Page 3 - Yidishe Tzeit - אידישע צייט

É¸Ç¯È »³Æ
¶Ê·³¹ ² ÁÄ·· ,ÁÄÀ·ÉÀ²¸·È ĺËÊÄ Ã²µ
Á½²À Á³»·¶Ä´Â² Á³²¶ ¿»º»¾Æ ÊÄ»·· Á·Æ
Á³²¶ »»¸ ¸² ´»µÂÄû·· ,"¼»¸ Ê²Æ Ì³Ë"
ÁÌ »³Ê Á·²´ Áû·Ê´ ¿Äµ ¶Ê·³¹ »µ Á»²
² ÁÄ··Ä´ ¼²Â ¸»² ÊÄ Ëº²½ ò·· ,¾"ȸ
Êĵ ĵ»»¸ ÊÄû·Ê´ Á»»¸ Á»·Ë º²¶ ,Ê·¹³
¼»ÀÃÀ ¿»² ¾"ɷȸ ³Ê Êĺ²ºËº¾²
Á³»·¶Ä´Â² ¼»¸ º²¶ ÃÄ .¶²Ê·¶¾ ÁÄ··Ä´
ÊÄ»»¸ Ê²Æ º²··»ÊÆ ¶Ê·Ì¶ Ìȳʶ Á'º»À
¶"Ä Á»È»³Ê »µ ÄÀ²À Á»»¸ »»³ ,¶Ê·³¹
Êĺ»»·· Á·² ºÊ²µ Á·Æ ÁÄ·· ,¿»»¶Êĵ»²
µ"À¶»³ òµ ºÂÄÆÄÄ´ ¼Ä¾Ã»³·È ¼»¸ º²¶
.ÌʲÆ̾· ¿Ë¾
³¶½È ¼¸¿°³ ¼¯
ÃÄ Ã²·· Á»»ºËÊ²Æ ·È ÊÄÃij ¾Ã»³²
Á»² "¾²ÊË» ̻ʲË" º»»µ²³ º²¶
»µ Ê²Æ ºÂ»»ÀÄ´ º²¶ ÃÄ Ã²·· ,ÄÉ»ÊÄÀ²
Ê»À²¾ ,ÁÄ»·· Á·Æ ÄÂÄÀ·ÉÄ´-»»Â ³Ê¹ »º»¾Æ Á»»É ÊÄµÂ»É ÄÊĸ·² ÁÄÀÄ ¼²Â"
Á·² ,¼»»ÊºÃÄ Á»»É ÁÄÀ»··ËÉ»Ê·È ¾Ã»³²
»µ Á·Æ Á³Ä¾ Á'Êij»² É»¾³ ÁÈÊ·É ² ÁƲ½
,ºÊƳ ÁÄ»·· Á»² Ç»··Ê·¶ ̹ÆËÀ Ä'³·Ë¹
.¾¾½³ Á³Ä¾ ÄË»µ»² òµ Á·²
ÌÉ»µÈ¶ ̻³ʶ Á»È»³Ê Ä'³·Ë¹ »µ
ºÀ»Ê²³ ÁÄ··Ä´ ¸»² ¶"Ä ¾µ»»² ¶Â¹ ÌÊÀ
,¶Ê·Ì¶ ̳¶² ÄË»¾Êĺû·² Ê»² º»À
Á·²´¶ '»³² Ì»³À ºÂÊľĴ º²¶ »¸ »·· »·¸²
´»µÂÄºË º´Ä¾Æ »¸ .¾"ȸ º²ºËº¾²À
»³Ê Á·¸ Ê»² ÁÄ·· ,ÁÄÂÊľ ÊÄµÂ»É »µ ÁÉ»Ë
Á·Æ Á½·¸²³ ÁÄÀ·ÉÄ´ »¸ ¸»² ¾"ȸ ÁÌÂ
¾²¸ ÊÄ ¸² º´²¸Ä´ ¿»² »¸ º²¶ ,»Ã²À
Á»»´É»Ê·È ÁÄÂÄÉ ¾²¸ ÊÄ »µ½ Á»»¸ ÊÈÉÀ
.ÁÄÂÊľ
Áĸ ·È µ¾»³ Á³²¶ÊÄ Á² ÁÄ··Ä´ ¸»² ÃÄ
Á»² ¶Ëʵ ² ÁÄ··Ä´ ¸»²'à ÁÄ·· ¾²À ÃĵĻ
Á·² Ã»Æ »µ Å»·² Á»»ºË »¸ º´Ä¾Æ ,¾¶·Ë
»»³ '»Æ² .º»»ÉºÃÂÊÄ Á² º»À ÁÊĶ·È ¼»¸
Á·² ¾·µ´¶ Ì³Ë Ë"³È »·· Ì·Ëʵ ÄÊÄ´Âľ
º´Ä¾Æ ¾"ȸ ÁÌ »³Ê ¶Â³ ÁÄ·· ¶³·Ë ̳Ë
»¸ ˺²½ ,¾·Æ¾»Æ³· ˷ʵ³ Á»»¸ ¼»Ê²À
ºË»Â ¼»¾µÂĺËʲƺó¾Ä¸ º²¶
Á·² ¿»¾·Æ¾»Æ Ä´»Â»¸Æ»º »µ ÁIJºËʲÆ
,º´ÂÄʺËĴ² ¼»¸ »¸ º²¶ ,¶Ê·Ì »Ë·µ»¹
·È ºÆ²Ë³»¾ Ê»² Á¸»»··²·Èû·Ê² »µ½
.¶Ê·Ì
¸»² ò·· ,¾²ÊË» ̵·´² »Ê»ÄÈ Á·Æ µ"À¶»³
»»³ ·»ÂÄ··Ä µÊ²ÆµÄ³ Å»·² ÁIJºËÄ´ Á²µ
,(µ"À¶»³ Êĵ²ÃÉ»³ ¿·»¶½) º»ÊºÃ ÊÄĔ·¶
åÂÄÈÂ²É ¼»¸ Á³²¶ ÁºÊ²µ ò·· ¿Äµ½²Â
¼»»ÊºÃÄ Á·² ÁÄ»·· Á·Æ ¿»º»¾Æ »µ ºÊ»Êº
Á·² ¿»Ê·¹³ Ľ»¾ÊÄ ¼²Â Á·² ,¾¾½³
ºÊ²Æ .Ì·À·ÉÀ ÄÊĵ² Á·Æ º»»¾Ä´Â·»
,ÄÉ»ÊÄÀ² ºÊ»ÆËÄ´ ÁºÊ²µ Á»·Ë ¼»¸ º²¶
ÊÄ»»¸ º»À ºÀ»ºËÄ´ ºË»Â º²¶ ÃÄ Á·²
.¿»»¶ Ä´»¾²À² »µ Á·Æ ´Â²´
Ä'³·Ë¹ »µ ¼²Â Á³²¶ ·ÈÊĵ ¼²Â
º·´ ²"º»¾Ë º"¹¾µ³»· ¾"ȸ Êĵ»Ê³
Êĵ ĵ»»¸ ÊÄ»»¸ »·¸² »·· ºÉÂĵĴ
ºÂ»»··Ä´ º²¶ ¾"ɷȸ ³Ê Êĺ²ºËº¾²
Á»² "Ê·½¸ ̳Ë" ÊÄ»ÊÆ Ê²» Ä´»Â»»² ¸»·¾³
¾É»Â»»² Á² Ã'»»¸ ÁÄ·· ,É"ƾ ¹"ÈÊÌ Ê²»
µÂ»É Ë'»³Ê ² º»À ÁÄ··Ä´ ¼µËÀ ¼»¸ º²¶
¼²Â ÄÉ»ÊÄÀ² Á»»É ÁÊ²Æ º´Ä¾Æ ò··
Á¾Ä·· »»¸ ¸² º´²¾ÉÄ´ º²¶ ÊÄ Á·² ,º¾Ä´
³ÈÀ Êĵ º²¶ Êĵ»»¾ ."ÄÉ»ÊÄÀ²
ÊĺÄÆË ¼²·· Á»»² ¸»·¾³ ¸² º´ÂÄʳĴ·È
Êĺ²ºËº¾² Êĵ Á»·Ë º²¶ "¶ÊÆ Ì³Ë"
Êĵ ÁÄ·· Á³Ê·¹ ÁÊĺ»³ ¿Äµ ÁĸĴ ¾"¸ ³Ê
.¼»»ÊºÃÄ º»À Áò¾ËĴ² ¼»¸ º²¶ ˺»»µ
·È ¿¾·Ä ¿Äµ ºÂÄµÊ²Ê²Æ ÊÄ º²¶ ºÈ»²
Á»»É ·¾»Æ² ,·²·· ˺²½ ÁÆ»·¾ºÂ²
...ÄÉ»ÊÄÀ²
ÁÄÀ·ÉÄ´ µÂ²ºË·È ¸»² »·¸² ·È »·¸²
»¯Çȸ
±Ç´°À½¯¸»¸´´
·È¸¿ ÇÁ´´È µ¸¯ ,±Ç´°À½¯¸»¸´´ ¾¸¯ ´¸¿Á´´Á ¸Àǯ½ ¸´¯ ¸¸°Ç¯Ã ·¸¸± ¾Á½ ¾Á´´
Á·»¸¸ÅÁ± µ¸´»° ·¸¸·È ÀÁ À¯´´ ,.´´Á ¸Àǯ½ 249 ¸´¯ »Á´´¯· ¼Á² ¾ÆÇÁ½¯° ´Å
¾´Ã Á¸Ç¯·À¸³ Áº¸¸Ç ¯ ǯ± ·¸¸·È ÇÁ·¿´ÇÁ² µ¯ ²¸Á½ µ¸¯ ÀÁ ÇÁ°¯ ÇÁ·ÇÁ´´
.ÁƸÇÁ½¯ ¾¸¯ ǯ¸ 80
À¯´´ »°¸·È ¯ ,¾¸¸»¯ ¹¸µ ǯà ¾¸´È ·²ÁÇ "»¯Çȸ ɸǯÈ" ¾Á½¯¿ ¼ÅÁ ÇÁ²
É¸Ç¯È ¸² ,"¾²¸¯ ¸² ¾´Ã Á¿Á°¸»°Á±ÇÁ°¸¯ ¸²" ¾´Ã ¾Ç¯´´Á± ·Á²¿¸Ç±Á± µ¸¯
.È"½¸ ¼¸ÁÈÇ ¸² ¾´Ã »±Á¿ ¸² ¾´Ã ·Á´´Á·¯ÇÁ±À¸´Ç¯ ¹¸µ ¾°¯³ À¯´´ ³·¸»Ã³
,º²ºËº¾² É"µ³² ¾"ɷȸ ¿¹·Ê» »¯Çȸ É¸Ç¯È Ç´½È
¿»Â³Ê¶ »Ê²Ĕ »µ Á·Æ ÁÄ··Ä´ ¸»² ÊĽ¾Ä··
Ê²Æ Ê·µ¶ »¾·µ´ ĺ²ɲ³ ʲ´ »µ Á·Æ Á·² ´»Â»»·· ,Áʲ» Ë"Ì ³»·¶Â² ¼²Â ¸»² ÃÄ
º¾²Àĵ Á»·Ë ÁÄ··Ä´ ¶½·¸ Á³²¶
.Á³Ê·¹ ÁÊĺ»³ ¿Äµ ÁÄÂĸ ¾»Æ»·· .ÄÉ»ÊÄÀ² Á»»É ÁÄÀ·É·È²
Á»² Êĵ»Ê³ »µ ¼»¸ ÁÄ·ÆÄ´ µÂ»È² ·²·· ºÊ²µ ÄĔ²Ê»»² Á»² ºÆ²½Ê²Æ ¼²Â
Êĺ·À ÊÄ»»¸ º»À ¿Ä»»²Â»² ,ÄÉ»ÊÄÀ² Á´»º·¾³ Á»»¸ º»À ºÄ½²Æ ÄËÊ Êĵ
ºË»Â Á³²¶ »»¸ .¶"Ä ÌÉ»µÈ¶ ̻³ʶ Áµ»² »µ ÁÄÂĸ µÂ²¾Ëº»»µ Á»² .µÊÄ··Ë
Á·² µÊ²³ »µ ,Á¹ ÁË'µ»Ã¹ ÊÄ»»¸ ÁÊ»·¾Ê²Æ ´Â²¾ Á»·Ë Á·² Áʲ··Ä´ º¾Ä´²··Ê²Æ
Á»·Ë ÁÄÂĸ »»¸ ˺²½ ,Ë·³¾ Á'º»À Ì·²Æ Á³»¾³Ê²Æ ÁÄÂĸ Ľ¾Ä·· »µ ,ÁƲ¾ºÂ²
¿»Ê·Ã» º»À ¾»Æ ,¶¾·´ ʹ² ¶¾·´ ¼Ê·µ² »µ Êĺ·² ÁÄÀ·ÉÄ´À·² Êĵ»»¾ ÁÄÂĸ
ĺÃÂIJ »µ Á·² ÄÊÄ»»º »µ ,¿»³·²½À· .·"ËÀ» ¿»ÄËÊ »µ Á·Æ ºÂĶ ÄË'»¹È·Ê
»µ º»À Á·² ,Áʲ··Ä´ ÁûÊÄ´ÉÄ··² ÁÄÂĸ ¾ÄÂË Ç²´ º²¶ ¼»»ÊºÃÄ ¼»·²
ºÊĵ²··Ä´Ã»·² »»¸ Á³²¶ Ì·¹·½ ĺÈľ µÂ»È² Á·² ,¾Ê·´ Á´»º·¾³ ¿Äµ º¾»»ºÄ´º»À
ÊľÄÂË »·· ºÀ·É ÁÄÀ ·²·· ,ÄÉ»ÊÄÀ² Á»»É ¼»·² Á·² Á¾»·Æ Á»² Áµ»² ÁÄÀ ºÄµÊ²ÀÊÄ
¼»¸ Á³²¶ ÁºÊ²µ ò·· ,´Ê·³ÃÀ²»¾»·· Á»»É ¼²Â ºÃ»»·· Áʲ´Â·² Ìij ,»»É²··²¾Ã Á»²
»µ Áʲ» ÄÂÄ» Á»² Á»·Ë ºÊ»ºÊ²··É»»²
·È ¼»¸ ·²·· Á½·¸ »»¸ Á·² ,"Áµ»² ÄË»À»»¶" ...»»¸ ºÊ²··ÊÄ ÃÄ Ã²·· ¾²À²º»Â
Áʲ» ÄÂÄ» Á·Æ ¿»º»¾Æ »µ ÁË»··È
.ÁÊĵ»¾´Â»»² ¾Ã»³² ÁÄÂÄÉ »Â³ Êĵ»Ê³ Ä'³·Ë¹ »µ û·Ê² ÁÈʲºË
Á»² ºÂÄ··²µÄ´ »»¸ Á³²¶ ºËÊÄ·È »µ Á·Æ Ä´»À²ºËƲ ¿»Ë·µÉ· ¿»¾·µ´
,Ç»¾´»Ê Á»² "Ç»··Ê·¶ ̹ÆËÀ" Ä'³·Ë¹
ÁÌ »³Ê ¿ÃÊ·ÆÀ¶ È"¶´¶ Á·Æ Ç»ÆË Á»²
,(»Ã²À ,¾²ÊË» Ì»³ µ"³² ÊĺÄĔË) ¾"ȸ
¶ËÂÀ »³Ê È"¶´¶ Êĵ»Ê³ »µ ·ÀÄ ·Ì²·
º"¹¾µ³»· ,¾"ȸ ¾··»»Æ »³Ê È"¶´¶· ¾"ȸ
.²"º»¾Ë »³È ¿·¹Â »³Ê È"¶´¶
´Â²¾ ºË»Â ¼²Â ÁÄÂĸ Êĵ»Ê³ »µ º²
»µ ,ÁÄ»·· º²ºË »µ Á»² É»Ê·È ÁÄ··Ä´
ÁÄÂĸ ÁºÊ²µ .¼»»ÊºÃÄ Á·Æ º²ºË ºÆ»·¶
´»¾»»¶ ² Á»² ºÀ»Ê²··Ä´ ¼»¸ Á·² ÁÈĸĴ »»¸
Áº²Ë Á'Êĺ·² ºÂ»·²··Ä´ Á³²¶ »»¸ .¸»·¶
ɹȻ ³ÉÄ» »³Ê È"¶´¶ Áº²º ÊÄ»»¸ Á·Æ
ÁÃɲ··Ä´Æ»·² Á·² ,Ç»¾´»Ê É"µ³² ¾"ȸ
Áµ»»¸ Áû·Ê´ ÊÄ»»¸ Á·Æ ²Ì·ÂÀ»¶Àµ ²¾È³
ɹȻ ¿»»¹ »³Ê ¿ÃÊ·ÆÀ¶· Ê»µ²¶ Á·²´¶
·¸¸Å Áȸ²¸¯
¯"ÃÈÉ É¸È¯Ç°