Page 6 - Yidishe Tzeit - אידישע צייט
P. 6
:Ȳ´Æ³ É´»¸³Æ
:°´¹²Ã °·¶ «· ´¶ °»¹Å «· ´¶ '¯ ´®¼²
hkr} m}f|e lvl|dii|v |drldu mgmuk mxpd
ipuo do {}zir sfmltmmh ,|mgd grvr qmme
Ãɲʳ Êĵ Á»² "ÊĺÂÄà ·²ÆÃÉÄ Éʲ» ·»Â" »ÉÂĶ Á»Â³ Á»²
qhe w_mg_pm k_dh hw`b kq` gcdvc doh`w nds wdwfxcd ckuc ldh` c_bdc ybdqp bmqm wqk_wgoqu
gwqdd wcqhk` w`xy hsk_ qwh_ ghm ydbpdm wqw_mg_p qk_wgoqu hb y`dgk hyoxc wqohb n
ghm lqohh_oh_
_ghkx w_mg_pm vcac wdmb_ nwm vj ydx_w` k_wxh hsk_ yd``w ydkcvm` vxudm nahgohhc lqb gwqhhsqa
¼»¸ º²¶'à ÁÄ·· ÃɲÀ»¾É ¿·È ÁÄÀ·ÉÄ´ Ì"»Ë¶ ·È ¶²µ·¶· ¹³Ë ² Ʋ º³»´'À Á·² ² þ² ÁÄ»µ ,Áµ»² Ê帻·º ¾»Æ»·¸² Á·Æ ¼»Ì¾¶Ì ÊÆ÷ ¼¾ ¶µ·Â" – .Éʲ» ·»Â
Á»² ²µ ¸»² »³Ê Êĵ" ¾·É Êĵ Á´²ÊºÊĵ ²ÀÊ´ ÁÀ¸ ² ;Ì·²¾Æ· ¿»Ã Äû·Ê´ »µ Å»·² ľ»Æ »µ ·²·· ¿»µ»Ã¹· ¿»µ»À¾Ì ÷»½ ¶Ë·µÉµ ¶¹ÀË Ã»·Ê´ º»À "!·Â»»'¹ ¾'Ä
»·· Áʲ··Ä´ ¿·Ê² ÊÄȲ´ Êĵ ¸»² ,"¾²¸ ·ÌÂËÀ Á'ʸ¹ ·È ºÈ»ÂĴû·² ºÊÄ·· ò·· »µ»Ã¹· »µ»À¾Ì Ê帻·º Á·² Ê帻·º »µ»À¾Ì ,¾²ÊË» »Æ¾² Ì·³³Ê ¼»¸ Áº»»Ê´
¿»Âɸ ,¿»ÂºÉ ¿Ä ¿»¾·µ´ .ºÊ»¸»ÊĺÉÄ¾Ä Ì·µ¹²Ì¶ Á·Æ ÁÀ¸ ² Á·² ,¶Ê·¶º¶· ¶Ê»¶³¶ ¿»¹² ̳˳ ÁÄ´ÂÄÊ³Ê²Æ Á¾Ä·· ʲÀº²Ã ¿»Â³Ê ¿Ä »Ë²Ê Åò̶³ ,ʲÀº²Ã »µ»Ã¹·
ÁºÆ·¾ »µ Á»² Á³»·¶Ä´ ¼»¸ Á³²¶ ¿»ÊÄ ¿Ä Á·Æ µ¾»³ ¿ÄÂij²¶ÊÄ Á'º»À ¶Ë·µÉ¶ ¹½ ¼»¸ Á·² ,µÂ²Â²½²Â ¶ÄË Ä½»¾ºÄ µ¹» ¿´ ¿»Â»»µ ,¶³»Ë» »Ë²Ê ,¿»É»µÈ¶ ¿»Â·²´¶
,Á'»³Ê Á·Æ ¶Ê·È ĵÂľ²ÊºË »µ Áĸ ·È ¿»µ¹²ÌÀ ¾²ÊË»À Ì·³³Ê ˵·É Ì·²³È ¿»ÀË Ì²Ê»· ¶Ê·Ì ¿»»Âƹ ²·¾À³ ÁÆÄ˲ ,¾²ÊË» Ì»³ ¼ÀÄ Ì»Ê²Ë »Âɸ ,ÉµÈ »Ê·À·
·È ÊÄµÂ»É Ä»»¾É »µ Á³»·¶Ä´ Á³²¶ Ãĺ²º ̹² ¶Äµ³· µ¹² ³¾³· µ¹² Ë»²½ ,µ¹»³ Á·Æ ¿Ì·»¹ ¿»»¹³ Áʲ» ĺ·´ »µ Á»² »·· »Ì³Ê µÀÄÀ ¿ÄÂij»·¶Ä´ ¿Äµ Áº¾²¶·Èº»À
·Ä·Â»· ,ÌÀ² É»µÈ ¿Äµ Å»·² É»¾³ ² ÁƲ½ ¾¶É ¶Ì²Ê Á»Ä »Ê˲ ,¿»ÀË ¿Ë ˵ɾ ¶²µ·¶ ̵·ÄÃ" ľ²ÊºÂÄÈ »µ ,³´Ë· Ê»µ²
·È ¹³Ë· Ì·³³¾ »Ë´Ê º»À ¿»Æ»Ã¶ Ì·À² .Ä"»¸ 'ɶ ·Â»Ì·³Ê É»µÈ ¿ÄÂ·Æ ¶¾È¶ ໵ ¾´Ê¾ ,"·¾Ã½ ²"½
.¿»Ë´·Ê ¿»Ë·µÉ Å»·² "¶²µ·¶ ̵·ÄÃ" ÊĽ»¾ÊÄ» Êĵ ,Ä"»¸ ʲÀº²ÃÀ É"¶»³Ê ÁÊÀ Ì·Ê·µ¶
.Ì"»Ë¶ ÄÂij»·¶Ä´ »µ ,ºÂÄ··² ÊÄȲ´ Êĵ É»µÈ· ¾²ÊË» ¾Ë Á³Ê ¿ÄÂ·Æ ¶¾È¶ »µ »µ ̳·º¾ »ÌÂ˶ ÊÄ»µ Á'º»À ¿Ä»»²Â»²
»µÃ¹" ¶²µ·¶ »Ë´Ê »µ ÁÄÂĸ ¾Ä»ÈÄÆà ºÄ··²ÊÆÄ´ ¶"»² ºÄ·· ,¶²µ·¶ ̵·Äà ºÊÄ·· ,Ä"»¸ ʲÀº²ÃÀ 'ɶ ·Â»³Ê Ì·Ê·µ¶ ò·· ,'ɶ Ì·µÃ·À ÊÄʲÀº²Ã ľ²ÊºÂÄÈ
Ì"»Ë¶ Áɲµ Á·² Á³»·¾ ·È ,"·ÂÀÌ ²¾ »½ '¶ Ä´»º½Ä¾ Á·² Ä´»¾»»¶ ² Á»² ÁÊÄ·· ² Á»² º¾µÂ²··Ê²Æ Áʲ» Ĵ²¾ Ê²Æ Á»·Ë »²È·À Á´»ºÂ»»¶ ºÊÄ»»ÆÄ´ ÁÊÄ·· ºÄ··
ò·· ¿Äµ½²Â ,¶¸¶ ÁÀ¸³ ¿»µÃ¹ »µ Å»·² ºÄ·· ºÂÄ··² ÊÄȲ´ Êĵ .ÄÊÄÆòÀº² ¿»µ»Ã¹· ¿»µ»À¾Ì »Æ¾² ·²·· ,"¶¾¶É ÁÀ¸" ·Ì·² ¾»È¶ ÁÄÀ¾" 'þ ,³Ë»· 'ÊÆ É"³Ë
º»À-Á³Ä¾ Éʲ» ·»Â Á»² ¿»µ»Ã¹ ÊÄʲÀº²Ã ¿Äµ ÁIJÀÊĵ Á·² ̷·ʽ¸ »µ ÁË»ÊÆÆ»·² ¾Ë ²³º ²À·»" ¿Äµ Á»² Å»·Â·È ¼»¸ ÁÄÀ·É ÁË»ºÂ²´»´ ¿Ä»² ,"·»³² ¾² ·³»Ë¶¾ ¿µ»À
»µ Á·Æ "³·º ¿Ë Ê̽" ¿Äµ º»À '¶ »µÃ¹ »µ ·Â»³Ê ÁÄ·· ,·Â»Ë²Ê ¾Ä ·Ê ·¾¶³ ¾²À² Áû¸ ¿»Ê´ ²Éµ ²À·» »²¶³ ,"ʲÀº²Ã ̽¾ÀÀ Êĵ Á»² "ÊĺÂÄÈ-·²ÆÃÉÄ Éʲ» ·»Â" ,Á»Â³
ÊÄʲÀº²Ã ľ²ÊºÂÄÈ »µ ,'ɶ Ì·µÃ·À ,·Â»½·Ì³ ÁÄ··Ä´ ¸»² Ä"»¸ ö ¾Ä³ Êĵ 'ɶ ¾Ë ¶À¾·Ä ¶Â·³· '¶ ²³È ÊË Êĵ ÁÄ·· ¾È³ ,´Ê·³ÃÀ²»¾»·· Á³Ä ºÊ²¶ ,Ãɲʳ
,¾²·» ·Â»³Êµ ¶²Ê»· ¶Ê·Ì ¶³»Ë» Ì·µÃ·À »µ »»³ µ·³½· ʲƳ ÁÄ··Ä´ ʲÆÀ Á·² ʲÀº²ÃÀ ³"º »"ʶÀ 'ɶ ·Â»³Ê ,¶Ê·Ì É"½ ˵·É³ ·½Êµ ¼»ËÀÀ ̷˲ʳ· ·ËµÉ
² þ² Á´»ºËĴû·² ¶"³ ¸»² ò·· Áʲ» ÄÊĺÄÆË »µ ¼»·² »·· ,¶²µ·¶ Ì·µ·Äà ²»´À· Ì·»Ê² »Â»ËÀ Áʲ··Ä´ ¾È»Â ¸»² Ä"»¸ .²"º»¾Ë ʲÀº²Ã'À É'"¶´¶ Ê"·Àµ² ÁÊÀ
»ÊȳÀ Ä´»º½ÄÊÆ º»À Ä»ÊÄÆÀ»²-ú¾Ä·· ¶ËÀ ¼Ê³ ¾Ä³ É"¶´¶ ·Â»³Ê Á·Æ ˵·É ¾È³ ,ô²ºÊ²Æ Á´»º½Ä¾ ¿ÄÂÄ» Á»² ,¶´·Ê¶¶ ʲÆÂÄÀ²¸·È Êĵ ºÄ·· ´»º»»È½»»¾´
¼¾·¶¶ ,Ê"³ËÌ »Æ¾² Ê²Æ ¼·Â»¹¶ »Â»Â³ ¸»² ¶¹ÀË Ä½»¾³»»Ê˲³À·² »µ ò·· ,Ä"»¸ ,¶"ËÌ ·¾Ã½ ²"½ ¿·»³ ,É»Ê·È Ê²» 73 º»À
·¸¸Å Áȸ²¸¯
¶"ÁÈÉ °È¸´
:°´¹²Ã °·¶ «· ´¶ °»¹Å «· ´¶ '¯ ´®¼²
hkr} m}f|e lvl|dii|v |drldu mgmuk mxpd
ipuo do {}zir sfmltmmh ,|mgd grvr qmme
Ãɲʳ Êĵ Á»² "ÊĺÂÄà ·²ÆÃÉÄ Éʲ» ·»Â" »ÉÂĶ Á»Â³ Á»²
qhe w_mg_pm k_dh hw`b kq` gcdvc doh`w nds wdwfxcd ckuc ldh` c_bdc ybdqp bmqm wqk_wgoqu
gwqdd wcqhk` w`xy hsk_ qwh_ ghm ydbpdm wqw_mg_p qk_wgoqu hb y`dgk hyoxc wqohb n
ghm lqohh_oh_
_ghkx w_mg_pm vcac wdmb_ nwm vj ydx_w` k_wxh hsk_ yd``w ydkcvm` vxudm nahgohhc lqb gwqhhsqa
¼»¸ º²¶'à ÁÄ·· ÃɲÀ»¾É ¿·È ÁÄÀ·ÉÄ´ Ì"»Ë¶ ·È ¶²µ·¶· ¹³Ë ² Ʋ º³»´'À Á·² ² þ² ÁÄ»µ ,Áµ»² Ê帻·º ¾»Æ»·¸² Á·Æ ¼»Ì¾¶Ì ÊÆ÷ ¼¾ ¶µ·Â" – .Éʲ» ·»Â
Á»² ²µ ¸»² »³Ê Êĵ" ¾·É Êĵ Á´²ÊºÊĵ ²ÀÊ´ ÁÀ¸ ² ;Ì·²¾Æ· ¿»Ã Äû·Ê´ »µ Å»·² ľ»Æ »µ ·²·· ¿»µ»Ã¹· ¿»µ»À¾Ì ÷»½ ¶Ë·µÉµ ¶¹ÀË Ã»·Ê´ º»À "!·Â»»'¹ ¾'Ä
»·· Áʲ··Ä´ ¿·Ê² ÊÄȲ´ Êĵ ¸»² ,"¾²¸ ·ÌÂËÀ Á'ʸ¹ ·È ºÈ»ÂĴû·² ºÊÄ·· ò·· »µ»Ã¹· »µ»À¾Ì Ê帻·º Á·² Ê帻·º »µ»À¾Ì ,¾²ÊË» »Æ¾² Ì·³³Ê ¼»¸ Áº»»Ê´
¿»Âɸ ,¿»ÂºÉ ¿Ä ¿»¾·µ´ .ºÊ»¸»ÊĺÉÄ¾Ä Ì·µ¹²Ì¶ Á·Æ ÁÀ¸ ² Á·² ,¶Ê·¶º¶· ¶Ê»¶³¶ ¿»¹² ̳˳ ÁÄ´ÂÄÊ³Ê²Æ Á¾Ä·· ʲÀº²Ã ¿»Â³Ê ¿Ä »Ë²Ê Åò̶³ ,ʲÀº²Ã »µ»Ã¹·
ÁºÆ·¾ »µ Á»² Á³»·¶Ä´ ¼»¸ Á³²¶ ¿»ÊÄ ¿Ä Á·Æ µ¾»³ ¿ÄÂij²¶ÊÄ Á'º»À ¶Ë·µÉ¶ ¹½ ¼»¸ Á·² ,µÂ²Â²½²Â ¶ÄË Ä½»¾ºÄ µ¹» ¿´ ¿»Â»»µ ,¶³»Ë» »Ë²Ê ,¿»É»µÈ¶ ¿»Â·²´¶
,Á'»³Ê Á·Æ ¶Ê·È ĵÂľ²ÊºË »µ Áĸ ·È ¿»µ¹²ÌÀ ¾²ÊË»À Ì·³³Ê ˵·É Ì·²³È ¿»ÀË Ì²Ê»· ¶Ê·Ì ¿»»Âƹ ²·¾À³ ÁÆÄ˲ ,¾²ÊË» Ì»³ ¼ÀÄ Ì»Ê²Ë »Âɸ ,ÉµÈ »Ê·À·
·È ÊÄµÂ»É Ä»»¾É »µ Á³»·¶Ä´ Á³²¶ Ãĺ²º ̹² ¶Äµ³· µ¹² ³¾³· µ¹² Ë»²½ ,µ¹»³ Á·Æ ¿Ì·»¹ ¿»»¹³ Áʲ» ĺ·´ »µ Á»² »·· »Ì³Ê µÀÄÀ ¿ÄÂij»·¶Ä´ ¿Äµ Áº¾²¶·Èº»À
·Ä·Â»· ,ÌÀ² É»µÈ ¿Äµ Å»·² É»¾³ ² ÁƲ½ ¾¶É ¶Ì²Ê Á»Ä »Ê˲ ,¿»ÀË ¿Ë ˵ɾ ¶²µ·¶ ̵·ÄÃ" ľ²ÊºÂÄÈ »µ ,³´Ë· Ê»µ²
·È ¹³Ë· Ì·³³¾ »Ë´Ê º»À ¿»Æ»Ã¶ Ì·À² .Ä"»¸ 'ɶ ·Â»Ì·³Ê É»µÈ ¿ÄÂ·Æ ¶¾È¶ ໵ ¾´Ê¾ ,"·¾Ã½ ²"½
.¿»Ë´·Ê ¿»Ë·µÉ Å»·² "¶²µ·¶ ̵·ÄÃ" ÊĽ»¾ÊÄ» Êĵ ,Ä"»¸ ʲÀº²ÃÀ É"¶»³Ê ÁÊÀ Ì·Ê·µ¶
.Ì"»Ë¶ ÄÂij»·¶Ä´ »µ ,ºÂÄ··² ÊÄȲ´ Êĵ É»µÈ· ¾²ÊË» ¾Ë Á³Ê ¿ÄÂ·Æ ¶¾È¶ »µ »µ ̳·º¾ »ÌÂ˶ ÊÄ»µ Á'º»À ¿Ä»»²Â»²
»µÃ¹" ¶²µ·¶ »Ë´Ê »µ ÁÄÂĸ ¾Ä»ÈÄÆà ºÄ··²ÊÆÄ´ ¶"»² ºÄ·· ,¶²µ·¶ ̵·Äà ºÊÄ·· ,Ä"»¸ ʲÀº²ÃÀ 'ɶ ·Â»³Ê Ì·Ê·µ¶ ò·· ,'ɶ Ì·µÃ·À ÊÄʲÀº²Ã ľ²ÊºÂÄÈ
Ì"»Ë¶ Áɲµ Á·² Á³»·¾ ·È ,"·ÂÀÌ ²¾ »½ '¶ Ä´»º½Ä¾ Á·² Ä´»¾»»¶ ² Á»² ÁÊÄ·· ² Á»² º¾µÂ²··Ê²Æ Áʲ» Ĵ²¾ Ê²Æ Á»·Ë »²È·À Á´»ºÂ»»¶ ºÊÄ»»ÆÄ´ ÁÊÄ·· ºÄ··
ò·· ¿Äµ½²Â ,¶¸¶ ÁÀ¸³ ¿»µÃ¹ »µ Å»·² ºÄ·· ºÂÄ··² ÊÄȲ´ Êĵ .ÄÊÄÆòÀº² ¿»µ»Ã¹· ¿»µ»À¾Ì »Æ¾² ·²·· ,"¶¾¶É ÁÀ¸" ·Ì·² ¾»È¶ ÁÄÀ¾" 'þ ,³Ë»· 'ÊÆ É"³Ë
º»À-Á³Ä¾ Éʲ» ·»Â Á»² ¿»µ»Ã¹ ÊÄʲÀº²Ã ¿Äµ ÁIJÀÊĵ Á·² ̷·ʽ¸ »µ ÁË»ÊÆÆ»·² ¾Ë ²³º ²À·»" ¿Äµ Á»² Å»·Â·È ¼»¸ ÁÄÀ·É ÁË»ºÂ²´»´ ¿Ä»² ,"·»³² ¾² ·³»Ë¶¾ ¿µ»À
»µ Á·Æ "³·º ¿Ë Ê̽" ¿Äµ º»À '¶ »µÃ¹ »µ ·Â»³Ê ÁÄ·· ,·Â»Ë²Ê ¾Ä ·Ê ·¾¶³ ¾²À² Áû¸ ¿»Ê´ ²Éµ ²À·» »²¶³ ,"ʲÀº²Ã ̽¾ÀÀ Êĵ Á»² "ÊĺÂÄÈ-·²ÆÃÉÄ Éʲ» ·»Â" ,Á»Â³
ÊÄʲÀº²Ã ľ²ÊºÂÄÈ »µ ,'ɶ Ì·µÃ·À ,·Â»½·Ì³ ÁÄ··Ä´ ¸»² Ä"»¸ ö ¾Ä³ Êĵ 'ɶ ¾Ë ¶À¾·Ä ¶Â·³· '¶ ²³È ÊË Êĵ ÁÄ·· ¾È³ ,´Ê·³ÃÀ²»¾»·· Á³Ä ºÊ²¶ ,Ãɲʳ
,¾²·» ·Â»³Êµ ¶²Ê»· ¶Ê·Ì ¶³»Ë» Ì·µÃ·À »µ »»³ µ·³½· ʲƳ ÁÄ··Ä´ ʲÆÀ Á·² ʲÀº²ÃÀ ³"º »"ʶÀ 'ɶ ·Â»³Ê ,¶Ê·Ì É"½ ˵·É³ ·½Êµ ¼»ËÀÀ ̷˲ʳ· ·ËµÉ
² þ² Á´»ºËĴû·² ¶"³ ¸»² ò·· Áʲ» ÄÊĺÄÆË »µ ¼»·² »·· ,¶²µ·¶ Ì·µ·Äà ²»´À· Ì·»Ê² »Â»ËÀ Áʲ··Ä´ ¾È»Â ¸»² Ä"»¸ .²"º»¾Ë ʲÀº²Ã'À É'"¶´¶ Ê"·Àµ² ÁÊÀ
»ÊȳÀ Ä´»º½ÄÊÆ º»À Ä»ÊÄÆÀ»²-ú¾Ä·· ¶ËÀ ¼Ê³ ¾Ä³ É"¶´¶ ·Â»³Ê Á·Æ ˵·É ¾È³ ,ô²ºÊ²Æ Á´»º½Ä¾ ¿ÄÂÄ» Á»² ,¶´·Ê¶¶ ʲÆÂÄÀ²¸·È Êĵ ºÄ·· ´»º»»È½»»¾´
¼¾·¶¶ ,Ê"³ËÌ »Æ¾² Ê²Æ ¼·Â»¹¶ »Â»Â³ ¸»² ¶¹ÀË Ä½»¾³»»Ê˲³À·² »µ ò·· ,Ä"»¸ ,¶"ËÌ ·¾Ã½ ²"½ ¿·»³ ,É»Ê·È Ê²» 73 º»À
·¸¸Å Áȸ²¸¯
¶"ÁÈÉ °È¸´
