Page 3 - Yidishe Tzeit - אידישע צייט
P. 3
‰ ‡ ‰ ‰ú
ˆ‡ „ ‡
‰ ˜"‰‚‰
"˜ˆ ‚˜
~~
¼Ê·µ ,"¾"ȸ ÊÄ´·¾É ¶À¾Ë ·Â»³Ê ÁÊÀ Á»»¸ ÌÂÀ¾² ¶"Ä ÊÄ´·¾É Ë»² ² º²¶ É»Ê·È Ê²» ´»Ã»»Êµ º»À
µ»´Â¶ ²·¶ ²¾¶ ,¶ËÄÀ¶ ¾Ä³ ¿Äµ Áĸ ·È ´Â·Êĺ»ËÊÄ Á³ ¾"¸ ¶À¾Ë 'Ê Á³»·¶Ä´Â² ,Á¶³² ʳ· Á»»Ê·² ʳ ,¿»·ÃÀ
Ǻ»ËĔ»¾ »Ì³Ë ¿¶Ê³² ³Ê¶ µ»Ã¹¶ Ë·µÉ· Á·²´ ¿ÄÂ·Æ ¶Ê·Ì¶ Ì·ÊÈ·² »µ ¿¶Ê³² »³Ê Á·²´¶ ò·· Ì·³² Ä»»¸ Á·Æ ¿»³Ì½ Á½·¸½²Â
ºÊĽľĴ½Ê·µ ÁÊÄ·· ò·· ,Ì·Ê·µ¶ ʲĔ ,¾"ȸ ÊÄ´·¾É Á»À»Â³ Á·² ¿»¸Â´ ÄÂĵ»ËÊ²Æ Á»² ¼»¸ ÁÄ»ÆÄ´
.²"º»¾Ë ¾Ä·ºÂÄ··Ä ºÄ··'à Á·² ¿»ÊÄ·· Á·Æ ¿ÄÂ·Æ µ»¹» Á³ Êĵ Á²¶Ê²Æ ¸»²'à ³»·² Áĸ »È ,ûÊÄʳ»»¾
Á»»É º¸²¾Ä´ ºË»Â º²¶ ,ÁÊÄ·· ÁÊ»·¾Ê²Æ ºÉ»ÊµÄ´ ºË»Â½²Â ÁÄÂĸ ò·· ¿»³Ì½
¸»² Á·½À ¿ÄÂ·Æ Ä³²´Æ»·² ºĔ»·¶ »µ ,µ»² ÁÊÄ»»º Á´»¸²µ ¿Äµ Ê²Æ ¶¹·ÂÀ .¾"ȸ É"ËʶÀ ÁÄÂÄÉ Ã²µ ¾²¸ ÊÄ ¸² ,Áʲ··Ä´
¿»Ê·³»¹ ÊĺÊĵ·¶ »µ ÁÄÀÄ·ÈÀ²¸·È Å»·² ¸»²'à ¸² ºÊ»ĔËÄ´ º²¶ ÊĽ¾Ä··
,É"ËʶÀ ¿ÄÂ·Æ Á³»¾³Ä´ ¸»² ò·· ¿»À˶ ÁÀ Ë·µÉ ³·¹ Êĵ Á¾²ÆÄ´ ¿»² Êĺ¾²··Ê²Æ Êĵ .Á³Ä´Ã»·Ê²
ÁÄ»ÆÄ´ ò·· ¿»³Ì½ ÄÊĵ² Á½·¸½²Â ºÉÄ»²ÊĔ Áû·Ê´ ¿Äµ ÁÄÀÄ·ÈÊĺ·² º´²¸Ä´ ¼»·² ¿»² º²¶
ò·· Á»»¸ ¶·ËÀ ,ºÂĶ ĺ²··»ÊĔ Á»² ¼»¸ Ļ²··Äʲ¶ ÄÊÄ··Ë »µ ÁÄ··Äº²Ê·ÈĔ² Êĵ ¸»² òµ ¸² º½·¸²³ ÊÄ º²¶ ÁÊĵ² ÁË»··È
Á·² ,ºË»Â ò·· Á·² ºÉ·ÊµÄ´Ĕ² Á»·Ë ¸»² Á»»¸ ·È ¶½¸À Á·² ¾²ÊË» Á·²´ ¿Äµ Á·Æ Á·Æ ÊÈ·² ÊĺÃÄÊ´ Á»² »À·²¾¶ ¿»ÊÆö Ì»³ ¿Ä»²
ò·· ¿»³Ì½ »µ Á³Ä´Ã»·Ê² Á·² Áº»»Ê´·È ¶Ê·Ì »Ë·µ»¹ Ä»»¸ º»À º¾Ä·· »µ Á³²¶ »»¸ ò·· µ» »³Ì½ ºÊĺ˻ÂÄ´½Ê·µ º²¶ ÊÄ ·²·· ,¿»¾Ë·Ê»
¿¶³ ̷¶»¾ ,ÁÄ»ËÊÄ ºË»Â½²Â ÁÄÂĸ ÁÄÂĸ ÃÄ ·²·· ,´Â·¾»»ºĔ² µ»¶ »³Ì½ ¿Äµ
.¶À˾ .ʳ¹À Á»»² Á·Æ
.¿µ² »Â³ .ÁÊĺ¾Ä Ä»»¸ Á·Æ ¿»³Ì½ Á²¶Ê²Æ
ºÊ»ÆÄ´ ¶Â·»¾Ä ¶¹´Ë¶ »µ º²¶ »·¸² Êĵ·²·· Á'Æ»·²
* Ìʷ̾ - ¶À¾Ë ÌÀ½¹ Á·½À" ÁÆ²Ë ·È »·· ÊĽ·¸²³ ¿Äµ Á·Æ ,´Â·¾»»ºĔ² ¿Ä»² Á½·¸À·Ê² ¿»»³
²¸² Á·Æ ¿»³Ì½ »µ »·¸² Áû·Ê´ ² ºÉÊÄÀ²³ Á´»·² Ä»»¸ Á³²¶
ÌÊ·Ì ¾Ë ÄÆË Äû·Ê´ »µ ³»¾·È »·¸² Á´»¾ Ê·µ¶ ¾·µ´ »µ Á·Æ û»² Á»² º¸²¾Ê²Æ ,¿»³Ì½ ÁÆ»·¶
² ÁÄ··Ä´ ¸»² ÊĽ¾Ä·· ,¾"ȸ É"ËʶÀ¶ º²¶'à Á·² ,º¸²¾Ê²Æ ÊÄ ¸»² º»»É´»ÊÄ´»»Â þ² .ÁľÉ»··
Á·² ,¶Ê·Ì¶ »É¾¹ ¾½³ ʳ´ÌÀ¶ Á»»ÄÀ º½²ÀÄ´ ºË»Â½²Â ¼»¸ Á·Æ û»² Å»·² ºÉ·ÉÄ´ Á·² ÁĴ²´Ä´·È
·È ¼»¸ ÁÄÀ º²¶ º¾Ä·· ÄȲ´ »µ Á·Æ ¼»¸ ¾²¸ ò·· ¿»Â¾Ä³ ¼»¸ º²¶'à Á·² ,ÁÆ»·¶ ¿Ä»² Êĺľ³ »µ
²Ë·Â Á·² ¶¾²Ë ĵĻ º»À ÁµÂ²··Ä´ ¿»² òµ ÁÊ»³·ÊĔ Á·² Á»Êĵ ÁÊ»ÃÄÊĺ»² ¿»É·ÀÄ ¶Ê·Ì »Ê³µ ºÉľĔºÂ² ¿»²
¾Ë ¶À¾·Ä³ Áʲ··Ä´ ÊÊ·ÄÌ ¸»² ò·· Êĵ º²¶ ?¿¾·Ä Ê·²¾ Á³Ä´·Èû·Ê² µ¾²³ º¾²·· Á»³À ÊĵĻ ò·· ,¿»²¾Æ·
¸² ³ÈÀ ² »»³ ºÈ»² ÁÄÀ ¸»² ,¶Ê·Ì ò·· »µ ¸² º´²¸Ä´ ¿»² Êĺ¾²··Ê²Æ »µ Á·Æ ¿Ä»»² Á·Æ ¸»² òµ ¸² ºÂÄÉÊIJ
ºÉ·ÊµÄ´Ĕ² ¾»Æ»·¸² Á»·Ë ¸»²'à ˺²½ Á½·¸ ,µ» »³Ì½ Á³Ä´·Èû·Ê² Á½·¸
»Ê³µ Ä»»¸ Á·Æ ¿³·Ê ³·Ê ÁÄÂĸ ,¿»² Á·Æ ÁÄÉ ÁÄÀ ò·· »"̽ Ľ¾Ä¸² ¼»¾ÂÄ··Ä´ .Ì·Ê·µ¶ »¾·µ´
¼²Â ¸»²'à ;Áʲ··Ä´ ¿ÃÊĔÌ ºË»Â ¶Ê·Ì »»··È Êĵ² û»² Á»² Á³Ä´Ã»·Ê²
Êĵ Äɲº ¸»² òµ ò·· ,¶À·Ì¹ ʲ³½ ¾»Æ»·¸² ºË»Â º´Â²¾Ê²Æ Á·² ,ÊĵÂij Á·Æ Á´ÄÊÆ ÁĴ²´Ä´ ¸»² ÊÄ ÁÄ··
̲ ¾·´¾ ,¶À¾Ë ÌÀ½¹ Á·½À Á·Æ ¾»È .ÁºÄ³Ê²·ÈÆ»·² òµ º»»È Á·² º¾Ä´ ¿»³Ì½ »µ ÁÄÀÄ·· Á·Æ ,Êĺ¾²··Ê²Æ ¿Äµ
.¿»ÊµÄ¾ Ì·É˶¾· ,ʲ³¶ »Ĕ ¾ÄÀ Á³²¶ ¸»² ÊÈ·² ÊÄ´»¸²µ Êĵ µ¾²³»·· Êij² ¸² ºÊÄƺÂÄÄ´ ÊÄÂÄ» ¿»² º²¶ ?ÁÄÂĸ
² º´Â²¾Ê²Æ ¼»¸ º¾²·· ,û·Ê´ »·¸² »³Ì½ Á·Æ ÊÈ·² Á¸»Ê ² Á·Æ ¾»»º ¸»² òµ
ÁÄÀ·ÂÄ´ Á·½À Êĵ º²¶ ³»·¶Â² Á·Æ ¼»¸ ¾²¸ ò·· Á·½À ÊÄ´»µÂĺ˾·Æ ÊÄ´·¾É ¶À¾Ë »³Ê Ì·Ê·µ¶ Á·²´ ¾Ë µ»
¿»ÊÆö Ì»³ ¿ÄÂ·Æ ÊÈ·² Áû·Ê´ ¿Äµ Á·² Á»»¸ ʵÃÀ òµ Á'º»À Á³Ä´Ĕ² ¾·È»Â ÁÄÂĸ ¿»³Ì½ »µ ò·· ,¾"ȸ
Á³»·¶Ä´Â² ¼»·² º²¶ ÁÄÀ Á·² ,»À·²¾¶ »µ Á·Æ Á³Ê·¹ Áû·Ê´ ¿ÄÂ·Æ Áʲ··Ä´
¿ÄÂ·Æ ¿»³Ì½ ¼²Â Á»»¸ ËÊ·µ· ÊÉ·¹ .ÁɷʵĔ² Ê²Æ ºÊ²¶ ¾»»·· ,¶À¹¾À º¾Ä·· ĺ»»··È
ÄÊĵ² Á»² ¼»¸ ÁÄ»ÆÄ´ ò·· É"ËʶÀ ºÉ»ËÄ´ ¿»³Ì½ »µ ÁÄÂĸ ¶À¹¾À »µ
² º´¾²ÆÄ´½²Â º²¶ ÁÄÀ .Ì·À·ÉÀ * ¾¸»»Ê ÌÊÀ ¼Ê·µ ,ÁÄ»·· Á·Æ Áʲ··Ä´
·¸¸Å Áȸ²¸¯
Ã"ÈÉ À¶¿¸Ã
ˆ‡ „ ‡
‰ ˜"‰‚‰
"˜ˆ ‚˜
~~
¼Ê·µ ,"¾"ȸ ÊÄ´·¾É ¶À¾Ë ·Â»³Ê ÁÊÀ Á»»¸ ÌÂÀ¾² ¶"Ä ÊÄ´·¾É Ë»² ² º²¶ É»Ê·È Ê²» ´»Ã»»Êµ º»À
µ»´Â¶ ²·¶ ²¾¶ ,¶ËÄÀ¶ ¾Ä³ ¿Äµ Áĸ ·È ´Â·Êĺ»ËÊÄ Á³ ¾"¸ ¶À¾Ë 'Ê Á³»·¶Ä´Â² ,Á¶³² ʳ· Á»»Ê·² ʳ ,¿»·ÃÀ
Ǻ»ËĔ»¾ »Ì³Ë ¿¶Ê³² ³Ê¶ µ»Ã¹¶ Ë·µÉ· Á·²´ ¿ÄÂ·Æ ¶Ê·Ì¶ Ì·ÊÈ·² »µ ¿¶Ê³² »³Ê Á·²´¶ ò·· Ì·³² Ä»»¸ Á·Æ ¿»³Ì½ Á½·¸½²Â
ºÊĽľĴ½Ê·µ ÁÊÄ·· ò·· ,Ì·Ê·µ¶ ʲĔ ,¾"ȸ ÊÄ´·¾É Á»À»Â³ Á·² ¿»¸Â´ ÄÂĵ»ËÊ²Æ Á»² ¼»¸ ÁÄ»ÆÄ´
.²"º»¾Ë ¾Ä·ºÂÄ··Ä ºÄ··'à Á·² ¿»ÊÄ·· Á·Æ ¿ÄÂ·Æ µ»¹» Á³ Êĵ Á²¶Ê²Æ ¸»²'à ³»·² Áĸ »È ,ûÊÄʳ»»¾
Á»»É º¸²¾Ä´ ºË»Â º²¶ ,ÁÊÄ·· ÁÊ»·¾Ê²Æ ºÉ»ÊµÄ´ ºË»Â½²Â ÁÄÂĸ ò·· ¿»³Ì½
¸»² Á·½À ¿ÄÂ·Æ Ä³²´Æ»·² ºĔ»·¶ »µ ,µ»² ÁÊÄ»»º Á´»¸²µ ¿Äµ Ê²Æ ¶¹·ÂÀ .¾"ȸ É"ËʶÀ ÁÄÂÄÉ Ã²µ ¾²¸ ÊÄ ¸² ,Áʲ··Ä´
¿»Ê·³»¹ ÊĺÊĵ·¶ »µ ÁÄÀÄ·ÈÀ²¸·È Å»·² ¸»²'à ¸² ºÊ»ĔËÄ´ º²¶ ÊĽ¾Ä··
,É"ËʶÀ ¿ÄÂ·Æ Á³»¾³Ä´ ¸»² ò·· ¿»À˶ ÁÀ Ë·µÉ ³·¹ Êĵ Á¾²ÆÄ´ ¿»² Êĺ¾²··Ê²Æ Êĵ .Á³Ä´Ã»·Ê²
ÁÄ»ÆÄ´ ò·· ¿»³Ì½ ÄÊĵ² Á½·¸½²Â ºÉÄ»²ÊĔ Áû·Ê´ ¿Äµ ÁÄÀÄ·ÈÊĺ·² º´²¸Ä´ ¼»·² ¿»² º²¶
ò·· Á»»¸ ¶·ËÀ ,ºÂĶ ĺ²··»ÊĔ Á»² ¼»¸ Ļ²··Äʲ¶ ÄÊÄ··Ë »µ ÁÄ··Äº²Ê·ÈĔ² Êĵ ¸»² òµ ¸² º½·¸²³ ÊÄ º²¶ ÁÊĵ² ÁË»··È
Á·² ,ºË»Â ò·· Á·² ºÉ·ÊµÄ´Ĕ² Á»·Ë ¸»² Á»»¸ ·È ¶½¸À Á·² ¾²ÊË» Á·²´ ¿Äµ Á·Æ Á·Æ ÊÈ·² ÊĺÃÄÊ´ Á»² »À·²¾¶ ¿»ÊÆö Ì»³ ¿Ä»²
ò·· ¿»³Ì½ »µ Á³Ä´Ã»·Ê² Á·² Áº»»Ê´·È ¶Ê·Ì »Ë·µ»¹ Ä»»¸ º»À º¾Ä·· »µ Á³²¶ »»¸ ò·· µ» »³Ì½ ºÊĺ˻ÂÄ´½Ê·µ º²¶ ÊÄ ·²·· ,¿»¾Ë·Ê»
¿¶³ ̷¶»¾ ,ÁÄ»ËÊÄ ºË»Â½²Â ÁÄÂĸ ÁÄÂĸ ÃÄ ·²·· ,´Â·¾»»ºĔ² µ»¶ »³Ì½ ¿Äµ
.¶À˾ .ʳ¹À Á»»² Á·Æ
.¿µ² »Â³ .ÁÊĺ¾Ä Ä»»¸ Á·Æ ¿»³Ì½ Á²¶Ê²Æ
ºÊ»ÆÄ´ ¶Â·»¾Ä ¶¹´Ë¶ »µ º²¶ »·¸² Êĵ·²·· Á'Æ»·²
* Ìʷ̾ - ¶À¾Ë ÌÀ½¹ Á·½À" ÁÆ²Ë ·È »·· ÊĽ·¸²³ ¿Äµ Á·Æ ,´Â·¾»»ºĔ² ¿Ä»² Á½·¸À·Ê² ¿»»³
²¸² Á·Æ ¿»³Ì½ »µ »·¸² Áû·Ê´ ² ºÉÊÄÀ²³ Á´»·² Ä»»¸ Á³²¶
ÌÊ·Ì ¾Ë ÄÆË Äû·Ê´ »µ ³»¾·È »·¸² Á´»¾ Ê·µ¶ ¾·µ´ »µ Á·Æ û»² Á»² º¸²¾Ê²Æ ,¿»³Ì½ ÁÆ»·¶
² ÁÄ··Ä´ ¸»² ÊĽ¾Ä·· ,¾"ȸ É"ËʶÀ¶ º²¶'à Á·² ,º¸²¾Ê²Æ ÊÄ ¸»² º»»É´»ÊÄ´»»Â þ² .ÁľÉ»··
Á·² ,¶Ê·Ì¶ »É¾¹ ¾½³ ʳ´ÌÀ¶ Á»»ÄÀ º½²ÀÄ´ ºË»Â½²Â ¼»¸ Á·Æ û»² Å»·² ºÉ·ÉÄ´ Á·² ÁĴ²´Ä´·È
·È ¼»¸ ÁÄÀ º²¶ º¾Ä·· ÄȲ´ »µ Á·Æ ¼»¸ ¾²¸ ò·· ¿»Â¾Ä³ ¼»¸ º²¶'à Á·² ,ÁÆ»·¶ ¿Ä»² Êĺľ³ »µ
²Ë·Â Á·² ¶¾²Ë ĵĻ º»À ÁµÂ²··Ä´ ¿»² òµ ÁÊ»³·ÊĔ Á·² Á»Êĵ ÁÊ»ÃÄÊĺ»² ¿»É·ÀÄ ¶Ê·Ì »Ê³µ ºÉľĔºÂ² ¿»²
¾Ë ¶À¾·Ä³ Áʲ··Ä´ ÊÊ·ÄÌ ¸»² ò·· Êĵ º²¶ ?¿¾·Ä Ê·²¾ Á³Ä´·Èû·Ê² µ¾²³ º¾²·· Á»³À ÊĵĻ ò·· ,¿»²¾Æ·
¸² ³ÈÀ ² »»³ ºÈ»² ÁÄÀ ¸»² ,¶Ê·Ì ò·· »µ ¸² º´²¸Ä´ ¿»² Êĺ¾²··Ê²Æ »µ Á·Æ ¿Ä»»² Á·Æ ¸»² òµ ¸² ºÂÄÉÊIJ
ºÉ·ÊµÄ´Ĕ² ¾»Æ»·¸² Á»·Ë ¸»²'à ˺²½ Á½·¸ ,µ» »³Ì½ Á³Ä´·Èû·Ê² Á½·¸
»Ê³µ Ä»»¸ Á·Æ ¿³·Ê ³·Ê ÁÄÂĸ ,¿»² Á·Æ ÁÄÉ ÁÄÀ ò·· »"̽ Ľ¾Ä¸² ¼»¾ÂÄ··Ä´ .Ì·Ê·µ¶ »¾·µ´
¼²Â ¸»²'à ;Áʲ··Ä´ ¿ÃÊĔÌ ºË»Â ¶Ê·Ì »»··È Êĵ² û»² Á»² Á³Ä´Ã»·Ê²
Êĵ Äɲº ¸»² òµ ò·· ,¶À·Ì¹ ʲ³½ ¾»Æ»·¸² ºË»Â º´Â²¾Ê²Æ Á·² ,ÊĵÂij Á·Æ Á´ÄÊÆ ÁĴ²´Ä´ ¸»² ÊÄ ÁÄ··
̲ ¾·´¾ ,¶À¾Ë ÌÀ½¹ Á·½À Á·Æ ¾»È .ÁºÄ³Ê²·ÈÆ»·² òµ º»»È Á·² º¾Ä´ ¿»³Ì½ »µ ÁÄÀÄ·· Á·Æ ,Êĺ¾²··Ê²Æ ¿Äµ
.¿»ÊµÄ¾ Ì·É˶¾· ,ʲ³¶ »Ĕ ¾ÄÀ Á³²¶ ¸»² ÊÈ·² ÊÄ´»¸²µ Êĵ µ¾²³»·· Êij² ¸² ºÊÄƺÂÄÄ´ ÊÄÂÄ» ¿»² º²¶ ?ÁÄÂĸ
² º´Â²¾Ê²Æ ¼»¸ º¾²·· ,û·Ê´ »·¸² »³Ì½ Á·Æ ÊÈ·² Á¸»Ê ² Á·Æ ¾»»º ¸»² òµ
ÁÄÀ·ÂÄ´ Á·½À Êĵ º²¶ ³»·¶Â² Á·Æ ¼»¸ ¾²¸ ò·· Á·½À ÊÄ´»µÂĺ˾·Æ ÊÄ´·¾É ¶À¾Ë »³Ê Ì·Ê·µ¶ Á·²´ ¾Ë µ»
¿»ÊÆö Ì»³ ¿ÄÂ·Æ ÊÈ·² Áû·Ê´ ¿Äµ Á·² Á»»¸ ʵÃÀ òµ Á'º»À Á³Ä´Ĕ² ¾·È»Â ÁÄÂĸ ¿»³Ì½ »µ ò·· ,¾"ȸ
Á³»·¶Ä´Â² ¼»·² º²¶ ÁÄÀ Á·² ,»À·²¾¶ »µ Á·Æ Á³Ê·¹ Áû·Ê´ ¿ÄÂ·Æ Áʲ··Ä´
¿ÄÂ·Æ ¿»³Ì½ ¼²Â Á»»¸ ËÊ·µ· ÊÉ·¹ .ÁɷʵĔ² Ê²Æ ºÊ²¶ ¾»»·· ,¶À¹¾À º¾Ä·· ĺ»»··È
ÄÊĵ² Á»² ¼»¸ ÁÄ»ÆÄ´ ò·· É"ËʶÀ ºÉ»ËÄ´ ¿»³Ì½ »µ ÁÄÂĸ ¶À¹¾À »µ
² º´¾²ÆÄ´½²Â º²¶ ÁÄÀ .Ì·À·ÉÀ * ¾¸»»Ê ÌÊÀ ¼Ê·µ ,ÁÄ»·· Á·Æ Áʲ··Ä´
·¸¸Å Áȸ²¸¯
Ã"ÈÉ À¶¿¸Ã
