Page 10 - Yidishe Tzeit - אידישע צייט
P. 10
:Ȳ´Æ³ É´»¸³Æ
vtmmd sdlum{vejid ltv{}dl smd lmr levp
~idii{r s|{
ftigtm|f |md ltmj s}mtvv}vf hi{r vlutv} v|md six
ngp_v gk_cshd_ hb nk_u gqdd `hh`hk hdk
w g_oa_m -
yd_ddvm nwv
nds ghhvahgjhdd p_b wqgod_ gjhhwgx w_e_k kwq` `wc `w gshdc bo_kpdw
nd_ aodh ,wqbhkaghm ckhcv qxhbh_ wqgwqbodc hb w_s a_g gdh wqjhkwqhhs _ - gkqdd hb ldw_ nds lho`w qxhw_jd` nds w_soqm_edu – cdvm nds
nbh_ qxhw_jd` qahk_m_ nds ydb`dq qxh_wqc nkhhuw_s ghm qgkm_ew_s g
xqw
q`h_ yd_ddvm nwv wdh - gk_
¶·ÉÀ ² ºÄ³ 'ʲ»ÄÀ' Êĵ ·²·· ,µÂ²ÉʲÀ²Ã º²ºË Áº¾² Ê·² Á»² ÄÀ²ÂÆ»·² ÊÄ´»µ'Ì·½¾À
º»À ºÉÄÀË Ã²µ ¸² ÊÄ»»ºËÊ²Æ ´Â·Ê»´ÄÊ »·¾ 'Ê º²Â´²À Á·² º²ÂÄÈÄÀ Êĵ ºµÄÊÄ´ .¾³Ì »·ÈÉ ¾½À ¿·ºÂµ»² Áʲ» Ĵ²¾ - .Á²ºÃ»Éij¸·² ,ºÂÄÉ˲º
ʲ» ´»ÈÆ·Æ - ºÂ»»¶ .Á´Ä·· ÄË'¶µ»ÊÀ ÁÄÂĸ ÁÊĺ¾Ä Ä»»¸ Á·² ÊÄ Ã²·· ³»»³»¾ ¾²È ÊÄû·Ê´ ² ÁÄÂĸ ´²ºË»ÊÆ Á'½²Â ¿Äµ ÁÉÂĵĴ ºÂÄÉ˲º ÊÄË»µ»² òµ ºÄ··
ÄË»µ»² ² ¶"³ ²µ ÁÄÀ ºÊÄ»»Æ - ÊĺÄÆË »µ Êij»² ò³ ² Á»² Áʲ··Ä´ ºÊ»ÆÄ´ ºÃÄ´ ¶·ÈÌ 'Æ Á·Æ ³·º »½ ·³ ¾Æ½ÂË '´ ¿·» Áû·Ê´
Á·Æ ĵÊIJ³ »µ ¼»·² ÁÄ·· ,¿Ê ¾·É³ ¶´»´¹ .ÊÄ»·²··Â»»² ÊĺÂÄÉ˲º ÁÄ··Ä´ ÄÂĵ»ËÊ²Æ »µ ·È Ê·º ² ´»µÂ³Ä´ ;º²ºË ²µ ¸»² ´²º ¿Äµ Á»² .¹"ÄËÌ ÌÂË
É»Ê·È Ê²» ´»ÈÆ·Æ Á·Æ ¼²Â ºÉÂĵĴ ÊÄ Ä´»µÊÄ»ÊÆ Á·Æ ÁË»Âij»»¾³Ê²Æ Ä˻ʲºÃ»¶ Á·² ĺÃÂÄË »µ Á·Æ Ä»»² ÁÄÀ·ÉĴʲÆ
.Áûʴ²³ ÃÄ ÁÄ·º ¶¾ËÀÀ ÊÄ ¸² ,ºÊ»Â²»²ÊÄ º²¶ ³»»³»¾ .ÊÀ ÁÄÀ ¸»² ¼²ÂÊĵ .úÊĵ·¶ ʲ» Á³»·¶Ä´ º²¶ ò·· ÁĴ·ÊÄ»»Æ ĺý»¾ÊĶ
ò·· òµ ºÂ²ÀÊĵ ¹³Ë º»À º²¶ ÊÄ ÁÄ·· ¸² ,É»Ê·È Ê²» ´»ÈÆ·Æ Á·Æ ¼²Â ºÉÂĵĴ Á»² µ"À¶»³ ºÆ»·¶ ¿·È ÁÄÀ·ÉÄ´É»Ê·È »µ »»³ Ì··ÈÀ¶· ¶Ê·Ì¶ »»¹ Á·Æ ·²··»Â ¿Äµ
¿Äµ º½»¾´ÄÀÊÄ º²¶ 'Ì·²··ÉÀ ÁÊÉ' Ì´»´¹ ² »»³ ²µ º²¶ ¾"¸ ʳ² 'Ê Äº²º Á»»¸ ¿·» ² ºÊ»··ÊÄà º²¶'À ·²·· ,º²ºË Êľ·Æ ² º»À º²¶'À .Áµ»² Ä´»ºÊ²µ
¿Äµ ¼Ê·µ ¸»² ÊÄ Á½¾Ä·· ·È ,ºÉÄ»²ÊÆ ¼Ä»·¶ Á·² ºÈ²ºÄ´ ´»µÄ³Ä¾ ʲ´ ¶¾»¶É¶ Ì·Ë´Ê̶ º»À º²¶ ºÊ²µ .´²º»À ÊÄ´»µ'³·º Áº»·³Ä´Æ»·² »»Â ¿Äµ º»»Â²³ ´²º ô·ÊÄ»»Æ
·È ¾»»ºÂ² ¼»·² Áʲ··Ä´ ºÀÄʲ··Ä´Â² Á·Æ Áº¾²¶Ä´Ê²Æ Áʲ··Ä´ ÊÄ ¸»² ,ÁĴ»¸Ä´
»»³Êĵ º²¶ ÊÄ .ÁºÃ²É »µ Á»² ÁÄÀÄ .¶·ÉÀ
Á·Æ ÁºÃ²É »µ ÁÉĵ ÁƾĶ ·È Á½²ÊÆËÊ²Æ .cdvmc nho` lqhho lqoh_ nhhaohhw_ lhh` ÁÄÀ·ÉÄ´ ¸»² ¶´»´¹ Á´»ºÊ²Ã»·Ê´ ¿Äµ ·È
Á²µ .¾²ÊË»¾ ¶Ê¶º ¿·ÉÀ ¿Äµ Áº¾²¶Æ»·² ckhcvc `w ,w_e_k `wc ,`hh`hk hdk .wm ,tw_ddx wh_m lcw`_
w :.w.u.k nds Á·Æ ĻȲ´Ä¾Äµ ÊĺÂÄ»À²ÊÆ ² ÁÊ²Æ ·È
,ĵÄÊ Ã´Â·Ã»Ê´²³ ² Áº¾²¶Ä´ ¼»·² º²¶ ÁIJºË²³ ¸»² ÃÄ .'Ì·²··ÉÀ ÁÊÉ' ̾¶Â¶
ʲ¸²¾ ¾Êij ³Ê¶ ³Ê ºÆ»·¶ ÊÄË»Ã·Ê Êĵ Ê»²À ¿¶Ê³² ³Ê¶ ¾¶ÂÀ Á·² µÃ»»À Á·Æ
Ê"¶·À ÊÉ»¶ ÁÉÃĶ »Â³Ê¶ ,·"»¶ Çʲ··Ë
.²"º»¾Ë ¾²È ² ¼²Â Á·² ,·"»¶ Á¸²Æ ¾²ÊË» Á·ÄÀË
ÁÊÉ' Áƾ²¶Ä´ Á³²¶ ò·· ,¿»ÂÉÃÄ Ä´»º½»º
yd_ddvm nwv
p_dd º²¶ ò·· ÁÈÂ²Â»Æ »µ ÁÆ²Ë ·È 'Ì·²··ÉÀ
na_wgqahh` _b g_c
.»·³Æ»·² ¶·ÉÀ ¿Äµ º½»¾´ÄÀÊĵ
¸»² ú½²ÂÊ²Æ ÊÄ´»»¸² ÅÂ»Æ ºËÊÄ º¾Ä·· »µ ¿·Ê² Á·Æ ºÃÄ´ ¶´»´¹ º»À ¾·Æ
- ÊĺËÊÄ - Êĵ Áʲ··Ä´ Áº¾²¶Ä´Æ² ÁÄÀ·ÉĴ² Á»¶² ¸»² ĻȲ´Ä¾Äµ »µ
¸»² òµ .¶·ÉÀ¶ ̽·Â¹ µÀÄÀ ÊľĻȻƲ ÁÄÂĸ »»¸ ·²·· ,ô²ºÊ²Æ ¶·ÈÌ ´²ºÃ»µ
·²·· ,ĵ»»³Ä´ ¶·ÉÀ ¿Ä»»Â ¿»»³ ÁÄÀ·ÉÄ´Ê²Æ ºÆ·¾ Á'Æ»·² Áʲ··Ä´ ºÊ²··Ä´Æ² µ·³½³
ÄË»µ»² ¼²Ã² º¾ÄÀ²¸Ê²Æ ÁÄ··Ä´'à ¼»¸ ÁʲÆÄ´ ÁÄÀ ¸»² ºÊ²µ Á·Æ .µ¾ÄÆ
»µ´³ º»À ÊÄµÂ»É Ä´Â·» ,º²ºË Á·Æ º»»¾Ä´Â·» ¸»²'à ʲ »·· .¾Äº²¶ ² Á»² ÁÊ»ºÊ²··É
ºÆ»·¶ »µ ÁÄ»»Ë²³ ¿Ë²Ê³ ÁÄ·· ,Ì³Ë ÁÄÂÄ··²µ ÁʲÆÄ´·È ÁÄÀ ¸»² ´²º Áʲ··Ä´
·»Â Á»² ,»"² Á»² ¶µÄ Á˻ʲ½·³ Á·Æ ¿»Â³Ê ¸»² ò·· ,¾Äº²¶ Êĵ² Á² Á»² ̻ʹË
.Ì·À·ÉÀ ¼²Â Á·Æ Á·² ,»ÃÊÄ˸µ ·»Â Á·² Éʲ» »µ ¿·Ê² Á·Æ ºÃÄ´ ¶´»´¹ º»À ¾·Æ ÁÄ··Ä´
,ÃĵÄÊ Ä»»Ê ² ºÊĶĴ ºÊ²µ º²¶'À ʲ´ ²µ ÁÄÂĸ »»¸ ÁË»··È ò·· ,º¾Ä··
'Ê Á·Æ ,»"² Á·Æ ³Ê ºÆ»·¶ Á˻ʲ½·³ Á·Æ »·· ÊÄ˻ʲ½·³ Êĵ Á·Æ ¿»Â³Ê ÄÂÄĸĴ²
Á³²¶ ľ² .ʲ¸²¾ ¾Êij ³Ê¶ Á·Æ ,³»»³»¾ »·¾
,wqohd_ddohh_ goqvx_g wqoqeqddqa – `hh`hk hdk .wm s_wgo_khs goqvx_g nh_ cdvm wqb nds aod_hho_` gwhpqwb_ bo_kpdw nds `w gshdc w_e_k kwq` `wc
qbqw paodphwa_` wqmhw_dd _ gk_c
yd_ddvm nwv
phd_ g`hdk nd_
·¸¸Å Áȸ²¸¯
¶"ÁÈÉ ¸²´ÆÃ-»³Æ¸´
vtmmd sdlum{vejid ltv{}dl smd lmr levp
~idii{r s|{
ftigtm|f |md ltmj s}mtvv}vf hi{r vlutv} v|md six
ngp_v gk_cshd_ hb nk_u gqdd `hh`hk hdk
w g_oa_m -
yd_ddvm nwv
nds ghhvahgjhdd p_b wqgod_ gjhhwgx w_e_k kwq` `wc `w gshdc bo_kpdw
nd_ aodh ,wqbhkaghm ckhcv qxhbh_ wqgwqbodc hb w_s a_g gdh wqjhkwqhhs _ - gkqdd hb ldw_ nds lho`w qxhw_jd` nds w_soqm_edu – cdvm nds
nbh_ qxhw_jd` qahk_m_ nds ydb`dq qxh_wqc nkhhuw_s ghm qgkm_ew_s g
xqw
q`h_ yd_ddvm nwv wdh - gk_
¶·ÉÀ ² ºÄ³ 'ʲ»ÄÀ' Êĵ ·²·· ,µÂ²ÉʲÀ²Ã º²ºË Áº¾² Ê·² Á»² ÄÀ²ÂÆ»·² ÊÄ´»µ'Ì·½¾À
º»À ºÉÄÀË Ã²µ ¸² ÊÄ»»ºËÊ²Æ ´Â·Ê»´ÄÊ »·¾ 'Ê º²Â´²À Á·² º²ÂÄÈÄÀ Êĵ ºµÄÊÄ´ .¾³Ì »·ÈÉ ¾½À ¿·ºÂµ»² Áʲ» Ĵ²¾ - .Á²ºÃ»Éij¸·² ,ºÂÄÉ˲º
ʲ» ´»ÈÆ·Æ - ºÂ»»¶ .Á´Ä·· ÄË'¶µ»ÊÀ ÁÄÂĸ ÁÊĺ¾Ä Ä»»¸ Á·² ÊÄ Ã²·· ³»»³»¾ ¾²È ÊÄû·Ê´ ² ÁÄÂĸ ´²ºË»ÊÆ Á'½²Â ¿Äµ ÁÉÂĵĴ ºÂÄÉ˲º ÊÄË»µ»² òµ ºÄ··
ÄË»µ»² ² ¶"³ ²µ ÁÄÀ ºÊÄ»»Æ - ÊĺÄÆË »µ Êij»² ò³ ² Á»² Áʲ··Ä´ ºÊ»ÆÄ´ ºÃÄ´ ¶·ÈÌ 'Æ Á·Æ ³·º »½ ·³ ¾Æ½ÂË '´ ¿·» Áû·Ê´
Á·Æ ĵÊIJ³ »µ ¼»·² ÁÄ·· ,¿Ê ¾·É³ ¶´»´¹ .ÊÄ»·²··Â»»² ÊĺÂÄÉ˲º ÁÄ··Ä´ ÄÂĵ»ËÊ²Æ »µ ·È Ê·º ² ´»µÂ³Ä´ ;º²ºË ²µ ¸»² ´²º ¿Äµ Á»² .¹"ÄËÌ ÌÂË
É»Ê·È Ê²» ´»ÈÆ·Æ Á·Æ ¼²Â ºÉÂĵĴ ÊÄ Ä´»µÊÄ»ÊÆ Á·Æ ÁË»Âij»»¾³Ê²Æ Ä˻ʲºÃ»¶ Á·² ĺÃÂÄË »µ Á·Æ Ä»»² ÁÄÀ·ÉĴʲÆ
.Áûʴ²³ ÃÄ ÁÄ·º ¶¾ËÀÀ ÊÄ ¸² ,ºÊ»Â²»²ÊÄ º²¶ ³»»³»¾ .ÊÀ ÁÄÀ ¸»² ¼²ÂÊĵ .úÊĵ·¶ ʲ» Á³»·¶Ä´ º²¶ ò·· ÁĴ·ÊÄ»»Æ ĺý»¾ÊĶ
ò·· òµ ºÂ²ÀÊĵ ¹³Ë º»À º²¶ ÊÄ ÁÄ·· ¸² ,É»Ê·È Ê²» ´»ÈÆ·Æ Á·Æ ¼²Â ºÉÂĵĴ Á»² µ"À¶»³ ºÆ»·¶ ¿·È ÁÄÀ·ÉÄ´É»Ê·È »µ »»³ Ì··ÈÀ¶· ¶Ê·Ì¶ »»¹ Á·Æ ·²··»Â ¿Äµ
¿Äµ º½»¾´ÄÀÊÄ º²¶ 'Ì·²··ÉÀ ÁÊÉ' Ì´»´¹ ² »»³ ²µ º²¶ ¾"¸ ʳ² 'Ê Äº²º Á»»¸ ¿·» ² ºÊ»··ÊÄà º²¶'À ·²·· ,º²ºË Êľ·Æ ² º»À º²¶'À .Áµ»² Ä´»ºÊ²µ
¿Äµ ¼Ê·µ ¸»² ÊÄ Á½¾Ä·· ·È ,ºÉÄ»²ÊÆ ¼Ä»·¶ Á·² ºÈ²ºÄ´ ´»µÄ³Ä¾ ʲ´ ¶¾»¶É¶ Ì·Ë´Ê̶ º»À º²¶ ºÊ²µ .´²º»À ÊÄ´»µ'³·º Áº»·³Ä´Æ»·² »»Â ¿Äµ º»»Â²³ ´²º ô·ÊÄ»»Æ
·È ¾»»ºÂ² ¼»·² Áʲ··Ä´ ºÀÄʲ··Ä´Â² Á·Æ Áº¾²¶Ä´Ê²Æ Áʲ··Ä´ ÊÄ ¸»² ,ÁĴ»¸Ä´
»»³Êĵ º²¶ ÊÄ .ÁºÃ²É »µ Á»² ÁÄÀÄ .¶·ÉÀ
Á·Æ ÁºÃ²É »µ ÁÉĵ ÁƾĶ ·È Á½²ÊÆËÊ²Æ .cdvmc nho` lqhho lqoh_ nhhaohhw_ lhh` ÁÄÀ·ÉÄ´ ¸»² ¶´»´¹ Á´»ºÊ²Ã»·Ê´ ¿Äµ ·È
Á²µ .¾²ÊË»¾ ¶Ê¶º ¿·ÉÀ ¿Äµ Áº¾²¶Æ»·² ckhcvc `w ,w_e_k `wc ,`hh`hk hdk .wm ,tw_ddx wh_m lcw`_
w :.w.u.k nds Á·Æ ĻȲ´Ä¾Äµ ÊĺÂÄ»À²ÊÆ ² ÁÊ²Æ ·È
,ĵÄÊ Ã´Â·Ã»Ê´²³ ² Áº¾²¶Ä´ ¼»·² º²¶ ÁIJºË²³ ¸»² ÃÄ .'Ì·²··ÉÀ ÁÊÉ' ̾¶Â¶
ʲ¸²¾ ¾Êij ³Ê¶ ³Ê ºÆ»·¶ ÊÄË»Ã·Ê Êĵ Ê»²À ¿¶Ê³² ³Ê¶ ¾¶ÂÀ Á·² µÃ»»À Á·Æ
Ê"¶·À ÊÉ»¶ ÁÉÃĶ »Â³Ê¶ ,·"»¶ Çʲ··Ë
.²"º»¾Ë ¾²È ² ¼²Â Á·² ,·"»¶ Á¸²Æ ¾²ÊË» Á·ÄÀË
ÁÊÉ' Áƾ²¶Ä´ Á³²¶ ò·· ,¿»ÂÉÃÄ Ä´»º½»º
yd_ddvm nwv
p_dd º²¶ ò·· ÁÈÂ²Â»Æ »µ ÁÆ²Ë ·È 'Ì·²··ÉÀ
na_wgqahh` _b g_c
.»·³Æ»·² ¶·ÉÀ ¿Äµ º½»¾´ÄÀÊĵ
¸»² ú½²ÂÊ²Æ ÊÄ´»»¸² ÅÂ»Æ ºËÊÄ º¾Ä·· »µ ¿·Ê² Á·Æ ºÃÄ´ ¶´»´¹ º»À ¾·Æ
- ÊĺËÊÄ - Êĵ Áʲ··Ä´ Áº¾²¶Ä´Æ² ÁÄÀ·ÉĴ² Á»¶² ¸»² ĻȲ´Ä¾Äµ »µ
¸»² òµ .¶·ÉÀ¶ ̽·Â¹ µÀÄÀ ÊľĻȻƲ ÁÄÂĸ »»¸ ·²·· ,ô²ºÊ²Æ ¶·ÈÌ ´²ºÃ»µ
·²·· ,ĵ»»³Ä´ ¶·ÉÀ ¿Ä»»Â ¿»»³ ÁÄÀ·ÉÄ´Ê²Æ ºÆ·¾ Á'Æ»·² Áʲ··Ä´ ºÊ²··Ä´Æ² µ·³½³
ÄË»µ»² ¼²Ã² º¾ÄÀ²¸Ê²Æ ÁÄ··Ä´'à ¼»¸ ÁʲÆÄ´ ÁÄÀ ¸»² ºÊ²µ Á·Æ .µ¾ÄÆ
»µ´³ º»À ÊÄµÂ»É Ä´Â·» ,º²ºË Á·Æ º»»¾Ä´Â·» ¸»²'à ʲ »·· .¾Äº²¶ ² Á»² ÁÊ»ºÊ²··É
ºÆ»·¶ »µ ÁÄ»»Ë²³ ¿Ë²Ê³ ÁÄ·· ,Ì³Ë ÁÄÂÄ··²µ ÁʲÆÄ´·È ÁÄÀ ¸»² ´²º Áʲ··Ä´
·»Â Á»² ,»"² Á»² ¶µÄ Á˻ʲ½·³ Á·Æ ¿»Â³Ê ¸»² ò·· ,¾Äº²¶ Êĵ² Á² Á»² ̻ʹË
.Ì·À·ÉÀ ¼²Â Á·Æ Á·² ,»ÃÊÄ˸µ ·»Â Á·² Éʲ» »µ ¿·Ê² Á·Æ ºÃÄ´ ¶´»´¹ º»À ¾·Æ ÁÄ··Ä´
,ÃĵÄÊ Ä»»Ê ² ºÊĶĴ ºÊ²µ º²¶'À ʲ´ ²µ ÁÄÂĸ »»¸ ÁË»··È ò·· ,º¾Ä··
'Ê Á·Æ ,»"² Á·Æ ³Ê ºÆ»·¶ Á˻ʲ½·³ Á·Æ »·· ÊÄ˻ʲ½·³ Êĵ Á·Æ ¿»Â³Ê ÄÂÄĸĴ²
Á³²¶ ľ² .ʲ¸²¾ ¾Êij ³Ê¶ Á·Æ ,³»»³»¾ »·¾
,wqohd_ddohh_ goqvx_g wqoqeqddqa – `hh`hk hdk .wm s_wgo_khs goqvx_g nh_ cdvm wqb nds aod_hho_` gwhpqwb_ bo_kpdw nds `w gshdc w_e_k kwq` `wc
qbqw paodphwa_` wqmhw_dd _ gk_c
yd_ddvm nwv
phd_ g`hdk nd_
·¸¸Å Áȸ²¸¯
¶"ÁÈÉ ¸²´ÆÃ-»³Æ¸´
