Page 3 - Yidishe Tzeit - אידישע צייט
P. 3
¸½»È´Ç¸ .¸
תודע רענעבילבראפ רעטצעל
עגידנעבענרעד ןוא אטעג אנליוו םענופ
ל"חר ,תוחיצר ןסאמ רעדלעוו ראנופ
ּ
x u}~zu u}w u ~zz w zwzu z x~w}~ }
u~ 104 z } ~u vu}w ,u{~}u m ~x~u zu
¾Å¿¯± ¼Á² ¾Á½´¿Á±¿¸¸¯ ¾°¯³ À¸Å¯¿ µ¸¯ ǯ¸ 14 ±¸²¿Á¸¸µ ·»¯ ¾´¯ ,Á»´È ÇÁº»Á´´ ,Ƹȷ´´¯Ç¯½ ¯²´¸ ,ÇÁ»²¿¯³ ¾¸¯ µ¸¯ ,Æ"ÈÇÁ ¼Á¿Áï»Ç¯Ã ¼Á²
ÁÅ¿¯± ¸² ·§Ã¯ºÇ¯Ã ¾°¯³ ¸¸µ .¾¯¸¯Ç ¾¸¯ ¾Á¿ÇÁ» ¾Ç¯´´Á± ·Æ¸ÈÁ± ¾¯½·¸» ¸² ¾´Ã Á¿¸¸¯ ¾´Ã ¸¯°± ÇÁ² ¾Á´´Á± µ¸¯ ¾¯½·¸» ¾°Ç¯·ÈÁ± °¸°¯ »É
¾´µ ¾¸¸¯ ÇÁÀ¸´¯ ,Á¸»¸½¯Ã Ƹȷ´´¯Ç¯½ ¾¸¯ ·Ç¸²´·È ÇÁ ·¯³ ÇÁ·Á §ÃÈ .¯¿»¸´´ À¯´´ ¼¸ÈDz½ ¸É° "Áȸ'²±¿É½" Ǹà ÇÁ·ÅÁ» ÇÁ² ,(Ç´½) Ƹȷ´´¯Ç¯½
,»À´¸ ¾Á½¯¿ ¾'·¸½ (ÇÁ²´Ç° À'¿¯½·¸») ·¯³ ÇÁ ´¯´´ ,·Á·¸µÇÁ´´¸¿´¯ ¾±¸·Ç¯² ¾¸¯ ·Ç¸¿¯¸ÅÆ¿´Ã ¾·¸¸Å Á¿Á¸ ¾°¯³ ¸² ¾´Ã ÇÁǸà ¸² ¾´Ã ¾´¯ ²¸»±·¸½
·Ç¸µ¸»¸°¯½ ÇÁ¸Çà ·¸¸Å ¯ µ¸¯ ÇÁº»Á´´ ¾È¸½Áº ¾¸¯ ·¯Ç·Æ¯² ¯ ¾Á½´Æ¯° ¾¸¸¯ ¾Á´´Á± ¹¸´¯ µ¸¯ ÀÁ) »·Á·È ".´¯.¸§Ã.ÂÁ" Áȸ²¸¯ Á·±¸¿¸¸¯Ç¯Ã
²»¯° .¸¸½Ç¯ ÁȸÀ´Ç ¸² ¾¸¯ ¾Ç¯´´Á± .²»Áà ¸²¸À¶ ¾´Ã ,»·Á·È ¾¸¯ µ¸´»Æ Áȸ'²¸À¶ ¾Á¿¯µ¸·Ç¯' §Ã Á·±¸¿¸¸¯Ç¯'Ã)
ÇÁ µ¸¯ ±¸ÇÆ ¼Á¿´Ã ±¿¯Ã¿¯ ¼¸¸° ¾Á½´¿Ç¯Ã ¾Á´´Á± µ¸¯ ÇÁ ¸´´ ¸´µ¯ ÇÁ·¯Ã ÇÁ² ÇÁ°¯ ,(¾¸»¯·À-¾¸»Ç¯Æ ÇÁ¿¯µ¸·Ç¯ §Ã ¸Å¯¿-¸·¿¯ (Á¸Å¯µ¸¿¯±Ç'¯
¼¸¸° À¸Å¯¿ ¸² ¹Ç´² ¾Ç¯´´Á± ¾Á±¿¯ÃÁ± ·È¸¿ ÇÁ ·¯³ ÀÁ¸²´·È Á¿¸¸µ ·¸½ ·ÆÁ·ÈÁ±¿¯ ¾Á´´Á± ¾¸´È µ¸¯ ÇÁº»Á´´ ÇÁ·ÅÁ» ÇÁ² ¾´¯ ,¯·Á± ¯¿»¸´´ ¼Á¿¸¯
,´´¯À¸Ç¯° ·¯·È ¸² ¾°Á¿ ·º¯»È ǯ¸ ¾¸¯) ¾È¸´´Å¿¸¯ .±¸ÇÆ ¾'µ¸° ·¯Ç¸¸³Á± ·ÈÇÁ´Å ·¯³ ,³»ºÈ³ ¾´Ã ·À¸¸± ¾'·¸½ Á½¸¸³Á± Á·¿¯» §ÃÁ± ¸² ¾´Ã É´²Á
µ¸¯ ¾´¯ ,Á¸¿ÇÁ°´± ÇÁ'ÆÀ¿¸½ ¼Á¿¸¯ ÇÁ°¸Ç¯ Á¸»¸½¯Ã ÁÅ¿¯± ¸² µ¸¯ (·"ÅÇÉ ¾È¸²¸¯ ¯ ¾¸¯ ¾´µ ¾¸¸µ ·Æ¸ÈÁ± ÁƯ· ¼Á¿¸¯ ²¿¯·Èø´¯ ¾¯ ǯà ±¿´Ç¸ §Ã´Ç±
¸¸´´Å .²"¸³ ,¸¸µ ¹Ç´² ¾Ç¯´´Á± ·Á²Ç¯½ÇÁ ·¯³ ¾¯² ¾´¯ ,¯·¸» ,¯¿»¸´´ ¾¸¸Æ ¾Á¿¸´¯´´ ¼¸¯ ÇÁ ·¯³ ÇÁ·Á §ÃÈ ÇÁ°¯ ,Dz¶ ·Ç¸ÃÁ±¿¯) ,±"ÈÉ »´»¯ Ȳ´¶ ¾¸¯ ,¯·Á±
¯»¸¸° ¾´¯ »²¿¸¸È ÇÉÀ¯ ,ÇÁ·ÀÁ´´È ¸² ¾´¯ ±¸ÇÆ ·»Á´´ ¸² ¾º¯Ç°Á±À¸´¯ ÀÆ»¯Ã Áȸ'»¸ºÈ½ ¯ ¾¸¯ ·Æ¸ÈÁ± ÇÁ°¯ µ¸¯ Áº»Á´´ ,ÇÁ¿´´¯Æ ¯°¯ ¹Ç´²
,ÇÁ¸Çà ǯ¸ Áº¸»·Á ¾°¯³ ,Ƹȷ´´¯Ç¯½ .(¾Á½´ÆÁ± ²¿¯·È´Å ·È¸¿ Á²¿Á ¾¸¯
»¯Çȸ Äǯ ¾¸¸Æ ·Ç¸Ç±¸½Á ,²"ÅÇÉ ¾¸¯ ¾¯µ¸·Ç¯ §Ã ¯ ¾Á´´Á± ÇÁ µ¸¯ ,ÇÁ·Á §ÃÈ
¾È¸·¸Ç° ¾'ÇÁ·¿´¯ Á¿¸·ÀÁ»¯ §Ã ¾¯²) ÁÈ·¸¸² ¸Å¯¿ ¸² ¾±ÁÆ ÇÁýÁÆ ¾´¯
.(·¯²¿¯½ ¼´Ç¯ ,ÇÁ²»Á´´ È·¯Ç¯¿ ¸² ¾¸¯ ¾·ÃÁÇÆ
¸² ¾Á¿Áµ ¯"ÈÉ ¾´Ã ÇÁ·¿¸´´ ¾·¸½¿¸¯ ¾'ÇÁ·¿´¯ ,¯¿»¸´´ ¾´Ã »¸¸½ 175
¾Ç¯´´Á± ·Ç¯ §ÃÈÁ±¿¸¸¯ ÀƸȷ´´¯Ç¯½ ¾Á¿¯µ¸·Ç¯ §Ã ¾È¸À´Ç ¾´Ã ·Ã¯ÈÇÁǸÿ¯
¹¸µ ·¯³ Áº»Á´´ ,¯·Á± ¯¿»¸´´ ¼Á¿¸¯ ¾Á´´Á± ·»¯ µ¸¯ ÇÁ .´´¯Æǯ½ Ǹ²¯±¸Ç°
´´¸·¯»ÁÇ ·Ç¸ÃÁ± ¹¸»°Á±¿¯ ¾¯² ¾»´Ã ¼¸¸° ¾Á´´Á± µ¸¯ ¾´¯ ,ǯ¸ 105 ·Á½º
¯ ¾´Ã ·Ã¯ÈÇÁǸà ¸² ÇÁ·¿´¯ ,»¯½Ç¯¿ ¾·ÅÁ» ¾'µ¸° ,É´¶´º Á»´Ã ¾´¯ ¾Á¿¸µ
Á²¿ÁǸÇÁ §Ã¯¯Æ ¸Å¯¿ Áȸ´´·¸» .·´¿¸½
¯·¯´´Æ Á·Ã¯ ÇÁÀ¸´¯ ,·¯Ç¿Á²´¸ ·¯³ ÇÁº»Á´´ ,Ƹȷ´´¯Ç¯½
À¯´´ ,¾Á±¿´Æ¸Èǯà ¾´¯ ÀÁ¸ÅÆÁ»ÁÀ ¾¸¯ ¾Á½¯¿ Á¸»¸½¯Ã ¾¸¸µ ·Ç¸µ¸¯ÇÁ°Á³
¸² ¾È¸´´Å ·º¯½Á± ·¯³ ·¯Ç¿Á²´¸ ÇÁ² ·½¯·ÈÁ± ·¯³ ,Ç´½ ´Å »¯Çȸ É¿¸²½
¸² ¾´Ã ±¿¯»Ç¯Ã ¾'ø´¯ ,¾²¸¯ ¯·Á± ¾¯²) Ư²¯Ç¯³-²¸´´¯² »·Á·È ¾´Ã
µ¯ ,²¸¸ÇÀ¸´¯ ¼Á² ±¸²¿ÁÅ´¿ ,À¸Å¯¿ ·»Á´´ ¾'º¯¿ ,¾»¸´ §Ã ÇÁ·Á §ÃÈ ,²¿¯»À´Ç
¸² ¾Á´´Á·¯Ç È·¯º ¸¸µ ¾Ç¸°´Ç §Ã ·¸½ÇÁ² ±¯· ´Å ·¿¸¸³ ¾´¯ ,²¿¯°Ç¯Ã¿Á·¯Ç ±¸ÇÆ
.¯·Á± ¾¸¯ ¾²¸¯ Á±¸Ç°¸¯ Dz¯ ¶"º ¾Ç¸´°Á± µ¸¯ ÇÁ .(À´Ç¯»Á°
¹¸µ ·¯³ ·¯·»´µÁÇ À»¯ ¯ ,ÇÁ·¯Ã ¾¸¸µ ´Å ,µ"ÁÇÉ
¯ ¯·Á± ¼Á¿¸¯ ¾Ç¸ §Ã´Ç± ¾Á±¿¯ÃÁ±¿¯ ÇÁ°¯ ,ÇÁµÁ¸±¸»ÁÇ) "ÇÁ»¯¿¯¸Å¸²¯Ç·"
Áȸ²ÇÁÇÁ·¿´¯ Áȸ²¸¯ Á½¸¸³Á± ¯·È ÇÁȸ²¸¯ (ÇÁ½´Çà ·È¸¿
·¸¸Å Áȸ²¸¯ < 6
°"ÃÈÉ ¯°
תודע רענעבילבראפ רעטצעל
עגידנעבענרעד ןוא אטעג אנליוו םענופ
ל"חר ,תוחיצר ןסאמ רעדלעוו ראנופ
ּ
x u}~zu u}w u ~zz w zwzu z x~w}~ }
u~ 104 z } ~u vu}w ,u{~}u m ~x~u zu
¾Å¿¯± ¼Á² ¾Á½´¿Á±¿¸¸¯ ¾°¯³ À¸Å¯¿ µ¸¯ ǯ¸ 14 ±¸²¿Á¸¸µ ·»¯ ¾´¯ ,Á»´È ÇÁº»Á´´ ,Ƹȷ´´¯Ç¯½ ¯²´¸ ,ÇÁ»²¿¯³ ¾¸¯ µ¸¯ ,Æ"ÈÇÁ ¼Á¿Áï»Ç¯Ã ¼Á²
ÁÅ¿¯± ¸² ·§Ã¯ºÇ¯Ã ¾°¯³ ¸¸µ .¾¯¸¯Ç ¾¸¯ ¾Á¿ÇÁ» ¾Ç¯´´Á± ·Æ¸ÈÁ± ¾¯½·¸» ¸² ¾´Ã Á¿¸¸¯ ¾´Ã ¸¯°± ÇÁ² ¾Á´´Á± µ¸¯ ¾¯½·¸» ¾°Ç¯·ÈÁ± °¸°¯ »É
¾´µ ¾¸¸¯ ÇÁÀ¸´¯ ,Á¸»¸½¯Ã Ƹȷ´´¯Ç¯½ ¾¸¯ ·Ç¸²´·È ÇÁ ·¯³ ÇÁ·Á §ÃÈ .¯¿»¸´´ À¯´´ ¼¸ÈDz½ ¸É° "Áȸ'²±¿É½" Ǹà ÇÁ·ÅÁ» ÇÁ² ,(Ç´½) Ƹȷ´´¯Ç¯½
,»À´¸ ¾Á½¯¿ ¾'·¸½ (ÇÁ²´Ç° À'¿¯½·¸») ·¯³ ÇÁ ´¯´´ ,·Á·¸µÇÁ´´¸¿´¯ ¾±¸·Ç¯² ¾¸¯ ·Ç¸¿¯¸ÅÆ¿´Ã ¾·¸¸Å Á¿Á¸ ¾°¯³ ¸² ¾´Ã ÇÁǸà ¸² ¾´Ã ¾´¯ ²¸»±·¸½
·Ç¸µ¸»¸°¯½ ÇÁ¸Çà ·¸¸Å ¯ µ¸¯ ÇÁº»Á´´ ¾È¸½Áº ¾¸¯ ·¯Ç·Æ¯² ¯ ¾Á½´Æ¯° ¾¸¸¯ ¾Á´´Á± ¹¸´¯ µ¸¯ ÀÁ) »·Á·È ".´¯.¸§Ã.ÂÁ" Áȸ²¸¯ Á·±¸¿¸¸¯Ç¯Ã
²»¯° .¸¸½Ç¯ ÁȸÀ´Ç ¸² ¾¸¯ ¾Ç¯´´Á± .²»Áà ¸²¸À¶ ¾´Ã ,»·Á·È ¾¸¯ µ¸´»Æ Áȸ'²¸À¶ ¾Á¿¯µ¸·Ç¯' §Ã Á·±¸¿¸¸¯Ç¯'Ã)
ÇÁ µ¸¯ ±¸ÇÆ ¼Á¿´Ã ±¿¯Ã¿¯ ¼¸¸° ¾Á½´¿Ç¯Ã ¾Á´´Á± µ¸¯ ÇÁ ¸´´ ¸´µ¯ ÇÁ·¯Ã ÇÁ² ÇÁ°¯ ,(¾¸»¯·À-¾¸»Ç¯Æ ÇÁ¿¯µ¸·Ç¯ §Ã ¸Å¯¿-¸·¿¯ (Á¸Å¯µ¸¿¯±Ç'¯
¼¸¸° À¸Å¯¿ ¸² ¹Ç´² ¾Ç¯´´Á± ¾Á±¿¯ÃÁ± ·È¸¿ ÇÁ ·¯³ ÀÁ¸²´·È Á¿¸¸µ ·¸½ ·ÆÁ·ÈÁ±¿¯ ¾Á´´Á± ¾¸´È µ¸¯ ÇÁº»Á´´ ÇÁ·ÅÁ» ÇÁ² ¾´¯ ,¯·Á± ¯¿»¸´´ ¼Á¿¸¯
,´´¯À¸Ç¯° ·¯·È ¸² ¾°Á¿ ·º¯»È ǯ¸ ¾¸¯) ¾È¸´´Å¿¸¯ .±¸ÇÆ ¾'µ¸° ·¯Ç¸¸³Á± ·ÈÇÁ´Å ·¯³ ,³»ºÈ³ ¾´Ã ·À¸¸± ¾'·¸½ Á½¸¸³Á± Á·¿¯» §ÃÁ± ¸² ¾´Ã É´²Á
µ¸¯ ¾´¯ ,Á¸¿ÇÁ°´± ÇÁ'ÆÀ¿¸½ ¼Á¿¸¯ ÇÁ°¸Ç¯ Á¸»¸½¯Ã ÁÅ¿¯± ¸² µ¸¯ (·"ÅÇÉ ¾È¸²¸¯ ¯ ¾¸¯ ¾´µ ¾¸¸µ ·Æ¸ÈÁ± ÁƯ· ¼Á¿¸¯ ²¿¯·Èø´¯ ¾¯ ǯà ±¿´Ç¸ §Ã´Ç±
¸¸´´Å .²"¸³ ,¸¸µ ¹Ç´² ¾Ç¯´´Á± ·Á²Ç¯½ÇÁ ·¯³ ¾¯² ¾´¯ ,¯·¸» ,¯¿»¸´´ ¾¸¸Æ ¾Á¿¸´¯´´ ¼¸¯ ÇÁ ·¯³ ÇÁ·Á §ÃÈ ÇÁ°¯ ,Dz¶ ·Ç¸ÃÁ±¿¯) ,±"ÈÉ »´»¯ Ȳ´¶ ¾¸¯ ,¯·Á±
¯»¸¸° ¾´¯ »²¿¸¸È ÇÉÀ¯ ,ÇÁ·ÀÁ´´È ¸² ¾´¯ ±¸ÇÆ ·»Á´´ ¸² ¾º¯Ç°Á±À¸´¯ ÀÆ»¯Ã Áȸ'»¸ºÈ½ ¯ ¾¸¯ ·Æ¸ÈÁ± ÇÁ°¯ µ¸¯ Áº»Á´´ ,ÇÁ¿´´¯Æ ¯°¯ ¹Ç´²
,ÇÁ¸Çà ǯ¸ Áº¸»·Á ¾°¯³ ,Ƹȷ´´¯Ç¯½ .(¾Á½´ÆÁ± ²¿¯·È´Å ·È¸¿ Á²¿Á ¾¸¯
»¯Çȸ Äǯ ¾¸¸Æ ·Ç¸Ç±¸½Á ,²"ÅÇÉ ¾¸¯ ¾¯µ¸·Ç¯ §Ã ¯ ¾Á´´Á± ÇÁ µ¸¯ ,ÇÁ·Á §ÃÈ
¾È¸·¸Ç° ¾'ÇÁ·¿´¯ Á¿¸·ÀÁ»¯ §Ã ¾¯²) ÁÈ·¸¸² ¸Å¯¿ ¸² ¾±ÁÆ ÇÁýÁÆ ¾´¯
.(·¯²¿¯½ ¼´Ç¯ ,ÇÁ²»Á´´ È·¯Ç¯¿ ¸² ¾¸¯ ¾·ÃÁÇÆ
¸² ¾Á¿Áµ ¯"ÈÉ ¾´Ã ÇÁ·¿¸´´ ¾·¸½¿¸¯ ¾'ÇÁ·¿´¯ ,¯¿»¸´´ ¾´Ã »¸¸½ 175
¾Ç¯´´Á± ·Ç¯ §ÃÈÁ±¿¸¸¯ ÀƸȷ´´¯Ç¯½ ¾Á¿¯µ¸·Ç¯ §Ã ¾È¸À´Ç ¾´Ã ·Ã¯ÈÇÁǸÿ¯
¹¸µ ·¯³ Áº»Á´´ ,¯·Á± ¯¿»¸´´ ¼Á¿¸¯ ¾Á´´Á± ·»¯ µ¸¯ ÇÁ .´´¯Æǯ½ Ǹ²¯±¸Ç°
´´¸·¯»ÁÇ ·Ç¸ÃÁ± ¹¸»°Á±¿¯ ¾¯² ¾»´Ã ¼¸¸° ¾Á´´Á± µ¸¯ ¾´¯ ,ǯ¸ 105 ·Á½º
¯ ¾´Ã ·Ã¯ÈÇÁǸà ¸² ÇÁ·¿´¯ ,»¯½Ç¯¿ ¾·ÅÁ» ¾'µ¸° ,É´¶´º Á»´Ã ¾´¯ ¾Á¿¸µ
Á²¿ÁǸÇÁ §Ã¯¯Æ ¸Å¯¿ Áȸ´´·¸» .·´¿¸½
¯·¯´´Æ Á·Ã¯ ÇÁÀ¸´¯ ,·¯Ç¿Á²´¸ ·¯³ ÇÁº»Á´´ ,Ƹȷ´´¯Ç¯½
À¯´´ ,¾Á±¿´Æ¸Èǯà ¾´¯ ÀÁ¸ÅÆÁ»ÁÀ ¾¸¯ ¾Á½¯¿ Á¸»¸½¯Ã ¾¸¸µ ·Ç¸µ¸¯ÇÁ°Á³
¸² ¾È¸´´Å ·º¯½Á± ·¯³ ·¯Ç¿Á²´¸ ÇÁ² ·½¯·ÈÁ± ·¯³ ,Ç´½ ´Å »¯Çȸ É¿¸²½
¸² ¾´Ã ±¿¯»Ç¯Ã ¾'ø´¯ ,¾²¸¯ ¯·Á± ¾¯²) Ư²¯Ç¯³-²¸´´¯² »·Á·È ¾´Ã
µ¯ ,²¸¸ÇÀ¸´¯ ¼Á² ±¸²¿ÁÅ´¿ ,À¸Å¯¿ ·»Á´´ ¾'º¯¿ ,¾»¸´ §Ã ÇÁ·Á §ÃÈ ,²¿¯»À´Ç
¸² ¾Á´´Á·¯Ç È·¯º ¸¸µ ¾Ç¸°´Ç §Ã ·¸½ÇÁ² ±¯· ´Å ·¿¸¸³ ¾´¯ ,²¿¯°Ç¯Ã¿Á·¯Ç ±¸ÇÆ
.¯·Á± ¾¸¯ ¾²¸¯ Á±¸Ç°¸¯ Dz¯ ¶"º ¾Ç¸´°Á± µ¸¯ ÇÁ .(À´Ç¯»Á°
¹¸µ ·¯³ ·¯·»´µÁÇ À»¯ ¯ ,ÇÁ·¯Ã ¾¸¸µ ´Å ,µ"ÁÇÉ
¯ ¯·Á± ¼Á¿¸¯ ¾Ç¸ §Ã´Ç± ¾Á±¿¯ÃÁ±¿¯ ÇÁ°¯ ,ÇÁµÁ¸±¸»ÁÇ) "ÇÁ»¯¿¯¸Å¸²¯Ç·"
Áȸ²ÇÁÇÁ·¿´¯ Áȸ²¸¯ Á½¸¸³Á± ¯·È ÇÁȸ²¸¯ (ÇÁ½´Çà ·È¸¿
·¸¸Å Áȸ²¸¯ < 6
°"ÃÈÉ ¯°
