Page 10 - Yidishe Tzeit - אידישע צייט
P. 10
:Ȳ´Æ³ É´»¸³Æ
hjbwm wh_m `wc bmqmc w dh rhd_ gqwg d hc _ocj khddo_e k_dmx w f cwc b `_ u cac lhbhmkyc w`b _ ghkx n_mpv_dd lhws_ w a cwc bd`jc l_do
_ ghkx xghdd_vwq` nho`c lx ho`bo _ocj yfsxm lx` _ ghkx hpo_m `d`_` vfuh wd_m h w
² ´»µÂºÄ³ ,¶¹ÀË Ä´»µ¾²··Ä´ »µ Å»·² Ì"»Ë¶ bmqm lqb nds gvodsjhdc wqb ¿Ë³ º²¶ ÊĽ¾Ä·· ,²"º»¾Ë ¶³»Ë»¶ Ë²Ê ¿ÄÂ·Æ Á·Ë¾ ĵÂÊij»·È²³ Á»»¸ º»À º²¶ ÊĽ¾Ä··
Á»Âɳ ¿¾·Ä ²Ê·³" µ»ÌÄ ÁÆ»·² ¶¾»ÆÌ Äû»¶ ºÉ·ƽ»·¶ ¿·È ÁºÄʺĴ·È ¸»² ÁÄÀ Êĵ»»² ·µ·³½¾ ÁºÄʺĴƻ·² ¶¹ÆËÀ ²Â¶½ ij·Ë¹ »µ ² Å»·² µÀÄÀ ¿Äµ ºÊ»ÆĴ² ¿»µ·À»¾
² ÁÄ··Ä´ ¸¸»² ¼²ÂÊĵ ,"Á»Â³¶ ¶¸ ¿¾Ë¶ ÁÊ²Æ Á»»ºËµÂ·Ê´ ¿Äµ Áû´ ·È µÀÄÀ ¿Äµ Á·Æ »µ Êij»² ºÂ²ÀÊĵ Á»² ,¶³»Ë» Ë²Ê ¿ÄÂ·Æ »µ ºÊĺ»»¶Ä´Æ»·² Á·² ÁÆ·² ÁºÆ²¶Êĺû»À
Á»»´·ÈÊij»Ê² Ê·³»È ÁȲ´ ÁÊ²Æ º»»¶ÂĴľĴ ÁĴ»¸Á³»·¶Ä´Â²¿»Â´ÂÀ»¾Ä³»µÁ³²¶Á»Â³¿Ä»»Â º·º ¶¹ÆËÀ »µ ò·· ¶³µÂ ÄË»ºÃ²ºÂ²Æ .¿»ÆÌÌËÀ Ê·³»È Á¸»Ê ¿Äµ Á·Æ Á¾»ÆÄ´
¼»¸ º²¶ º»ÀÊĵ Á·² ,¶Â»Æ¶ Á³² ¿Äµ Áû´ Êĵ ¸»² »»³Êĵ ÁÄ·· ,Ì·ÊÊ·Ä̶ »Â·´»Â ÄÀÄʲ·· ¿Äµ º»À Á»² ˵¹¶ Á»Â³ »µ Ê²Æ ÁÊÄ»»ºË»»³
ÊÄ˻ʲºÃ»¶ Á·² ÊÄÂij»·¶Êĵ Êĵ Áò¾ËÄ´ ¶³»Ë»¶ Ë²Ê Á·²´¶ ÁÊÀ ¶¹ÀË ¾Ä³ ÊÄû·Ê´ ʽ¸¾ "¼¾À»¾² »³È Á»Â³" Á»Â³¶ ¿Ë ¿Äµ ÁÆ»·ÉƲ x_ yd`ck lh`udf lhw`b
.µÀÄÀ ÁÄÀ ,¶Â»Æ¶ Á³² ¿Äµ Áû´ ÁĴ²´Ä´·È ²"º»¾Ë ¼¾À»¾² »³È 'ʹ"¶Ê¶ Êĺ²Æ Á»»¸ Á·Æ ÌÀË ʳµ »µ º»À ÁºÄʺĴƻ·² º²¶ ºËÊÄ ·È
¹·Ê ÌÊ·É Á·Æ Á'¶ÄË ÄÂij»·¶Êĵ »µ Äû·Ê´ »µ ºÆ·¾ »µ Á»² ÁƲº ºÂÄÉÄ´ º²¶ ²"º»¾Ë ¶³»Ë» Ë²Ê ÁÊÀ Á·Æ ÊÄ··Ë »µ ,¾"¸²Â¶½ ²"º»¾Ë »Ã²À ³·³²³ µ"³² È"¶´¶ ¿»µ»À¾Ì¶
¼»¸ º²¶ ò·· Ëƶ Ì·ÀÀ·Ê̶ Á·² Ì·¾Ä̶· Á»² ºËÊĶĴ º²¶ ò·· Á·ÈÊ ÌÄ Á·² Ì·ÊÊ·Ä̶ Ë²Ê ÁÊÀ µ»À¾Ì ² û»¾² ,¿»»¹ »Ê³µ »"Ê·
Á³»»¾³Ê²Æ ÊĽ»¸ ºÄ·· Á'¶ÄË Ä´Â²¾ Ê²Æ Á´»·ÈÄ´ ÁºÂÄÀ²À ÁÄ··Ä´ ÁÄÂĸ òµ ,Áº·Â»À ÄÂij»·¶Ä´ »µ bmqmc _xm º´ÂÄʳĴû·Ê² º²¶ Ľ¾Ä·· ²"º»¾Ë ¶³»Ë»¶
òµÁ³²¶Ä½¾Ä··ÁòÀľ»Æ»µÊ²ÆÁ·Ê½¸Á»² »»³ Á·Ê½¸ Á»² ºÈ»ÊÉĴ»»² Á³»»¾³ Á¾Ä·· Ľ¾Ä·· ¿Äµ ÁË»··È ºËÊĶĴ º²¶ Ì·Ë´Ê̶ û·Ê´ þ² ,¿»µ»À¾Ì ÊĺÊĵ·¶ »µ ¿Ë³ ·³³¾ »Ë´Ê
.ºÂ»·²··Ä´»»³ .¿»ÆÌÌËÀ ľ»Æ »µ ¶¹À˾ijÊÄû·Ê´ÊĵÁÄ··Ê·³»ÈÁ´»ÆÄɾ»Æ É»ÆÀ ¶Æ ÁºÄʺĴƻ·² º²¶ "µ·³½¶ ¿²·Â"
ľ² ÁÄ·º µÀÄÀ ²¸² ´»µÂÄ´»µÂÄÊ²Æ »²·ÊÉ »µ ÁÆ·ÊÄ´Æ»·Ê² ÁÄÀ º²¶ ¼²ÂÊĵ º²¶ ²"º»¾Ë ¶³»Ë»¶ Ë²Ê Á·²´¶ ÁÊÀ ²"º»¾Ë Á²ÀÃɲ·· ¿»ÊƲ »³Ê ´"¶Ê¶ Ì·»¾´ÊÀ
Ä"½·³ ¿·È ¶¾ÆÌ ² º»À Á»»¸ ¾¾ÆÌÀ ĺ´»¾»»º²³ »½À·Ì ¿»µ³½Â ¿»µ»´Â ij·Ë¹ »µ ,¿Ë »Ë² µÄ·À ¾·É³ Á·² ,µÀÄÀ¶ ²ËÀ ¿Äµ º»À ÁºÄʺĴƻ·² ÊÄ´»ÊÄ»´Â²¾ ² ¸»² ÊĽ¾Ä·· ,ɹȻ Ê·²À »"Ê
»µ Á² ¾ÄÂË Ê²´ º´»µÂÄÊ²Æ ÁÄÂÄÉ ¾²¸ Á»Â³ »µ ¸² Á¾²¸ ¶³»Ë»¶ ̾¶Â¶ »µ º»À ÁÄÀ²¸·È ¶³»Ë»¶ Ì·Ë´Ê̶ Ľ»¾ÊÄ»² Á»»¸ º´ÂÄʳĴû·Ê² Ì·ÄÀµ ¶³»Ë»¶ Ë²Ê ÁÊÀ Á·Æ ÁÀ²Â µ»µ» Á·² Ç»ÊÄÀ
Á »²Á¹Ì·²»ËÂÁ³²¶Á¾²¸Á»Â³¶ÁÊɵķ·»Ê³¹ µ·Ã» ¿Äµ Áû´ º»À ɾ¹ ² ÁÄÀÄ Á·² ÁÄÀ·ÉÆ»·Ê² ºµÄÊÄ´À·Ê² Á·² ,º»»¶Â´Ä¾Ä´ Ä´»µ»»ÊÆ »µ ·È »µ ºÊ»¸ÄÊĺÉÄ¾Ä º²¶ Á»² ,²"º»¾Ë
Ã'¿ÄµÄ» º»À Á»² Áº»»¾´²³ ÁÄÂÄÉ ·È ¶¹¾È¶ .Á»Â³ Á´»¾»»¶ ¿Äµ Ê²Æ Á»² ,¶Ê·Ì¶ Ìȳʶ Á·Æ ¶µ·³Ä Ä´»¾»»¶ »µ Êij»² µ·³½¾ ÊĺÊÄ·· ¾ÊÄÆ Ä»»¸ º»À ĺ¾ÄÀ²¸Ê²Æ
»µ »µ ÁÄ´ÂÄʳ Á»² ºÉÄ»ÊÆ Áû·Ê´ ¿Äµ ÁÉĵ ž»¶ Ê·³»È Á¸»Ê Êĵ ¼»¸ º²¶ ¼²ÂÊĵ ¶Â¶µÄÁºÄ³Ä´Á»² 'µ¾ '»µ·¶· ¹³Ë ² Á³´Ä´Æ² .µÀÄÀ¶
.³·Êɳ ¿»µ»À¾Ì »µ Ê²Æ ¶³¹Ê¶ Ä´»º½»Ê Á»µ·É»Ê Ä´»µÊÄ»»Æ Á»² Á²ºÂ²Æà º¸²¾Ä´Ã»·Ê² µÄ ¼»·² Êĺ»»·· Ì·¹·½ »µ Á³²¶ ·È ¼»À¹Ê ·Â·Ê¸Ä µ³½Â¶· µ»´Â¶ »Â³Ê¶ ÁºÄʺĴƻ·² º²¶ Á²µ
!Á»Â³¶ ¶¸ ¿¾Ë¶ Á»Âɳ ¿¾·Ä ²Ê·³ ·È '»µ·¶· ¹³Ë ² º»À Ì·Ë´Ê̶· ¶¹ÀË ¾Ë .¾²·´¶ ̲»³ ÊÄ´²··Ë ² ,·"»¶ ²Â¶½ ¾»··Â²¸ ¾²·ÀË 'ʹ"¶Ê¶
·¸¸Å Áȸ²¸¯
±"ÃÈÉ É´²»´É .
!
cohsc n`_ hb npha lhh` hpo_m nds _ ghkx nqkdvpm w dmb_ v j cohsc n`_ hb npha lhh` _ ghkx hpo_m w_mg_p b `_a cohsc n`_ hb npha lhh` _ ghkx vq` hjbwm h`w nd_ac nwm
hjbwm wh_m `wc bmqmc w dh rhd_ gqwg d hc _ocj khddo_e k_dmx w f cwc b `_ u cac lhbhmkyc w`b _ ghkx n_mpv_dd lhws_ w a cwc bd`jc l_do
_ ghkx xghdd_vwq` nho`c lx ho`bo _ocj yfsxm lx` _ ghkx hpo_m `d`_` vfuh wd_m h w
² ´»µÂºÄ³ ,¶¹ÀË Ä´»µ¾²··Ä´ »µ Å»·² Ì"»Ë¶ bmqm lqb nds gvodsjhdc wqb ¿Ë³ º²¶ ÊĽ¾Ä·· ,²"º»¾Ë ¶³»Ë»¶ Ë²Ê ¿ÄÂ·Æ Á·Ë¾ ĵÂÊij»·È²³ Á»»¸ º»À º²¶ ÊĽ¾Ä··
Á»Âɳ ¿¾·Ä ²Ê·³" µ»ÌÄ ÁÆ»·² ¶¾»ÆÌ Äû»¶ ºÉ·ƽ»·¶ ¿·È ÁºÄʺĴ·È ¸»² ÁÄÀ Êĵ»»² ·µ·³½¾ ÁºÄʺĴƻ·² ¶¹ÆËÀ ²Â¶½ ij·Ë¹ »µ ² Å»·² µÀÄÀ ¿Äµ ºÊ»ÆĴ² ¿»µ·À»¾
² ÁÄ··Ä´ ¸¸»² ¼²ÂÊĵ ,"Á»Â³¶ ¶¸ ¿¾Ë¶ ÁÊ²Æ Á»»ºËµÂ·Ê´ ¿Äµ Áû´ ·È µÀÄÀ ¿Äµ Á·Æ »µ Êij»² ºÂ²ÀÊĵ Á»² ,¶³»Ë» Ë²Ê ¿ÄÂ·Æ »µ ºÊĺ»»¶Ä´Æ»·² Á·² ÁÆ·² ÁºÆ²¶Êĺû»À
Á»»´·ÈÊij»Ê² Ê·³»È ÁȲ´ ÁÊ²Æ º»»¶ÂĴľĴ ÁĴ»¸Á³»·¶Ä´Â²¿»Â´ÂÀ»¾Ä³»µÁ³²¶Á»Â³¿Ä»»Â º·º ¶¹ÆËÀ »µ ò·· ¶³µÂ ÄË»ºÃ²ºÂ²Æ .¿»ÆÌÌËÀ Ê·³»È Á¸»Ê ¿Äµ Á·Æ Á¾»ÆÄ´
¼»¸ º²¶ º»ÀÊĵ Á·² ,¶Â»Æ¶ Á³² ¿Äµ Áû´ Êĵ ¸»² »»³Êĵ ÁÄ·· ,Ì·ÊÊ·Ä̶ »Â·´»Â ÄÀÄʲ·· ¿Äµ º»À Á»² ˵¹¶ Á»Â³ »µ Ê²Æ ÁÊÄ»»ºË»»³
ÊÄ˻ʲºÃ»¶ Á·² ÊÄÂij»·¶Êĵ Êĵ Áò¾ËÄ´ ¶³»Ë»¶ Ë²Ê Á·²´¶ ÁÊÀ ¶¹ÀË ¾Ä³ ÊÄû·Ê´ ʽ¸¾ "¼¾À»¾² »³È Á»Â³" Á»Â³¶ ¿Ë ¿Äµ ÁÆ»·ÉƲ x_ yd`ck lh`udf lhw`b
.µÀÄÀ ÁÄÀ ,¶Â»Æ¶ Á³² ¿Äµ Áû´ ÁĴ²´Ä´·È ²"º»¾Ë ¼¾À»¾² »³È 'ʹ"¶Ê¶ Êĺ²Æ Á»»¸ Á·Æ ÌÀË ʳµ »µ º»À ÁºÄʺĴƻ·² º²¶ ºËÊÄ ·È
¹·Ê ÌÊ·É Á·Æ Á'¶ÄË ÄÂij»·¶Êĵ »µ Äû·Ê´ »µ ºÆ·¾ »µ Á»² ÁƲº ºÂÄÉÄ´ º²¶ ²"º»¾Ë ¶³»Ë» Ë²Ê ÁÊÀ Á·Æ ÊÄ··Ë »µ ,¾"¸²Â¶½ ²"º»¾Ë »Ã²À ³·³²³ µ"³² È"¶´¶ ¿»µ»À¾Ì¶
¼»¸ º²¶ ò·· Ëƶ Ì·ÀÀ·Ê̶ Á·² Ì·¾Ä̶· Á»² ºËÊĶĴ º²¶ ò·· Á·ÈÊ ÌÄ Á·² Ì·ÊÊ·Ä̶ Ë²Ê ÁÊÀ µ»À¾Ì ² û»¾² ,¿»»¹ »Ê³µ »"Ê·
Á³»»¾³Ê²Æ ÊĽ»¸ ºÄ·· Á'¶ÄË Ä´Â²¾ Ê²Æ Á´»·ÈÄ´ ÁºÂÄÀ²À ÁÄ··Ä´ ÁÄÂĸ òµ ,Áº·Â»À ÄÂij»·¶Ä´ »µ bmqmc _xm º´ÂÄʳĴû·Ê² º²¶ Ľ¾Ä·· ²"º»¾Ë ¶³»Ë»¶
òµÁ³²¶Ä½¾Ä··ÁòÀľ»Æ»µÊ²ÆÁ·Ê½¸Á»² »»³ Á·Ê½¸ Á»² ºÈ»ÊÉĴ»»² Á³»»¾³ Á¾Ä·· Ľ¾Ä·· ¿Äµ ÁË»··È ºËÊĶĴ º²¶ Ì·Ë´Ê̶ û·Ê´ þ² ,¿»µ»À¾Ì ÊĺÊĵ·¶ »µ ¿Ë³ ·³³¾ »Ë´Ê
.ºÂ»·²··Ä´»»³ .¿»ÆÌÌËÀ ľ»Æ »µ ¶¹À˾ijÊÄû·Ê´ÊĵÁÄ··Ê·³»ÈÁ´»ÆÄɾ»Æ É»ÆÀ ¶Æ ÁºÄʺĴƻ·² º²¶ "µ·³½¶ ¿²·Â"
ľ² ÁÄ·º µÀÄÀ ²¸² ´»µÂÄ´»µÂÄÊ²Æ »²·ÊÉ »µ ÁÆ·ÊÄ´Æ»·Ê² ÁÄÀ º²¶ ¼²ÂÊĵ º²¶ ²"º»¾Ë ¶³»Ë»¶ Ë²Ê Á·²´¶ ÁÊÀ ²"º»¾Ë Á²ÀÃɲ·· ¿»ÊƲ »³Ê ´"¶Ê¶ Ì·»¾´ÊÀ
Ä"½·³ ¿·È ¶¾ÆÌ ² º»À Á»»¸ ¾¾ÆÌÀ ĺ´»¾»»º²³ »½À·Ì ¿»µ³½Â ¿»µ»´Â ij·Ë¹ »µ ,¿Ë »Ë² µÄ·À ¾·É³ Á·² ,µÀÄÀ¶ ²ËÀ ¿Äµ º»À ÁºÄʺĴƻ·² ÊÄ´»ÊÄ»´Â²¾ ² ¸»² ÊĽ¾Ä·· ,ɹȻ Ê·²À »"Ê
»µ Á² ¾ÄÂË Ê²´ º´»µÂÄÊ²Æ ÁÄÂÄÉ ¾²¸ Á»Â³ »µ ¸² Á¾²¸ ¶³»Ë»¶ ̾¶Â¶ »µ º»À ÁÄÀ²¸·È ¶³»Ë»¶ Ì·Ë´Ê̶ Ľ»¾ÊÄ»² Á»»¸ º´ÂÄʳĴû·Ê² Ì·ÄÀµ ¶³»Ë»¶ Ë²Ê ÁÊÀ Á·Æ ÁÀ²Â µ»µ» Á·² Ç»ÊÄÀ
Á »²Á¹Ì·²»ËÂÁ³²¶Á¾²¸Á»Â³¶ÁÊɵķ·»Ê³¹ µ·Ã» ¿Äµ Áû´ º»À ɾ¹ ² ÁÄÀÄ Á·² ÁÄÀ·ÉÆ»·Ê² ºµÄÊÄ´À·Ê² Á·² ,º»»¶Â´Ä¾Ä´ Ä´»µ»»ÊÆ »µ ·È »µ ºÊ»¸ÄÊĺÉÄ¾Ä º²¶ Á»² ,²"º»¾Ë
Ã'¿ÄµÄ» º»À Á»² Áº»»¾´²³ ÁÄÂÄÉ ·È ¶¹¾È¶ .Á»Â³ Á´»¾»»¶ ¿Äµ Ê²Æ Á»² ,¶Ê·Ì¶ Ìȳʶ Á·Æ ¶µ·³Ä Ä´»¾»»¶ »µ Êij»² µ·³½¾ ÊĺÊÄ·· ¾ÊÄÆ Ä»»¸ º»À ĺ¾ÄÀ²¸Ê²Æ
»µ »µ ÁÄ´ÂÄʳ Á»² ºÉÄ»ÊÆ Áû·Ê´ ¿Äµ ÁÉĵ ž»¶ Ê·³»È Á¸»Ê Êĵ ¼»¸ º²¶ ¼²ÂÊĵ ¶Â¶µÄÁºÄ³Ä´Á»² 'µ¾ '»µ·¶· ¹³Ë ² Á³´Ä´Æ² .µÀÄÀ¶
.³·Êɳ ¿»µ»À¾Ì »µ Ê²Æ ¶³¹Ê¶ Ä´»º½»Ê Á»µ·É»Ê Ä´»µÊÄ»»Æ Á»² Á²ºÂ²Æà º¸²¾Ä´Ã»·Ê² µÄ ¼»·² Êĺ»»·· Ì·¹·½ »µ Á³²¶ ·È ¼»À¹Ê ·Â·Ê¸Ä µ³½Â¶· µ»´Â¶ »Â³Ê¶ ÁºÄʺĴƻ·² º²¶ Á²µ
!Á»Â³¶ ¶¸ ¿¾Ë¶ Á»Âɳ ¿¾·Ä ²Ê·³ ·È '»µ·¶· ¹³Ë ² º»À Ì·Ë´Ê̶· ¶¹ÀË ¾Ë .¾²·´¶ ̲»³ ÊÄ´²··Ë ² ,·"»¶ ²Â¶½ ¾»··Â²¸ ¾²·ÀË 'ʹ"¶Ê¶
·¸¸Å Áȸ²¸¯
±"ÃÈÉ É´²»´É .
!
cohsc n`_ hb npha lhh` hpo_m nds _ ghkx nqkdvpm w dmb_ v j cohsc n`_ hb npha lhh` _ ghkx hpo_m w_mg_p b `_a cohsc n`_ hb npha lhh` _ ghkx vq` hjbwm h`w nd_ac nwm
