Page 3 - Yidishe Tzeit - אידישע צייט
P. 3
_P^UP_YYg_\YUd_Ud
]Y\iUhY_UP_UhY^_YYg
_YPRYX\YRS`b_UP
SYYaXaYPYS
,»"µ ±ÇÁ°¿Á·¯Ç »²¿Á½ ƶŸ 'Ç ¶"³Ç³ ,'¸³ ²¸À¶ ȸ¯
Á¿Á²¸Èǯà ¾¸¯ ·¿¸´¯´´Á± ÇÁ ·¯³ ǯ¸ ·ÇÁ²¿´³ ÇÁºÁ³ È·¯º À¯´´
.¼¸¯ ÇÁ°¸¯ Æ¿Á²¿¯ ¾¸¸Æ ¾°¸»°Á± ·È¸¿ ·Á½º µ¸¯ ,ÇÁ²¿Á»
·È ¿»À» Ì·½»Ê² òµ ¸² ÊĽ»¸ ¸»² ÊÄ ¿»² ²Ë»µÉ ²³Ã Êĵ º²¶ ³»·¶Â² Á·Æ ...¼¸¸¶ Äö³ ȸ¯³ ¸½ ·¸½ ÀÁ´½È ¯ ¾¸¯
»µ Ì·½¸³ ¸»² ÁÄ··Ä´ ¶½·¸ º²¶ ÊÄ Ã²·· ¸² ´»µÂ¾Ä·· ºË»Â ,Á´²¸Ĕ² º¾²··Ä´ »°Á» ¾Ç³¯ 'Ç ¶"³Ç³
,¿»² Ê²Æ Á»»¸ ¹»ÊºÀ ¼»¸ ¾²¸ ÊÄ»»² Á»»¸ Å»·² ºÉ·ÉÄ´ ºË»Â º²¶ ÊÄ ,Æǯ¸ ´¸¿ ¾´Ã ¯"·¸»È
.¶½Ê³ ,º¸²¾Ä´½²Â ºË»Â º²¶ Ê·¹³ Êĵ Êij² .Ì·¹·½ Ä»»¸ Å»·² ºË»Â Á·² ,Êĺ¾Ä ÇÁ°¸¯ ÇÁ ·»¸¸ÅÇÁ²
Çƹ Êĵ º²¶ Ì·ÊÈƶ ¾»Æ ¼²Â Á·² Ê²Æ º²¶Ä´ ÊÄ º²¶ ¾»È ÊÄ´»È»»² Á»»²
»·¸² »·· ?Ê·¹³ Êĵ ÁÄ··Ä´ ¸»² ÊÄ·· ;¶½¾¶ µ·À»¾³ Áµ»² Á»»¸ ·È ¶½¸À :¼»¸ ,¼¸²¸À¶³ ¾Æµ ¼Á²
?ĺ»¾ Á»»É Á¾»·Ĕ Á·Æ ÁÄÀ·ÉĴ² ÊÄ ¸»² .Á³Ä´Ä´½²Â ¿»² ¿»»¹ ¼·ÊÄ Á¹¾·Ë Á»² Å»Äà ÁµÄ» Á»»¸ ·È ÊʳÀ ¾Á´´Á± µ¸¯ ÇÁº»Á´´
ÁÄ´ÂÄʳû·Ê² òµ Á·² ,¿»»¹ ¹Ê·² ɾ¹
?ÁÄÀ·ÉĴ»¶² ÊÄ ¸»² ò··Ê²Æ Á·² º¾ÄºËÄ´·È ¼»¸ º²¶ Ê·¹³ Êĵ ¾°¯³ À¯´´ ¸² ¾´Ã
»»¸ Á·² ,¿»ÊÆà »µ ÁĔÄ¾Ë ÁƾĶ ·È ¿»² .¶ËÄÀ¾ ¶½¾¶¾ ¸² ·¸¸µÁ±¿¸¸¯
Á»»´É»Ê·È ÁÄÀ Åʲµ ¿Äµ Ê²Æ Á»»² Á·Æ ÁĴ²´Ä´À·Ê² ÁÄÀ²¸·È ÁÄÂĸ
.É»Ê·È Ê²» 120 ¼Êij .ÁÆ»·ÉÊ²Æ ·È òµ »µ½ ÁÊĵ² ¿·È ºÊ² º»»ÊµÄ´À·Ê² ¼»¸ ÊÄ º²¶ µÂ»È² °»ÀÇ° ¾´Ã ¹Á»²¿ÇÁÆ
Å»·² ¶¹Ê»º û·Ê´ º»À ¿»ÊÆà Ä»»¸ º»À .ÁƸÇÁ½¯ ¾¸¯
°»ÀÇ° ´Å É´°ÇÆɳ ºÂ´Ä¸Ä´ ¼»¸ º²¶ Ê·¹³ Êĵ ÁÄ·· ¸»² òµ .Á¾¶·Ë »µ Á»² Á·² Á´Ä·· »µ
¿»»¹ Çƹ Êĵ º²¶ ,¿»»¹ Çƹ ¿ÄÂ·Æ ¿»»¹ Çƹ¶ ¾Ä³ ÁÊÀ É"¶´¶ ÁÄ··Ä´
¾µÂÄÀ ɹȻ 'Ê Ë»Ë»¶ µ»Ã¹¶ ¼»µ ¾²¸ ¶·ÈÀ »µ :Á˺·²··Ä´ ¿»² ·ÀÈij· ·µ·³½³ ¸»² ÊĽ¾Ä·· ,¾"ȸ
Á¾»·Ĕ Á»² ÁÊ»·³Ä´ ¸»² ¾"¸ ´Êijº²Ê ¶¸ Ì·½¸³ Á·² ,Á³Ä¾ Dz´ Á»»µ Áº»»¾´²³ ÊÆà Á»»¸ ÁÆ»·ÉÊ²Æ ÁĴ²´Ä´À·Ê²
¾²ÊË» »³Ê Êĺ²Æ Á»»¸ ·È ,²"ÂÊÌ ÌÂË ¿»À» Ì·½»Ê² ·È Á»»¸ ¶½·¸ ·ºÃ¾²¸
ÁÄ··Ä´ ¸»² ÊĽ¾Ä·· ,¾"ȸ Á¶½¶ ¾²»¹» º»À ºÊÄƺÂÄÄ´ º²¶ Ê·¹³ Êĵ !¿»ÂË· ."¶Ê·Ê³ ¶ÂËÀ"
¾É»È»² »³Ê É"¶Ê¶ ·È Á³ ʹ² Á³ Á¶½ ¿ÄÂ·Æ ¶½Ê³ »µ ¼²Â ¾·É Á½»·¶ ²
² ÁƲʺĴ ÊÄ º²¶ ´Ä·· Áº»À»²
.Ä"»¸ ²Éʲ··À ..."!ÁÀ²" - ¾·µ´ º²¶ ¿»ÂĔ Á»»¸ Å»·² ò·· ,Ê·¹³ ÁĴ·»
Á·² º»»ÉÆÊ²Ë ÁË»¾»·Ĕ ¿Äµ ÁĸĴ ÁÄÀ
ÊÄ º²¶ ,Áʲ» ÊÄµÂ»É Ä»»¸ Á»² Å»·² º³Ä¾Ä´ ÊÄ º²¶ ʲ» ºÊĵ·¶ Á»»¸ ÁĸĴû·Ê² ¼»¸ º²¶ Á´»·² Ä»»¸ Á·Æ
Á»»Ê² º´»»¾ µÀ¾À Á»»¸ ¸² ºÉÊÄÀ²³ ÊÄ º²¶ ¾²Àľ² Á·² ,º¾Ä·· »µ ¿·È ÁĴ²´Ä´·È ¸»² Ê·¹³ Êĵ .³·º ³¾
ÊÄ Á·² ÊÆà ² Á»² ´²º ÁµÄ» Ĕ²É ¿Äµ ¸² ´»µÂ´²¸ ,Ê·Ĕ»Ã ¿Äµ º¾»»ÈÊĵÊij»² .ÁƾĶ ·È ¿»² Áº²³Ä´Â² Á·² ¿»»¹ Çƹ
Á·Æ Á´»·² »µ Á»² !Ë»¾Ë Ì·ÄÀµ³ ºÂ»»··
·¸¸Å Áȸ²¸¯
µ"ÁÈÉ ¸ÁÀ½-É´·½
]Y\iUhY_UP_UhY^_YYg
_YPRYX\YRS`b_UP
SYYaXaYPYS
,»"µ ±ÇÁ°¿Á·¯Ç »²¿Á½ ƶŸ 'Ç ¶"³Ç³ ,'¸³ ²¸À¶ ȸ¯
Á¿Á²¸Èǯà ¾¸¯ ·¿¸´¯´´Á± ÇÁ ·¯³ ǯ¸ ·ÇÁ²¿´³ ÇÁºÁ³ È·¯º À¯´´
.¼¸¯ ÇÁ°¸¯ Æ¿Á²¿¯ ¾¸¸Æ ¾°¸»°Á± ·È¸¿ ·Á½º µ¸¯ ,ÇÁ²¿Á»
·È ¿»À» Ì·½»Ê² òµ ¸² ÊĽ»¸ ¸»² ÊÄ ¿»² ²Ë»µÉ ²³Ã Êĵ º²¶ ³»·¶Â² Á·Æ ...¼¸¸¶ Äö³ ȸ¯³ ¸½ ·¸½ ÀÁ´½È ¯ ¾¸¯
»µ Ì·½¸³ ¸»² ÁÄ··Ä´ ¶½·¸ º²¶ ÊÄ Ã²·· ¸² ´»µÂ¾Ä·· ºË»Â ,Á´²¸Ĕ² º¾²··Ä´ »°Á» ¾Ç³¯ 'Ç ¶"³Ç³
,¿»² Ê²Æ Á»»¸ ¹»ÊºÀ ¼»¸ ¾²¸ ÊÄ»»² Á»»¸ Å»·² ºÉ·ÉÄ´ ºË»Â º²¶ ÊÄ ,Æǯ¸ ´¸¿ ¾´Ã ¯"·¸»È
.¶½Ê³ ,º¸²¾Ä´½²Â ºË»Â º²¶ Ê·¹³ Êĵ Êij² .Ì·¹·½ Ä»»¸ Å»·² ºË»Â Á·² ,Êĺ¾Ä ÇÁ°¸¯ ÇÁ ·»¸¸ÅÇÁ²
Çƹ Êĵ º²¶ Ì·ÊÈƶ ¾»Æ ¼²Â Á·² Ê²Æ º²¶Ä´ ÊÄ º²¶ ¾»È ÊÄ´»È»»² Á»»²
»·¸² »·· ?Ê·¹³ Êĵ ÁÄ··Ä´ ¸»² ÊÄ·· ;¶½¾¶ µ·À»¾³ Áµ»² Á»»¸ ·È ¶½¸À :¼»¸ ,¼¸²¸À¶³ ¾Æµ ¼Á²
?ĺ»¾ Á»»É Á¾»·Ĕ Á·Æ ÁÄÀ·ÉĴ² ÊÄ ¸»² .Á³Ä´Ä´½²Â ¿»² ¿»»¹ ¼·ÊÄ Á¹¾·Ë Á»² Å»Äà ÁµÄ» Á»»¸ ·È ÊʳÀ ¾Á´´Á± µ¸¯ ÇÁº»Á´´
ÁÄ´ÂÄʳû·Ê² òµ Á·² ,¿»»¹ ¹Ê·² ɾ¹
?ÁÄÀ·ÉĴ»¶² ÊÄ ¸»² ò··Ê²Æ Á·² º¾ÄºËÄ´·È ¼»¸ º²¶ Ê·¹³ Êĵ ¾°¯³ À¯´´ ¸² ¾´Ã
»»¸ Á·² ,¿»ÊÆà »µ ÁĔÄ¾Ë ÁƾĶ ·È ¿»² .¶ËÄÀ¾ ¶½¾¶¾ ¸² ·¸¸µÁ±¿¸¸¯
Á»»´É»Ê·È ÁÄÀ Åʲµ ¿Äµ Ê²Æ Á»»² Á·Æ ÁĴ²´Ä´À·Ê² ÁÄÀ²¸·È ÁÄÂĸ
.É»Ê·È Ê²» 120 ¼Êij .ÁÆ»·ÉÊ²Æ ·È òµ »µ½ ÁÊĵ² ¿·È ºÊ² º»»ÊµÄ´À·Ê² ¼»¸ ÊÄ º²¶ µÂ»È² °»ÀÇ° ¾´Ã ¹Á»²¿ÇÁÆ
Å»·² ¶¹Ê»º û·Ê´ º»À ¿»ÊÆà Ä»»¸ º»À .ÁƸÇÁ½¯ ¾¸¯
°»ÀÇ° ´Å É´°ÇÆɳ ºÂ´Ä¸Ä´ ¼»¸ º²¶ Ê·¹³ Êĵ ÁÄ·· ¸»² òµ .Á¾¶·Ë »µ Á»² Á·² Á´Ä·· »µ
¿»»¹ Çƹ Êĵ º²¶ ,¿»»¹ Çƹ ¿ÄÂ·Æ ¿»»¹ Çƹ¶ ¾Ä³ ÁÊÀ É"¶´¶ ÁÄ··Ä´
¾µÂÄÀ ɹȻ 'Ê Ë»Ë»¶ µ»Ã¹¶ ¼»µ ¾²¸ ¶·ÈÀ »µ :Á˺·²··Ä´ ¿»² ·ÀÈij· ·µ·³½³ ¸»² ÊĽ¾Ä·· ,¾"ȸ
Á¾»·Ĕ Á»² ÁÊ»·³Ä´ ¸»² ¾"¸ ´Êijº²Ê ¶¸ Ì·½¸³ Á·² ,Á³Ä¾ Dz´ Á»»µ Áº»»¾´²³ ÊÆà Á»»¸ ÁÆ»·ÉÊ²Æ ÁĴ²´Ä´À·Ê²
¾²ÊË» »³Ê Êĺ²Æ Á»»¸ ·È ,²"ÂÊÌ ÌÂË ¿»À» Ì·½»Ê² ·È Á»»¸ ¶½·¸ ·ºÃ¾²¸
ÁÄ··Ä´ ¸»² ÊĽ¾Ä·· ,¾"ȸ Á¶½¶ ¾²»¹» º»À ºÊÄƺÂÄÄ´ º²¶ Ê·¹³ Êĵ !¿»ÂË· ."¶Ê·Ê³ ¶ÂËÀ"
¾É»È»² »³Ê É"¶Ê¶ ·È Á³ ʹ² Á³ Á¶½ ¿ÄÂ·Æ ¶½Ê³ »µ ¼²Â ¾·É Á½»·¶ ²
² ÁƲʺĴ ÊÄ º²¶ ´Ä·· Áº»À»²
.Ä"»¸ ²Éʲ··À ..."!ÁÀ²" - ¾·µ´ º²¶ ¿»ÂĔ Á»»¸ Å»·² ò·· ,Ê·¹³ ÁĴ·»
Á·² º»»ÉÆÊ²Ë ÁË»¾»·Ĕ ¿Äµ ÁĸĴ ÁÄÀ
ÊÄ º²¶ ,Áʲ» ÊÄµÂ»É Ä»»¸ Á»² Å»·² º³Ä¾Ä´ ÊÄ º²¶ ʲ» ºÊĵ·¶ Á»»¸ ÁĸĴû·Ê² ¼»¸ º²¶ Á´»·² Ä»»¸ Á·Æ
Á»»Ê² º´»»¾ µÀ¾À Á»»¸ ¸² ºÉÊÄÀ²³ ÊÄ º²¶ ¾²Àľ² Á·² ,º¾Ä·· »µ ¿·È ÁĴ²´Ä´·È ¸»² Ê·¹³ Êĵ .³·º ³¾
ÊÄ Á·² ÊÆà ² Á»² ´²º ÁµÄ» Ĕ²É ¿Äµ ¸² ´»µÂ´²¸ ,Ê·Ĕ»Ã ¿Äµ º¾»»ÈÊĵÊij»² .ÁƾĶ ·È ¿»² Áº²³Ä´Â² Á·² ¿»»¹ Çƹ
Á·Æ Á´»·² »µ Á»² !Ë»¾Ë Ì·ÄÀµ³ ºÂ»»··
·¸¸Å Áȸ²¸¯
µ"ÁÈÉ ¸ÁÀ½-É´·½
