Á²µ
ÊÄ··²º¾²Ĕ ¿·È ÁÄÀ·ÉĴ² ¸»² ÊÄ
ºÄº½»¾ÆÊ²Æ ¿»² ·È ¼»¸ º²¶ Á·² ,Á·²´
.¿»Ê·³»¹ Á¸»Ê Ä»»¸ Á³Ä´·Èû·Ê²
·¸¸Å Áȸ²¸¯
·"ÁÈÉ ¶ÇÆ
