Page 7 - Yidishe Tzeit - אידישע צייט
P. 7
»¯´½È É´»Á½
„‡˜‡ ˆ˜ ˆ„ „
' ‚ ‡
~~
~~
u ŋŋ
̷ȹ ¸»³ ,´²º ÁȲ´ ² ÁÀ»Ã ¿Äµ Å»·² ºÄ··Äʲ¶Ä´ :Êĺ»»·· º¾»»ÈÊĵ µ»À¾Ì Êĵ ,"¶Ê·Ì¶ ¾ÀÄ ÁÄ··Ä´ ¸»² Á¸Ä·· Á·² Á³Ä¾ Dz´ Á»»¸"
¿µ² ÌÊ·È ² Á³²¶ ºË»Â ¾Ä·· ¼»² ¸² ´»µÂû·· ,¶¾»¾¶ »È»³ÊÀ »³·Ë¹À ,ɶ³·À µ»À¾Ì ² û·² ¼»¸ ºÉ·Êµ
¿»² ¾Ä·· ¼»² ³»·² ¶³»Ë» Ë²Ê ¿Äµ Á·Æ Á´»·² »µ Á»² Á'Ê²Æ Á»»¸ Ê˳À ÁÄÀ·ÉÄ´Æ»·Ê² ¼»² Á»³ ¾²À»»²"
º»À ºË»Â ¾Ä·· ¼»² Á·² ,¾²À Ä´»µÂÄÀ·É òµ ÁÆÄʺ ¼»¸ º²¶ ÊÄ .¾µ»»À ² ÁÊ»·³Ä´ Ê»À ¸»²'à ¶³»Ë» Ë²Ê :¼»¸ ºÊÄ»²ÊÄ ÊĽ¾Ä·· ,¿»¾Ë·Ê»³ ¶Ê·Ì¶
Á·Æ Ë»ÂÄÆ»º Á·Æ ¶¹ÀË Á»»À º»À º»»ÊÆÄ´ ÉʲºË
!ÁÀ»Ã ¿Äµ Á»»´½Ê·µ ÁÄÂÄÉ ¿»² Ê»µ ¾»·· ¼»² ,·Â :º´²¸Ä´ Ê»À ÊÄ º²¶ Á²µ Êij² ,Çʲ¶ º´ÄÊÆÄ´ Á·² ¿»² ·È ÁĴ²´Ä´·È ¼»² Á»³ ¾²À»»²"
·µ ,¿½¹ µ»À¾Ì ̳ ² ÁÃɲ··Ã»·² ¾²¸ »¸ ¸² Á˺·²·· ²Ê·À º²¶ ¶³»Ë» Ë²Ê Êĵ .¶¾²Ë ÄË»'Ê·³»È ² ÃÄĔÄ
••• Á»² ÁÊÄ·· ºĔľËĴ»»Ê² ¼»² ¾Ä·· ÊËƲ ¸² º²¶Ä´
...!?ʲÆÊĵ ÃÄĔÄ ºÃ·º ,ºÊÄƺÂÄÄ´ ÅÊ²Ë º²¶ ÊÄ Á·² ,¿»Â»ÂÄ ÄË»'Ê·³»È
:º¾»»ÈÊĵ µ»À¾Ì Á»»² Á·Æ ÁÄ··Ä´ ˲»»À ÌÀ²³ ¼»µ ºÃ²¶ ,Ê»À ´²¸"
••• ò·· ¸»² òµ ?¿½¹ µ»À¾Ì ÊÄ´»º½»Ê ² ÁÃɲ··Ã»·²
¿·² ¶µ·ÄÃ Ì³Ë »µ ·È ºÂĵ²¾Ä´ º²¶ ÊÄ ³»·²"
,û··Ä´ ÊĺÃÄÊ´ Êĵ ÁÄ··Ä´ òµ ¸»² ¿»ºĔËÀ ÌËÊĔ ¸»² ,"¾µ´ ËɳÀ· ¿µÉµÉ ¾Ä ¶½À¶ ¼²¾À" Êĵ »·· ..."?ºÂ´Ä´ »µ Á»² ʲ»ÀÄà ² ?¼»µ ºÊ»ÃÄÊĺ»²
ľ² Áº»»³Ê²½Ê·µ ºÄ·· ÁÄÀ ¸² º»»µ²³ º²¶ òµ ¾»»·· ¿»µ»À¾Ì »µ Á·Æ ºÊĵ²ÆÄ´ Á·² ÁIJºËÄ´ ¾²Àľ² ÊÄ
,²Ê̳ ²³³ Á·² ²Ä»ÈÀ ²³³ ,²ÀÉ ²³³ Á·Æ Ì·µ·Ã» ¾²¸ ÁÄÀ ¸² ,ÁĴ·½»»Ê´Êĵ Á·² Ì·´Ë¶ ÄÊĽĶ ³²¶ ÊÄÀ Á·² ,¶²Ê·¶ Äʲ¾É ² ÁÄ··Ä´ ¸»² òµ"
Ä´»¸²µ »µ Á»² º¾ÄºËÄ´ÉÄ··² ÁÄÂĸ Ì·½¾¶ »µ ò·· ,̷Ȼȹ· Ì·È»¹À ¿·Ë Á»»É Á² ,¹À ¿Äµ ÁÄÉ»ºÂ»»² .Á»ÂÄ ÁË»'Ê·³»È ² ºÊ»ÊÄ´·È ºË»Â ¼»²
.¶ËÊĔ .¶Ê·Ì¶ ÉÃij
² º»»Ê´Ä´·È ¼»¸ ³²¶ ¼»² ò·· ¿Äµ½²Â ,¾²À»»²" .ÊÄ··Ë ÁÄ··Ä´ Ì·Ä»³Ì Ä»»¸ ÁÄÂĸ ¾²À·È
Å»·² º»»Ê´Ä´·ÈÀ·² ºĔ²½Ä´ ¼»À ÊÄ º²¶ ,¼²·· ÄȲ´
º»»³Ê²Ä´À·Ê² º²¶ ÊÄ Á·² ,¿»Ê·½»³ Ì·ÈÀ Á·Æ É·ÃĔ ² ² º¾»»ÈÊĵ ,"¶³»Ë» Á»² ÁÄ··Ä´ ÉÃ·Ä Á³²¶ Ê»À"
³»·¹À ÁÄÂĸ »»¸ »È ¶¾²Ë »µ Å»·² º»»È Ĵ²¾ ² ÁÄ·· ,'»Ê·³»µ Á»´¾Ĕ Á·Æ ²»´·Ã »µ Á»²" ,ɶ³·À µ»À¾Ì
ÁÄÀ .ÁÄ··Ä´ º·ËĔ ºË»Â ¸»²'à .Ì·ÊËÄÀ· Ì·À·Ê̳ ,º´ÄÊÆÄ´ Á·² ÁÆ·ÊÄ´·È ¼»À ÊÄ º²¶ ÁĸĴ ¼»À º²¶ ÊÄ
ÁÄÀ·É ÁÄÂÄÉ ·È º»»Ê´Ä´·È Á»»¸ "º¸·ÀÄ´" º²¶ Á³² Á»² ²µ·¶»³ ĵ·Â Á»² ¶½ÊÄÀ ² Á²¶Ê²Æ ¸»²'Ã"
Á»·Ë ÃÄ ºÃ²¶ ,²Ë·Â »µ Êij»² ³"Ä ÁÀ»Ã ʸĶ
.·ÌÈ»¹À³
"?ºÂÊľĴ½Ê·µ
•••
Êij² ,"ºË»Â½²Â" ,ºÊÄĔ¾²ºËĴû·Ê² ³²¶ ¼»²"
ò·· òµ ,ÁÄ··Ä´ ¸»² º»»É´»ºÊ²Â´»»² ºĔ»·¶ Á»»¸ ËÀÀ ,ºÊ»É²Ë ÁĸĴû·² º²¶ ¶³»Ë» Ë²Ê Êĵ
ºË»Â ,¿»µ»À¾Ì ¾»Æ»·¸² Á»»¸ ·È ¼Â¹À Á¸»··²³ º²¶ ÊÄ Ã²µ ¸»² »·· ?ÁĸĴ ºË»Â½²Â ÃÄ ºÃ²¶" ,ºÊ»É²Ë
¿Äµ ÁÄÀÄ ¼Ê·µ ʲ ,¿»Ê·Ä»Ë ÁÄÂÊÄ¾Ê²Æ ¼Ê·µ ¸»·¾³ Á·Æ ÁÀ»Ã ²¸² Á¸²¾½Ê·µ ÁÄÉ ·µ »·· Ê·¹³ ² ?¼»¾´ÄÀ
òµ ÁÄ·· ÁÊľÉÆ»·² ¿»² Á·² ,µ»À¾Ì ÁµÄ» Á·Æ ²Ê³Ã ÌÀ²³ ¸»² ÊÄ ¸² ÁĸĴ ³²¶ ¼»² Á·² ,"?²µ·¶»³ ĵ·Â
ÌÀ² Á·Æ º»»·· ¸»²'à ÁÄ·· Á·² Áº¾²¶Ä´Ã»·² ¸»²
Á»»¸ ·È ¼»ÊµÀ Á¸»··²³ ÊÄ º²¶ »·¸² Á·² ,Ì·ÊË»· !ºÂ»·ºËÊÄ
.ÁÄÂÊľ ÁÄÂÄÉ Á¾²¸ »»¸ ¸² ¿»µ»À¾Ì º¾»»ÈÊĵ ,"ÁÀ»Ã Á´»¸²µ ¿Äµ ºÂÆÄÄ´ ³²¶ ¼»²"
Äû·Ê´ 17 ºÉĵºÂ² ³²¶ ¼»² Á·²" ,µ»À¾Ì Êĵ
Ä»»¸ º»À ºÂ²É²³ ÁÄ··Ä´ ÊÄ ¸»² ¼»·² »·¸² º²¶ Ã²Ë Á»»² Å»·² .̷ʻɹ· ¿»ÆÂÄ º»À ¾·Æ ,¿»µ·ÀÄ
³²¶ ¼»² .Ì·Æ»²Ë Á·Æ º¾Ä·· ² ºÂÄÆÄÄ´ Ê»À ¼»¸
·¸¸Å Áȸ²¸¯
¶"ÁÈÉ ¸¿¸½È
„‡˜‡ ˆ˜ ˆ„ „
' ‚ ‡
~~
~~
u ŋŋ
̷ȹ ¸»³ ,´²º ÁȲ´ ² ÁÀ»Ã ¿Äµ Å»·² ºÄ··Äʲ¶Ä´ :Êĺ»»·· º¾»»ÈÊĵ µ»À¾Ì Êĵ ,"¶Ê·Ì¶ ¾ÀÄ ÁÄ··Ä´ ¸»² Á¸Ä·· Á·² Á³Ä¾ Dz´ Á»»¸"
¿µ² ÌÊ·È ² Á³²¶ ºË»Â ¾Ä·· ¼»² ¸² ´»µÂû·· ,¶¾»¾¶ »È»³ÊÀ »³·Ë¹À ,ɶ³·À µ»À¾Ì ² û·² ¼»¸ ºÉ·Êµ
¿»² ¾Ä·· ¼»² ³»·² ¶³»Ë» Ë²Ê ¿Äµ Á·Æ Á´»·² »µ Á»² Á'Ê²Æ Á»»¸ Ê˳À ÁÄÀ·ÉÄ´Æ»·Ê² ¼»² Á»³ ¾²À»»²"
º»À ºË»Â ¾Ä·· ¼»² Á·² ,¾²À Ä´»µÂÄÀ·É òµ ÁÆÄʺ ¼»¸ º²¶ ÊÄ .¾µ»»À ² ÁÊ»·³Ä´ Ê»À ¸»²'à ¶³»Ë» Ë²Ê :¼»¸ ºÊÄ»²ÊÄ ÊĽ¾Ä·· ,¿»¾Ë·Ê»³ ¶Ê·Ì¶
Á·Æ Ë»ÂÄÆ»º Á·Æ ¶¹ÀË Á»»À º»À º»»ÊÆÄ´ ÉʲºË
!ÁÀ»Ã ¿Äµ Á»»´½Ê·µ ÁÄÂÄÉ ¿»² Ê»µ ¾»·· ¼»² ,·Â :º´²¸Ä´ Ê»À ÊÄ º²¶ Á²µ Êij² ,Çʲ¶ º´ÄÊÆÄ´ Á·² ¿»² ·È ÁĴ²´Ä´·È ¼»² Á»³ ¾²À»»²"
·µ ,¿½¹ µ»À¾Ì ̳ ² ÁÃɲ··Ã»·² ¾²¸ »¸ ¸² Á˺·²·· ²Ê·À º²¶ ¶³»Ë» Ë²Ê Êĵ .¶¾²Ë ÄË»'Ê·³»È ² ÃÄĔÄ
••• Á»² ÁÊÄ·· ºĔľËĴ»»Ê² ¼»² ¾Ä·· ÊËƲ ¸² º²¶Ä´
...!?ʲÆÊĵ ÃÄĔÄ ºÃ·º ,ºÊÄƺÂÄÄ´ ÅÊ²Ë º²¶ ÊÄ Á·² ,¿»Â»ÂÄ ÄË»'Ê·³»È
:º¾»»ÈÊĵ µ»À¾Ì Á»»² Á·Æ ÁÄ··Ä´ ˲»»À ÌÀ²³ ¼»µ ºÃ²¶ ,Ê»À ´²¸"
••• ò·· ¸»² òµ ?¿½¹ µ»À¾Ì ÊÄ´»º½»Ê ² ÁÃɲ··Ã»·²
¿·² ¶µ·ÄÃ Ì³Ë »µ ·È ºÂĵ²¾Ä´ º²¶ ÊÄ ³»·²"
,û··Ä´ ÊĺÃÄÊ´ Êĵ ÁÄ··Ä´ òµ ¸»² ¿»ºĔËÀ ÌËÊĔ ¸»² ,"¾µ´ ËɳÀ· ¿µÉµÉ ¾Ä ¶½À¶ ¼²¾À" Êĵ »·· ..."?ºÂ´Ä´ »µ Á»² ʲ»ÀÄà ² ?¼»µ ºÊ»ÃÄÊĺ»²
ľ² Áº»»³Ê²½Ê·µ ºÄ·· ÁÄÀ ¸² º»»µ²³ º²¶ òµ ¾»»·· ¿»µ»À¾Ì »µ Á·Æ ºÊĵ²ÆÄ´ Á·² ÁIJºËÄ´ ¾²Àľ² ÊÄ
,²Ê̳ ²³³ Á·² ²Ä»ÈÀ ²³³ ,²ÀÉ ²³³ Á·Æ Ì·µ·Ã» ¾²¸ ÁÄÀ ¸² ,ÁĴ·½»»Ê´Êĵ Á·² Ì·´Ë¶ ÄÊĽĶ ³²¶ ÊÄÀ Á·² ,¶²Ê·¶ Äʲ¾É ² ÁÄ··Ä´ ¸»² òµ"
Ä´»¸²µ »µ Á»² º¾ÄºËÄ´ÉÄ··² ÁÄÂĸ Ì·½¾¶ »µ ò·· ,̷Ȼȹ· Ì·È»¹À ¿·Ë Á»»É Á² ,¹À ¿Äµ ÁÄÉ»ºÂ»»² .Á»ÂÄ ÁË»'Ê·³»È ² ºÊ»ÊÄ´·È ºË»Â ¼»²
.¶ËÊĔ .¶Ê·Ì¶ ÉÃij
² º»»Ê´Ä´·È ¼»¸ ³²¶ ¼»² ò·· ¿Äµ½²Â ,¾²À»»²" .ÊÄ··Ë ÁÄ··Ä´ Ì·Ä»³Ì Ä»»¸ ÁÄÂĸ ¾²À·È
Å»·² º»»Ê´Ä´·ÈÀ·² ºĔ²½Ä´ ¼»À ÊÄ º²¶ ,¼²·· ÄȲ´
º»»³Ê²Ä´À·Ê² º²¶ ÊÄ Á·² ,¿»Ê·½»³ Ì·ÈÀ Á·Æ É·ÃĔ ² ² º¾»»ÈÊĵ ,"¶³»Ë» Á»² ÁÄ··Ä´ ÉÃ·Ä Á³²¶ Ê»À"
³»·¹À ÁÄÂĸ »»¸ »È ¶¾²Ë »µ Å»·² º»»È Ĵ²¾ ² ÁÄ·· ,'»Ê·³»µ Á»´¾Ĕ Á·Æ ²»´·Ã »µ Á»²" ,ɶ³·À µ»À¾Ì
ÁÄÀ .ÁÄ··Ä´ º·ËĔ ºË»Â ¸»²'à .Ì·ÊËÄÀ· Ì·À·Ê̳ ,º´ÄÊÆÄ´ Á·² ÁÆ·ÊÄ´·È ¼»À ÊÄ º²¶ ÁĸĴ ¼»À º²¶ ÊÄ
ÁÄÀ·É ÁÄÂÄÉ ·È º»»Ê´Ä´·È Á»»¸ "º¸·ÀÄ´" º²¶ Á³² Á»² ²µ·¶»³ ĵ·Â Á»² ¶½ÊÄÀ ² Á²¶Ê²Æ ¸»²'Ã"
Á»·Ë ÃÄ ºÃ²¶ ,²Ë·Â »µ Êij»² ³"Ä ÁÀ»Ã ʸĶ
.·ÌÈ»¹À³
"?ºÂÊľĴ½Ê·µ
•••
Êij² ,"ºË»Â½²Â" ,ºÊÄĔ¾²ºËĴû·Ê² ³²¶ ¼»²"
ò·· òµ ,ÁÄ··Ä´ ¸»² º»»É´»ºÊ²Â´»»² ºĔ»·¶ Á»»¸ ËÀÀ ,ºÊ»É²Ë ÁĸĴû·² º²¶ ¶³»Ë» Ë²Ê Êĵ
ºË»Â ,¿»µ»À¾Ì ¾»Æ»·¸² Á»»¸ ·È ¼Â¹À Á¸»··²³ º²¶ ÊÄ Ã²µ ¸»² »·· ?ÁĸĴ ºË»Â½²Â ÃÄ ºÃ²¶" ,ºÊ»É²Ë
¿Äµ ÁÄÀÄ ¼Ê·µ ʲ ,¿»Ê·Ä»Ë ÁÄÂÊÄ¾Ê²Æ ¼Ê·µ ¸»·¾³ Á·Æ ÁÀ»Ã ²¸² Á¸²¾½Ê·µ ÁÄÉ ·µ »·· Ê·¹³ ² ?¼»¾´ÄÀ
òµ ÁÄ·· ÁÊľÉÆ»·² ¿»² Á·² ,µ»À¾Ì ÁµÄ» Á·Æ ²Ê³Ã ÌÀ²³ ¸»² ÊÄ ¸² ÁĸĴ ³²¶ ¼»² Á·² ,"?²µ·¶»³ ĵ·Â
ÌÀ² Á·Æ º»»·· ¸»²'à ÁÄ·· Á·² Áº¾²¶Ä´Ã»·² ¸»²
Á»»¸ ·È ¼»ÊµÀ Á¸»··²³ ÊÄ º²¶ »·¸² Á·² ,Ì·ÊË»· !ºÂ»·ºËÊÄ
.ÁÄÂÊľ ÁÄÂÄÉ Á¾²¸ »»¸ ¸² ¿»µ»À¾Ì º¾»»ÈÊĵ ,"ÁÀ»Ã Á´»¸²µ ¿Äµ ºÂÆÄÄ´ ³²¶ ¼»²"
Äû·Ê´ 17 ºÉĵºÂ² ³²¶ ¼»² Á·²" ,µ»À¾Ì Êĵ
Ä»»¸ º»À ºÂ²É²³ ÁÄ··Ä´ ÊÄ ¸»² ¼»·² »·¸² º²¶ Ã²Ë Á»»² Å»·² .̷ʻɹ· ¿»ÆÂÄ º»À ¾·Æ ,¿»µ·ÀÄ
³²¶ ¼»² .Ì·Æ»²Ë Á·Æ º¾Ä·· ² ºÂÄÆÄÄ´ Ê»À ¼»¸
·¸¸Å Áȸ²¸¯
¶"ÁÈÉ ¸¿¸½È
