Page 2 - Yidishe Tzeit - אידישע צייט

‫ּפו„ה ומˆי‪ú‬‬
‫„י מופ˙ים פון‬
‫ה‚ה"˜ מ˘ימ‡ני זˆו˜"ל‬

‫ˆו ר‡טעווען ‡י„ן פון מיליטער‬

‫צו די הילולא‪ ,‬ג' חשון‬

‫עס זענען געווען בחורים וואס האבן‬ ‫מ‚ן ומו˘יע‬ ‫דעם פרייטאג‪ ,‬ג' חשון‪ ,‬ווערט א ּפגעצייכענט דער יארצייט פון הגה"ק‬
‫געהאט די פינאנציעלע מעגליכקייטן‪,‬‬ ‫איש מופת רבי שבתי שעפטל ווייס זצ"ל‪ ,‬אבד"ק שימאני‪ ,‬בעל "הלכתא רבתא‬
‫פלעגן זיי אונטערשמירן מיט שוחד דעם‬ ‫הגה"ק משימאני זצ"ל האט‬
‫מיליטערישן דאקטער‪ .‬אנדערע האבן‬ ‫גע'שמ'ט מיט די אותות ומופתים וואס‬ ‫לשבתא"‪ ,‬וועלכער איז נסתלק געווארן בשנת תש"ד‪.‬‬
‫געטון אנדערע שטיקלעך צו פארשאפן‬ ‫ער האט גע'פּועל'ט‪ ,‬אבער גאר‬
‫פאלשע פּאפּירן אז מען איז באפרייט פון‬ ‫באזונדער האט ער ארויסגעהאלפן‬ ‫דער שימאניער רב איז געבוירן אין ּפרעשבורג‪ ,‬ג' חוה"מ ּפסח שנת‬
‫דינען אין מיליטער‪ .‬אבער די עצה האט‬ ‫הונדערטער אידישע קינדער‪ ,‬בפרט יונגע‬ ‫תרכ"ו‪ ,‬צו זיין טאטע רבי ישעי' יששכר בער ז"ל‪ ,‬און זיין מאמע מרים‪ ,‬בת‬
‫נישט געקענט זיין א נחלת הכלל‪ ,‬און א‬ ‫בחורי חמד‪ ,‬פון די ביטערע גזירה וואס‬ ‫הרה"צ ר' מרדכי ּפראגער זצ"ל‪ ,‬וואס די גדולי הדור האבן מעיד געווען אז‬
‫גרויסער טייל פון די בחורים זענען‬ ‫ער איז פון די ל"ו צדיקים‪ .‬זיין סנדק איז געווען הגה"ק בעל כתב סופר זצ"ל‪.‬‬
‫איז געווען אין יענע יארן א צרת הכלל‪.‬‬
‫געווען אין א ביטערע צרה‪.‬‬ ‫ער האט געלערנט ביים שבט סופר זצ"ל אין ּפרעשבורג‪ .‬עס האבן‬
‫איינע פון די שווערסטע‬ ‫דארט געלערנט ‪ 500‬בחורים און ער איז דעמאלט געווען דער ארי שבחבורה‪.‬‬
‫אין די שווערע צייט איז דעם רב'ס‬ ‫פּראבלעמען וואט האט געלאקערט אויף‬
‫נאמען שטארק בארימט געווארן‬ ‫די אונגארישע אידן אין יענע צייט איז‬ ‫אין תרמ"ט איז ער געווארן אן איידעם ביי הגביר הצדיק ר' אברהם‬
‫איבעראל‪ .‬ער איז אויפגעשטאנען ווי א‬ ‫געווען "מיליטער"‪ .‬א ישיבה‪-‬בחור‬ ‫האפמאן ז"ל‪ .‬נאך די חתונה האט ער זיך באזעצט אין שארוואר‪ ,‬פון וואו ער‬
‫לייב‪ ,‬כלביא יקום וכארי יתנשא צו‬ ‫פלעגט ציטערן שוין יארן פריער פון‬ ‫איז אויפגענומען געווארן לשרת קהל ה' אין די דערנעבנדיגע שטאט שימאני‪.‬‬
‫העלפן זיינע אידישע ברידער‪ ,‬און אלע‬ ‫דעם טאג ווען ער וועט גערופן ווערן אז‬
‫בחורים וואס האבן אנגעקלאפּט אויף‬ ‫ער זאל זיך שטעלן צום מיליטער‪.‬‬ ‫ער איז דעמאלט געווארן גאר נאענט מיט הגה"ק רבי משה יוסף‬
‫זיין טיר האט ער געבענטשט אז זיי זאלן‬ ‫געווענליך פלעגט מען פּרובירן צו טאן‬ ‫האפמאן זצ"ל ראב"ד ּפא ּפא )בסוף ימיו בירושלים(‪ ,‬בעל "מי באר מים חיים"‪.‬‬
‫ניצול ווערן‪ .‬ונפלאות יסופּר ווי אזוי‬ ‫יעדע תחבולה וואס איז נאר שיין אז מען‬
‫זיינע ברכות זענען מקוים געווארן און‬ ‫זאל באפרייט ווערן פון די צרה‪ .‬אבער‪,‬‬ ‫ביי די ערשטע וועלט מלחמה איז דער שימאניער רב בארימט געווארן‬
‫ווי מ'האט דעמאלט געזען מורא'דיגע‬ ‫אויב עס איז נישט געלונגען און מען‬ ‫מיט זיין צדקה וחסד און זיינע גרויסע ּפעולות פאר ּפדיון שבוים‪.‬‬
‫האט זיך נישט געקענט באפרייען פון‬
‫זאכן עין בעין‪.‬‬ ‫בנוסף צו זיין גדלות בתורה איז דער שימאניער רב געווען באקאנט‬
‫מיליטער‪ ,‬איז געווען גאר ביטער‪.‬‬ ‫אלס איש קדוש ּפועל ישועות‪ .‬רוח הקודש הופיע בבית מדרשו אויף אן‬
‫איבער גאנץ אונגארן איז דעמאלט‬
‫ארויסגעגאנגען שמו ושמעו פונעם‬ ‫די רעגירונג האט געהאלטן א‬ ‫אומבאשרייבליכן פארנעם‪.‬‬
‫"שימאני רב"‪ ,‬און בחורים פון איבעראל‬ ‫שטרענגע אויג אויף די בחורים‪ ,‬און אין‬
‫האבן געמאכט זייער וועג קיין שימאני‪.‬‬ ‫מיליטער אליין האבן די בחורים זייער‬ ‫דער ּפוסק הדור בעל "שבט הלוי" זצ"ל שרייבט אין זיין הסכמה צום‬
‫דער רב מיט זיין דערבארעמדיג הארץ‬ ‫אסאך מיטגעמאכט‪ .‬מען האט זיי דארט‬ ‫ספר הלכתא רבתא לשבתא‪ :‬וגם ידוע ומפורסם שהי' בעל מעשה ואיש מופת‪,‬‬
‫האט קיינעם נישט אפּגעזאגט‪ .‬מיט די‬ ‫שטארק פארביטערט דאס לעבן און‬ ‫שלא נשמע כזה בדור האחרון‪ ,‬כאשר יעידון על זה הרבה עדים החיים אתנו‬
‫גרעסטע ווארעמקייט און הארציגקייט‬ ‫געשטערט פון אנגיין מיט'ן ערליכן וועג‪.‬‬
‫האט ער אויפגענומען די צובראכענע‬ ‫די בחורים האבן ביטערליך מיטגעמאכט‬ ‫עוד!‬
‫בחורים און ער האט זיי מחזק געווען‬
‫סיי ברוחניות סיי בגשמיות‪.‬‬ ‫אין פאלגענדן קא ּפיטעל ברענגען מיר ארא ּפ א צאל מעשיות – פון‬
‫דעם ספר" דער הייליגער שימאניער רב" ‪ -‬וויאזוי דער גדול וצדיק האט‬
‫געראטעוועט אידן וואס האבן זיך געדארפט "שטעלן" צום מיליטערישן דינסט‪.‬‬

‫אידישע צייט > ‪5‬‬
‫נח תש"פ‬