Page 6 - Yidishe Tzeit - אידישע צייט
P. 6
,É¿´¸Å½³ ¾´¸Å ¯¿ÁÈ´³
!¯¿ÁÈ´³
ÉÆ»¶ ¼È ;´´¯»¯Æ¯À
!¾´ÃÀ ÆÆ´¶½
µ´½É ´Ë· ,¯È¸²Æ ¯»´»¸³ ¸² ²´°º»
ÉÄ ¿»»³ ÁÄÀ·ÉĴ² ÁÄÂĸ Ê»À ÁÄ·· .Á»»¸ Á»»¸ ·È ¶Â¶Â º½·¸Ä´ Á·² ÁƲ¾Ä´½²Â ,²Ë»»Ê Á³Ä ,··²¾²É²Ã ¾ºÄºË ·»²
Êĺ¾² Á² ÁIJºËÄ´ ºÊ²µ ¸»² º²ºË ÊÄÈ»ËĔ²Ê ÊÄ´»¾»»¶ Êĵ .¾·µ´¶ ·Ê·²À ÃÄ ·²·· Ë·µÉ¶ ¾¶·² Êĵ ¼»¸ ºÂ»ÆÄ´
ÊÄû·Ê´ ² Á·² µÊ²³ ÊÄû»·· ² º»À µ»² ¸Â·² Á³²¶ ··²¾²É²Ã Á»² Áµ»² »µ" íÊ“ ,ºÉ·ÊµÄ´Ã»·² ¼»¸ º²¶ Ä»¸ ³Ê ¿»É»µÈ »»··È »µ Áʲ··Ä´ ÁÀºÂ ÁÄÂĸ
º²¶ ÊÄ Á·² ºÂ²¶ Á»»¸ Á»² ÁÉÄºË º¾Ä·· ĺËÊÄ »µ »»³ ¸² ,º¾»»ÈÊĵ Á²µ ºÆʲµÄ´ º¾²·· ÊÄɻµ·Ê ¼¾À»¾² ·²ÊË ·Â³· ³² ,¶¾ÄÀ »ÆÊ˽ ¿»Ë·µÉ·
ò·· ÁµÄ» Á·Æ ĔÄÉ »µ Å»·² ºÉ²¶Ä´ ¹ÄÊÌ-µÄÊÌ Áʲ» »µ Á»² ¶À¹¾À ¼¾À»¾² »³Ê ɶʶ ,Ë·µ»¹¶ ̲ ·²Ê¶·
Ç»ÂÄÊ´ ¿Äµ Á»»´Êij»Ê² º¾²··Ä´ º²¶ »µ Á·Æ ¿»ÄËÊ »µ ,¿»·´ »µ ÁÄÀ·ÉÄ´ ÁÄÂĸ "!¿»µ»Ã¹ ºÂ¸»·º ÁÄÈ Á³²¶ »³Ê ɶʶ ·µ»¹» ·Â³· Ä»¸ ÊÄɻµ·Ê
,ÉĶ º»À ,··²¾²É²Ã ¿·Ê² ÊÄÆÊĵ
!º²ºË »µ Á·Æ º¾²··Ä´ Á·² ÃÂÄÉÄºË Á·² ÃÊÄÃÄÀ ,ºÊÌ ÌÂ˳ ̷ɾÌö Á»»¸ Ê²Æ .Äíí»¸ ÊÄË»»Ê ʸľ²
ÄË»µ»² »µ Á³»·Ê²³ ·È ,¿²Ê´²Ĕ ² Á½²À Á»»¸ ÁÄÀ·ÂÄ´ ÊÄɻµ·Ê ¼¾À»¾² íÊ º²¶ ÁÊ»·³Ä´ ¸»² ÊÄɻµ·Ê ¼¾À»¾² »³Ê
¶Ê·È »µ Á¾²ÀĴû·² Á³²¶ ¿»·´ »µ" ÉÄ ¿»»³ ´»µÂÄÀ·É² ,Êij² ,ôÄÀÊ²Æ ¸»² ÊÄ Á·² ,ʸľ² ,µ»¹» Á³ Á´»ÊÄ» 10 Á´»¾»»¶ Á·Æ ̷ɾÌö ¿ÄÂ·Æ ¶Â˶ ¼·Ì³
ÁIJºËÊ²Æ º²¶ ÁÄÀ Á·² ,Áɸ ¿Äµ Á·Æ Á·² º»»ÊµÄ´Ã»·² ¼»¸ »»¸ Á³²¶ º²ºË ,¹²À É·³µ µ»µ» Á»»¸ ·È ÁʲÆÄ´ ¿»² º»À ÁÄ··Ä´ ¸»² Á·² Ä»¸ ¼¾À»¾² íÊ Áí»³Ê
,ÊÄɻµ·Ê ¼¾À»¾² íÊ ÁÄ··Ä´ ¸»² òµ ¸² ºË»Â ¿Ä»»É Á³²¶ »»¸ Á·² ,ÁƲ¾ºÂ² Á·² ,Ä"»¸ ¿»»¹ »Ê³µ ÊÄ´»¾»»¶ Êĵ ¾Ä ¶¹ĔËÀ »µ Á»² ÁÄÀ²Â ÊĺËÊÄ Êĵ
·²·· º²ºË »µ ºÄ··Äº²ÊÄ´ º²¶ ò·· Á·¸ Á»»À Êij»² ²µ ¸²¾ ¼»²“ ,º´²¸Ä´ º»À ºÀ»Ê²³ ÁÄ··Ä´ ¸»² ÊÄ .·ËµÉ ¿Ë
Áʲ» ¾»Æ»·¸² ,Áʲ··Ä´ ÁÀºÂ ¸»² ÊÄ .Á²ºÄ´ ú½Ä¾Ë »µ ·È ÁÄÀ·ÉÉ»Ê·È ¾Ä·· ¼»² Á·² ,¶Â·»¾Ä ¶À½¹ ,¶Ë·µÉ· Ì·ÉµÈ Á»»¸
¿¾·Ä³ ÁÄ··Ä´ Á»·Ë ¸»² ÊÄ Ã²·· ¿Äµ½²Â ÁÄÂĸ ¶Â·Ì¹ Ã'ʸľ² íÊ ·È) ...¶Â·Ì¹ ºË»Â º²¶ ÊÄ .Çʲ³ ¿Ë Ê˲ ¿»ÌÆ·À·
»µ º´ÄÊÆÄ´ ÊĺÄĔË º²¶ ÁÄÀ" ·¾»Æ² ,Áµ»² Ê帻·º ÁÄÀ·ÉÄ´ Äɲº Êij² ,¿»µ»Ã¹ ¶µÄ Á² ÁÊ»Æ º¾²··Ä´
!ÌÀ²¶ Á·² ÁƲ¾ºÂ² ÁÄÂĸ »»¸ ò··Ê²Æ ¿»·´ ¼¾À»¾² íÊ ¸² ´»µÂû·· ,Áʲ´Â·² Á·Æ ¿»² ÁÄÂĸ ¿»µ»Ã¹ ÄÂij»·¶Ä´
:ºÊÄƺÂÄÄ´ »»¸ Á³²¶ ?Á²ºÄ´ ºË»Âʲ´ ¿ÄÂ·Æ ÁÄÀ·ÉÄ´ ÊĽ»¸ ¸»² ÊÄɻµ·Ê
••• ÁÄ··Ä´ ¹»º³À ÊÄ »·· º»·¾ ,Á·»¾Ä¶ ¿¾·Ä qhe vhobdwm ikmhk_ h`w vcwc y`um
ÁÀ¸´Ç± ¹¸»¿ÁµÇÁç ·Æ¸È ÇÁº»Á´´ ,¯"·¸»È ÆÀǯ´´ÁÈç ½ Ç"´½²¯ Æ"º (.̷ɾÌö Á»»¸ ʲÆ
·¸½ ·Æ´Ç²Á±À¸´¯ ¹¸µ »¯½ Áº¸»·Á ¾¸´È ·¯³ ,¾ÇƳ ÉƵ¶³» ¼¸½´ºÀ
,¾Å¸·È ´Å À¯² ¾²¸¯ ǯà ¾Á´´Á± ÄÁ¸¸½ ¾´¯ ,²À´½³ ¶°È° É´±»Ã³ ÁÀ¸´Ç± Á²µ ¸»² ÊÄɻµ·Ê ¼¾À»¾² íÊ
¾ºÄºË ² ,··²¾²É²Ã Á»»É ÁĴ²´Ä´
..."!¾Ã»¯³Á± ·Ç¯² ·ÇÁ´´ ¾Á½ µ¯ ¾±¯µ ¾²¸¯" ,¼Á¿¸¸¯ ǯà ±¸²¿±¯µ ¸»² ÊÄ ·²·· ,ÉÃÂĸ»¾ Á·² ²Ë»»Ê ÁË»··È
ÁÄ·· ,̳º º» ¸»³ ´Äº Ľ»¾ºÄ Á³»¾³Ä´
Á»² Áʲ··Ä´ ɾÌ࿻ȷ¾Ĕ ¸»² ÊÄ
ÁÀºÂ ºÊ²µ ¸»² ÊÄ .ʲ» 61 Á·Æ Êĺ¾Ä
.¹¶»³ Áº¾² ¿Ä»² Áʲ··Ä´
•••
,¾¸ ÊÄʶľ ÁÀ¾¸ ¶À¾Ë íÊ ¹¶Ê¶
Á·Æ ¾¶É¶ Ë²Ê ÊĺÀ»Ê²³ Êĵ
:̷·ʽ¸ Ä»»¸ Á»² º³»»ÊË ,ÁÄĔÊÄ··ºÂ²
ÁÄ·· ,¶À¹¾À º¾Ä·· ĺ»»··È »µ Á»²"
Ä˺»»µ »µ Á·Æ ÁƲ¾ºÂ² ÁÄÂĸ Ê»À
ÁÄÀ·ÉĴ² Ê»À ÁÄÂĸ ,ËÀ» ¿»¹È·Ê
Á³²¶ Áµ»² Ä´»ºÊ²µ »µ .··²¾²É²Ã Á»»É
ºÂ»ÆÄ´ ¹"¶»³ ¿Ä»² ¸² º¾»»ÈÊĵ ¸Â·²
,ÊÄɻµ·Ê ¼¾À»¾² »³Ê Á·Æ Ê³É Êĵ ¼»¸
¾¾ĔÌÀ ºÊ²µ ÁĴ²´Ä´ ÁÄÂĸ Ê»À Á·²
·¸¸Å Áȸ²¸¯
¶"ÁÈÉ Éƶ
!¯¿ÁÈ´³
ÉÆ»¶ ¼È ;´´¯»¯Æ¯À
!¾´ÃÀ ÆÆ´¶½
µ´½É ´Ë· ,¯È¸²Æ ¯»´»¸³ ¸² ²´°º»
ÉÄ ¿»»³ ÁÄÀ·ÉĴ² ÁÄÂĸ Ê»À ÁÄ·· .Á»»¸ Á»»¸ ·È ¶Â¶Â º½·¸Ä´ Á·² ÁƲ¾Ä´½²Â ,²Ë»»Ê Á³Ä ,··²¾²É²Ã ¾ºÄºË ·»²
Êĺ¾² Á² ÁIJºËÄ´ ºÊ²µ ¸»² º²ºË ÊÄÈ»ËĔ²Ê ÊÄ´»¾»»¶ Êĵ .¾·µ´¶ ·Ê·²À ÃÄ ·²·· Ë·µÉ¶ ¾¶·² Êĵ ¼»¸ ºÂ»ÆÄ´
ÊÄû·Ê´ ² Á·² µÊ²³ ÊÄû»·· ² º»À µ»² ¸Â·² Á³²¶ ··²¾²É²Ã Á»² Áµ»² »µ" íÊ“ ,ºÉ·ÊµÄ´Ã»·² ¼»¸ º²¶ Ä»¸ ³Ê ¿»É»µÈ »»··È »µ Áʲ··Ä´ ÁÀºÂ ÁÄÂĸ
º²¶ ÊÄ Á·² ºÂ²¶ Á»»¸ Á»² ÁÉÄºË º¾Ä·· ĺËÊÄ »µ »»³ ¸² ,º¾»»ÈÊĵ Á²µ ºÆʲµÄ´ º¾²·· ÊÄɻµ·Ê ¼¾À»¾² ·²ÊË ·Â³· ³² ,¶¾ÄÀ »ÆÊ˽ ¿»Ë·µÉ·
ò·· ÁµÄ» Á·Æ ĔÄÉ »µ Å»·² ºÉ²¶Ä´ ¹ÄÊÌ-µÄÊÌ Áʲ» »µ Á»² ¶À¹¾À ¼¾À»¾² »³Ê ɶʶ ,Ë·µ»¹¶ ̲ ·²Ê¶·
Ç»ÂÄÊ´ ¿Äµ Á»»´Êij»Ê² º¾²··Ä´ º²¶ »µ Á·Æ ¿»ÄËÊ »µ ,¿»·´ »µ ÁÄÀ·ÉÄ´ ÁÄÂĸ "!¿»µ»Ã¹ ºÂ¸»·º ÁÄÈ Á³²¶ »³Ê ɶʶ ·µ»¹» ·Â³· Ä»¸ ÊÄɻµ·Ê
,ÉĶ º»À ,··²¾²É²Ã ¿·Ê² ÊÄÆÊĵ
!º²ºË »µ Á·Æ º¾²··Ä´ Á·² ÃÂÄÉÄºË Á·² ÃÊÄÃÄÀ ,ºÊÌ ÌÂ˳ ̷ɾÌö Á»»¸ Ê²Æ .Äíí»¸ ÊÄË»»Ê ʸľ²
ÄË»µ»² »µ Á³»·Ê²³ ·È ,¿²Ê´²Ĕ ² Á½²À Á»»¸ ÁÄÀ·ÂÄ´ ÊÄɻµ·Ê ¼¾À»¾² íÊ º²¶ ÁÊ»·³Ä´ ¸»² ÊÄɻµ·Ê ¼¾À»¾² »³Ê
¶Ê·È »µ Á¾²ÀĴû·² Á³²¶ ¿»·´ »µ" ÉÄ ¿»»³ ´»µÂÄÀ·É² ,Êij² ,ôÄÀÊ²Æ ¸»² ÊÄ Á·² ,ʸľ² ,µ»¹» Á³ Á´»ÊÄ» 10 Á´»¾»»¶ Á·Æ ̷ɾÌö ¿ÄÂ·Æ ¶Â˶ ¼·Ì³
ÁIJºËÊ²Æ º²¶ ÁÄÀ Á·² ,Áɸ ¿Äµ Á·Æ Á·² º»»ÊµÄ´Ã»·² ¼»¸ »»¸ Á³²¶ º²ºË ,¹²À É·³µ µ»µ» Á»»¸ ·È ÁʲÆÄ´ ¿»² º»À ÁÄ··Ä´ ¸»² Á·² Ä»¸ ¼¾À»¾² íÊ Áí»³Ê
,ÊÄɻµ·Ê ¼¾À»¾² íÊ ÁÄ··Ä´ ¸»² òµ ¸² ºË»Â ¿Ä»»É Á³²¶ »»¸ Á·² ,ÁƲ¾ºÂ² Á·² ,Ä"»¸ ¿»»¹ »Ê³µ ÊÄ´»¾»»¶ Êĵ ¾Ä ¶¹ĔËÀ »µ Á»² ÁÄÀ²Â ÊĺËÊÄ Êĵ
·²·· º²ºË »µ ºÄ··Äº²ÊÄ´ º²¶ ò·· Á·¸ Á»»À Êij»² ²µ ¸²¾ ¼»²“ ,º´²¸Ä´ º»À ºÀ»Ê²³ ÁÄ··Ä´ ¸»² ÊÄ .·ËµÉ ¿Ë
Áʲ» ¾»Æ»·¸² ,Áʲ··Ä´ ÁÀºÂ ¸»² ÊÄ .Á²ºÄ´ ú½Ä¾Ë »µ ·È ÁÄÀ·ÉÉ»Ê·È ¾Ä·· ¼»² Á·² ,¶Â·»¾Ä ¶À½¹ ,¶Ë·µÉ· Ì·ÉµÈ Á»»¸
¿¾·Ä³ ÁÄ··Ä´ Á»·Ë ¸»² ÊÄ Ã²·· ¿Äµ½²Â ÁÄÂĸ ¶Â·Ì¹ Ã'ʸľ² íÊ ·È) ...¶Â·Ì¹ ºË»Â º²¶ ÊÄ .Çʲ³ ¿Ë Ê˲ ¿»ÌÆ·À·
»µ º´ÄÊÆÄ´ ÊĺÄĔË º²¶ ÁÄÀ" ·¾»Æ² ,Áµ»² Ê帻·º ÁÄÀ·ÉÄ´ Äɲº Êij² ,¿»µ»Ã¹ ¶µÄ Á² ÁÊ»Æ º¾²··Ä´
!ÌÀ²¶ Á·² ÁƲ¾ºÂ² ÁÄÂĸ »»¸ ò··Ê²Æ ¿»·´ ¼¾À»¾² íÊ ¸² ´»µÂû·· ,Áʲ´Â·² Á·Æ ¿»² ÁÄÂĸ ¿»µ»Ã¹ ÄÂij»·¶Ä´
:ºÊÄƺÂÄÄ´ »»¸ Á³²¶ ?Á²ºÄ´ ºË»Âʲ´ ¿ÄÂ·Æ ÁÄÀ·ÉÄ´ ÊĽ»¸ ¸»² ÊÄɻµ·Ê
••• ÁÄ··Ä´ ¹»º³À ÊÄ »·· º»·¾ ,Á·»¾Ä¶ ¿¾·Ä qhe vhobdwm ikmhk_ h`w vcwc y`um
ÁÀ¸´Ç± ¹¸»¿ÁµÇÁç ·Æ¸È ÇÁº»Á´´ ,¯"·¸»È ÆÀǯ´´ÁÈç ½ Ç"´½²¯ Æ"º (.̷ɾÌö Á»»¸ ʲÆ
·¸½ ·Æ´Ç²Á±À¸´¯ ¹¸µ »¯½ Áº¸»·Á ¾¸´È ·¯³ ,¾ÇƳ ÉƵ¶³» ¼¸½´ºÀ
,¾Å¸·È ´Å À¯² ¾²¸¯ ǯà ¾Á´´Á± ÄÁ¸¸½ ¾´¯ ,²À´½³ ¶°È° É´±»Ã³ ÁÀ¸´Ç± Á²µ ¸»² ÊÄɻµ·Ê ¼¾À»¾² íÊ
¾ºÄºË ² ,··²¾²É²Ã Á»»É ÁĴ²´Ä´
..."!¾Ã»¯³Á± ·Ç¯² ·ÇÁ´´ ¾Á½ µ¯ ¾±¯µ ¾²¸¯" ,¼Á¿¸¸¯ ǯà ±¸²¿±¯µ ¸»² ÊÄ ·²·· ,ÉÃÂĸ»¾ Á·² ²Ë»»Ê ÁË»··È
ÁÄ·· ,̳º º» ¸»³ ´Äº Ľ»¾ºÄ Á³»¾³Ä´
Á»² Áʲ··Ä´ ɾÌ࿻ȷ¾Ĕ ¸»² ÊÄ
ÁÀºÂ ºÊ²µ ¸»² ÊÄ .ʲ» 61 Á·Æ Êĺ¾Ä
.¹¶»³ Áº¾² ¿Ä»² Áʲ··Ä´
•••
,¾¸ ÊÄʶľ ÁÀ¾¸ ¶À¾Ë íÊ ¹¶Ê¶
Á·Æ ¾¶É¶ Ë²Ê ÊĺÀ»Ê²³ Êĵ
:̷·ʽ¸ Ä»»¸ Á»² º³»»ÊË ,ÁÄĔÊÄ··ºÂ²
ÁÄ·· ,¶À¹¾À º¾Ä·· ĺ»»··È »µ Á»²"
Ä˺»»µ »µ Á·Æ ÁƲ¾ºÂ² ÁÄÂĸ Ê»À
ÁÄÀ·ÉĴ² Ê»À ÁÄÂĸ ,ËÀ» ¿»¹È·Ê
Á³²¶ Áµ»² Ä´»ºÊ²µ »µ .··²¾²É²Ã Á»»É
ºÂ»ÆÄ´ ¹"¶»³ ¿Ä»² ¸² º¾»»ÈÊĵ ¸Â·²
,ÊÄɻµ·Ê ¼¾À»¾² »³Ê Á·Æ Ê³É Êĵ ¼»¸
¾¾ĔÌÀ ºÊ²µ ÁĴ²´Ä´ ÁÄÂĸ Ê»À Á·²
·¸¸Å Áȸ²¸¯
¶"ÁÈÉ Éƶ
