Page 7 - Yidishe Tzeit - אידישע צייט
P. 7
¯½´Ç¯¸½¾¾¸Á¸¿ÆÁµ ¾¸Ç´µ¯¯ÃÁ±
±¿¯³Ç¸Ã ¼Á¿ÇÁµ¸¸¯ ¼Á² ÇÁ·¿´¯
·ÇÁ²»¸È ¯"·¸»È ¾¸¸·È¿¸°´Ç ÇÁ° ÁÈ´³¸ °Ç³ ²¸À¶³
¶"»ÈÉ É¿È° ,¾¯½´¯ ¾¸¯ 'Ƴ ¾´¸Å ¼´Å ³Á¸À¿ Á·ÈÇÁ ¾¸¸µ
² ÁÄÂĸ Ľ¾Ä·· ¿»µ»Ã¹ ÄÂij»·¶Ä´ ¾ÇÁÇ· ¾º¸¸· ,¾µ¸¸ÇÆ ¾´¯ ¾·º¸È Á»¯ ¾´Ã ¾²¸¯ ÇÁ·¿µ¸´· ,ÇÁ·¿µ¸´·
Á³²¶ ,º'Ì·É»³µ'Ê²Æ ÁÄ··Ä´ º»»È ÄȲ´ É´»²Éȳ ¾´¯ ·¸¸µ ¼¸¸° ¾·¸³-È·¸¸¿Æ ,¹Á»·¸Æ ¾´Ã ·¸¸µ ¼¸¸° ÀÁ·¯Ã§ ¯Æ
ºÊ²·· òµ ÁÊĶ ¿»»³ ºÉÄ··ÊÄ »·· ¼»¸ ¾¯½´¯ ·¯·È ¸² ´Å ¹¸»ÇÁ¸-ǯ¸ ¾Á½¯Ç·È ,¹Á»½¸¸Ç·È ¾´Ã
Á·Æ ºÂ²ÀÊĵ »»¸ º²¶ òµ ¾»»·· ,"¿»" Ê»À Á¸·À ,ºËÊÄ ¿Ä¾² ¿·È ¸°Ç Æ"³Ç³ ¾´Ã 'Ƴ ¾´¸Å ¼Á² ¾°Á¿ ¾»¸¸´´ ´Å ,Á¿¸¸ÇÆ´¯ ¾¸¯
ºÂÄÉÄ´ ÁÄÀ º²¶ ¿» Á'½Ê·µ ò·· ,Á²À·² Êĸ·² Á·Æ '»½¸ Äû·Ê´ »µ Á³»·¶Ã»·Ê²
»»¸ ÁÄ·· ¼»·² ...Á²À·² Á»»É ÁÄÀ·É² ºÂÆÄÄ´ ¼»¸ º²¶ ʲ» 70 ¼²Â ¸² ,Ê·µ .³¿È³ È¯Ç ¾´Ã ±Á· ¸² ¾¸¯ Á"¸µ °»ÀÇ°½ ¾½¶¿
ÊÄµÂ»É »µ Á·² ,Á²¾Ĕ²ÊÄ Á² ÁĸĴ Á³²¶ Ê帻·º Á·² ´Â²¶Ê»Æ ÊÄÂÊĸ»»² Êĵ
»»³ òµ º²¶ ,º»»ÊÆÄ´ ¿Äµ ·È ¼»¸ Á³²¶ ¾¾½³ Á·² ,Á²À·² Á»»É ÁÊ²Æ ÁÄÂÄÉ Áµ»² ¾¸¸Æ ¾¯ ·¿¸¸³ ·½´Æ ¾Á½ ¸´µ¯ ¸´´ ±Á´´ ÇÁ·º¸¸» ÇÁ² ,ÇÁ°¯
¾»»·· ,Ë»ÂÄÉÂij º´ÂÄʳĴƻ·² »»¸ Á»² ¿»É»µÈ »Ê³É Å»·² Á»»¸ ¹ºÌËÀ ¼»¸ µ¸° ¼¸²¸À¶ ÇÁ'°»ÀÇ° ¾´Ã »Ç´± ÇÁ² ¾Á´´Á± ·È¸¿ µ¸¯ ¾¯½´¯
ºÂÄÉÄ´ ÁÄÀ º¾²·· ¿Äµ½Ê·µ »ÊÄË ¸² ¿Äµ Á·Æ ºÄ¸ ÁÄÀ .µÂ²¾Ã·Ê ¾´Ã "±¿¯³Ç¸Ã ¼Á¿ÇÁµ¸¸¯" ¼Á² ÇÁ·¿´¯ ¾Á´´ ,ƸǴŠǯ¸ 20
,²¿¯°Ç¯Ã-¾·Á¸´´¯À ¾'ø´¯ ¼¸ÈµÁÇ ¾È¸·À¸¿´½¯Æ ¼Á²
...Á²À·² Á»»É ÁÄÀ·É² Á·² ÁÄ»¾Æû·Ê² .·¾Ä ²¾ Ì·ÄÀµ É¿¸²½ ¾´Ã ¸¯²´´¯ ¾´¯ - ¾²¸¯ ·°¸´»ÇÁ ·È¸¿ ¾Á½ ·¯³
Á±¸²ÇÁ¸¸Ã Áº»Áµ¯ ¾°¯³ ·Ç¯Ã .¾Á½´Æ´Å¿¸¸Ç¯ ,»¯Çȸ
µ»Ã¹¶ ÁÈ»¸Ä´ ¸»² ÷³²º»·² Á'Æ»·² ¿Äµ Áĸ ·È ÁÄ··Ä´ ¶½·¸ Á³²¶ Ê»À ¾Á¿Áµ ÀÁ ¾´¯ ,¾°Á±Á±Ã¸´¯ ·È¸¿ °»ÀÇ° ¸²¸À¶ ¸´´ ¼¸²¸À¶
»µ»Ã¹ »¾·µ´À ¾"ȸ ´»ÂÄÉ »³È ÁÌ »³Ê ,¿»µ»Ã¹· ¿»É»µÈ Á·Æ Ê·µ Á´»µÊÄ»ÊÆ ¾Á¿ÁÆ ´Å ¾Á±¿´±¿¸Ç²¿¸¸Ç¯ Á»¯±Á»½´¯ ¾´¯ Á»¯±Á» ¾Á´´Á±
¾³·ÉÀ ² ÁÄ··Ä´ ¸»² ÊĽ¾Ä·· ,³¾Ãʳ ÁÊÄʺ Á½»»º Áò´Ê²Æ Á³²¶ Ľ¾Ä··
º²¶ ÊÄ ÁÄ·· .ÊÌó· ¶¾´Â³ ¾·µ´ Á»»¸ ¶½·¸ ÁÄÂÄÉ ·È Ì·Ëɳ· Ì·¾»ÆÌ º»À .¶Ç´µ´ ¯´È ¼´Æ½³ »¯ ,·Ç¯ ¾±¸»¸¸³ ¼¸¸° ¾¸¸µ »»Ã§ ɽ
º²¶ ,¿» º»»ÊË µÂ»É òµ »·· ºÊĶĴ º²¶ òµ Á·² ,Á²À·² Á»»É ÁÄÀ·É·È²
¾²¸ ÊÄ ¸² ÊÄ··»»Êµ ¿ÄÂ·Æ ÁºÄ³Ä´ ÊÄ Á±¿Á ¾¯ ¾Ç¯ÃÁ±À¸´Ç¯ µ¸¯ ,¶"»ÈÉ É¿È ÇÁ·¿¸´´ °¸´³¿¯
¾»·· ÊÄ ¾»»·· ,¿» ¿»»³ Á¾ÄºËĔ² ¼»¸ .ºÉÊ»··Ä´ ¾Ä·ºÂÄ··Ä .¾¯½´¯ ¾¸¸Æ ¾Á½´Æ´Å¿¯ ´´¯´Çç ¾'·¸½ ,¾È·¿Á½ 6 ¾´Ã Áç ´Ç±
¸»² ÊÄ ÁÄ·· .Á'¾³·º ¼»¸ Á·² ÁÆ»·¾·È °´² ÁÈ´¸ ¸°Ç ²¸À¶³ °Ç³ ¾Á´´Á± µ¸¯ Á²¿µ¸¸Ç ¸² ¾È¸´´Å
¼»¸ ÊÄ º²¶ ,ÁºÊ²³ ¿·È ÁĴ²´Ä´Ĕ²Ê² Á¾ÄºËÉ»Ê·È ºÂÄÉÄ´ º²¶ ÁÄÀ Ê²Æ ·ÇÁ²»¸È ÇÁº»Á´´ ,Æ"³¸Á ¼¸»È´Ç¸ ¾´Ã ¯"·¸»È ¾¸¸·È¿¸°´Ç
Á·² µÀ²¸ »µ Å»·² ºÉÄʺËĴû·² Á´Ä¾Æ ,Á²À·² Á»² "Ç·³»É" ¿Äµ
,¿¾·Ä ¾Ë ·Â·³Ê" ,ÁÄ»»ÊË Á³»·¶Ä´Â² Å»·² Á·Ê»À Á»»É Á»»´ ¿»µ»Ã¹ ÊÄ'³¾Ãʳ :Áµ¸¸Ç Áȸǯ·À¸³ Á±¸µ¯² ¸²
Á·Æ ÁÊÄ»·º »µ ÁÄÂÄÆÄ ¼»¸ Á¾Ä·· ÁÄ·· ¸»² ÄĔ·Ê´ »µ Á·Æ Ç»ĔË Á»² .¶Â˶ ˲Ê
ÊĵÂij ɹȻ »·¾ »³Ê µ»Ã¹¶ ÁÄ··Ä´
..."?Á²À·² ¸»² ÷³²º»·² Êĵ ÁÄ·· .¾"ȸ
Á·Æ ÊÄ»»² º²¶ ,¶Æ»¹ Á³Ä ÁʲÆÄ´½Ê·µ
»µ Á·Æ ¿¹»Ë· ¿´»Ë ÁÄ··Ä´ ¸»² òµ ¸² ĺ²º Á»»¸ ·È Á´»ÊËĴû·² ÊÄµÂ»É »µ
¼»¸ Á³²¶ ¿Ì·½¸³· ¿¹·½³· ,Áµ»² Ä´»¸²µ »µ ..."¿» ¿» ,ĺ²º" ,ÊÄò·· ² ºÄ¸ ÊÄ
!Á²À·² Á·Æ ÁÊÄ»·º »µ ºÂÆÄÄ´
! ·¸¸Å Áȸ²¸¯
¶"ÁÈÉ ¼¸°Å¿
±¿¯³Ç¸Ã ¼Á¿ÇÁµ¸¸¯ ¼Á² ÇÁ·¿´¯
·ÇÁ²»¸È ¯"·¸»È ¾¸¸·È¿¸°´Ç ÇÁ° ÁÈ´³¸ °Ç³ ²¸À¶³
¶"»ÈÉ É¿È° ,¾¯½´¯ ¾¸¯ 'Ƴ ¾´¸Å ¼´Å ³Á¸À¿ Á·ÈÇÁ ¾¸¸µ
² ÁÄÂĸ Ľ¾Ä·· ¿»µ»Ã¹ ÄÂij»·¶Ä´ ¾ÇÁÇ· ¾º¸¸· ,¾µ¸¸ÇÆ ¾´¯ ¾·º¸È Á»¯ ¾´Ã ¾²¸¯ ÇÁ·¿µ¸´· ,ÇÁ·¿µ¸´·
Á³²¶ ,º'Ì·É»³µ'Ê²Æ ÁÄ··Ä´ º»»È ÄȲ´ É´»²Éȳ ¾´¯ ·¸¸µ ¼¸¸° ¾·¸³-È·¸¸¿Æ ,¹Á»·¸Æ ¾´Ã ·¸¸µ ¼¸¸° ÀÁ·¯Ã§ ¯Æ
ºÊ²·· òµ ÁÊĶ ¿»»³ ºÉÄ··ÊÄ »·· ¼»¸ ¾¯½´¯ ·¯·È ¸² ´Å ¹¸»ÇÁ¸-ǯ¸ ¾Á½¯Ç·È ,¹Á»½¸¸Ç·È ¾´Ã
Á·Æ ºÂ²ÀÊĵ »»¸ º²¶ òµ ¾»»·· ,"¿»" Ê»À Á¸·À ,ºËÊÄ ¿Ä¾² ¿·È ¸°Ç Æ"³Ç³ ¾´Ã 'Ƴ ¾´¸Å ¼Á² ¾°Á¿ ¾»¸¸´´ ´Å ,Á¿¸¸ÇÆ´¯ ¾¸¯
ºÂÄÉÄ´ ÁÄÀ º²¶ ¿» Á'½Ê·µ ò·· ,Á²À·² Êĸ·² Á·Æ '»½¸ Äû·Ê´ »µ Á³»·¶Ã»·Ê²
»»¸ ÁÄ·· ¼»·² ...Á²À·² Á»»É ÁÄÀ·É² ºÂÆÄÄ´ ¼»¸ º²¶ ʲ» 70 ¼²Â ¸² ,Ê·µ .³¿È³ È¯Ç ¾´Ã ±Á· ¸² ¾¸¯ Á"¸µ °»ÀÇ°½ ¾½¶¿
ÊÄµÂ»É »µ Á·² ,Á²¾Ĕ²ÊÄ Á² ÁĸĴ Á³²¶ Ê帻·º Á·² ´Â²¶Ê»Æ ÊÄÂÊĸ»»² Êĵ
»»³ òµ º²¶ ,º»»ÊÆÄ´ ¿Äµ ·È ¼»¸ Á³²¶ ¾¾½³ Á·² ,Á²À·² Á»»É ÁÊ²Æ ÁÄÂÄÉ Áµ»² ¾¸¸Æ ¾¯ ·¿¸¸³ ·½´Æ ¾Á½ ¸´µ¯ ¸´´ ±Á´´ ÇÁ·º¸¸» ÇÁ² ,ÇÁ°¯
¾»»·· ,Ë»ÂÄÉÂij º´ÂÄʳĴƻ·² »»¸ Á»² ¿»É»µÈ »Ê³É Å»·² Á»»¸ ¹ºÌËÀ ¼»¸ µ¸° ¼¸²¸À¶ ÇÁ'°»ÀÇ° ¾´Ã »Ç´± ÇÁ² ¾Á´´Á± ·È¸¿ µ¸¯ ¾¯½´¯
ºÂÄÉÄ´ ÁÄÀ º¾²·· ¿Äµ½Ê·µ »ÊÄË ¸² ¿Äµ Á·Æ ºÄ¸ ÁÄÀ .µÂ²¾Ã·Ê ¾´Ã "±¿¯³Ç¸Ã ¼Á¿ÇÁµ¸¸¯" ¼Á² ÇÁ·¿´¯ ¾Á´´ ,ƸǴŠǯ¸ 20
,²¿¯°Ç¯Ã-¾·Á¸´´¯À ¾'ø´¯ ¼¸ÈµÁÇ ¾È¸·À¸¿´½¯Æ ¼Á²
...Á²À·² Á»»É ÁÄÀ·É² Á·² ÁÄ»¾Æû·Ê² .·¾Ä ²¾ Ì·ÄÀµ É¿¸²½ ¾´Ã ¸¯²´´¯ ¾´¯ - ¾²¸¯ ·°¸´»ÇÁ ·È¸¿ ¾Á½ ·¯³
Á±¸²ÇÁ¸¸Ã Áº»Áµ¯ ¾°¯³ ·Ç¯Ã .¾Á½´Æ´Å¿¸¸Ç¯ ,»¯Çȸ
µ»Ã¹¶ ÁÈ»¸Ä´ ¸»² ÷³²º»·² Á'Æ»·² ¿Äµ Áĸ ·È ÁÄ··Ä´ ¶½·¸ Á³²¶ Ê»À ¾Á¿Áµ ÀÁ ¾´¯ ,¾°Á±Á±Ã¸´¯ ·È¸¿ °»ÀÇ° ¸²¸À¶ ¸´´ ¼¸²¸À¶
»µ»Ã¹ »¾·µ´À ¾"ȸ ´»ÂÄÉ »³È ÁÌ »³Ê ,¿»µ»Ã¹· ¿»É»µÈ Á·Æ Ê·µ Á´»µÊÄ»ÊÆ ¾Á¿ÁÆ ´Å ¾Á±¿´±¿¸Ç²¿¸¸Ç¯ Á»¯±Á»½´¯ ¾´¯ Á»¯±Á» ¾Á´´Á±
¾³·ÉÀ ² ÁÄ··Ä´ ¸»² ÊĽ¾Ä·· ,³¾Ãʳ ÁÊÄʺ Á½»»º Áò´Ê²Æ Á³²¶ Ľ¾Ä··
º²¶ ÊÄ ÁÄ·· .ÊÌó· ¶¾´Â³ ¾·µ´ Á»»¸ ¶½·¸ ÁÄÂÄÉ ·È Ì·Ëɳ· Ì·¾»ÆÌ º»À .¶Ç´µ´ ¯´È ¼´Æ½³ »¯ ,·Ç¯ ¾±¸»¸¸³ ¼¸¸° ¾¸¸µ »»Ã§ ɽ
º²¶ ,¿» º»»ÊË µÂ»É òµ »·· ºÊĶĴ º²¶ òµ Á·² ,Á²À·² Á»»É ÁÄÀ·É·È²
¾²¸ ÊÄ ¸² ÊÄ··»»Êµ ¿ÄÂ·Æ ÁºÄ³Ä´ ÊÄ Á±¿Á ¾¯ ¾Ç¯ÃÁ±À¸´Ç¯ µ¸¯ ,¶"»ÈÉ É¿È ÇÁ·¿¸´´ °¸´³¿¯
¾»·· ÊÄ ¾»»·· ,¿» ¿»»³ Á¾ÄºËĔ² ¼»¸ .ºÉÊ»··Ä´ ¾Ä·ºÂÄ··Ä .¾¯½´¯ ¾¸¸Æ ¾Á½´Æ´Å¿¯ ´´¯´Çç ¾'·¸½ ,¾È·¿Á½ 6 ¾´Ã Áç ´Ç±
¸»² ÊÄ ÁÄ·· .Á'¾³·º ¼»¸ Á·² ÁÆ»·¾·È °´² ÁÈ´¸ ¸°Ç ²¸À¶³ °Ç³ ¾Á´´Á± µ¸¯ Á²¿µ¸¸Ç ¸² ¾È¸´´Å
¼»¸ ÊÄ º²¶ ,ÁºÊ²³ ¿·È ÁĴ²´Ä´Ĕ²Ê² Á¾ÄºËÉ»Ê·È ºÂÄÉÄ´ º²¶ ÁÄÀ Ê²Æ ·ÇÁ²»¸È ÇÁº»Á´´ ,Æ"³¸Á ¼¸»È´Ç¸ ¾´Ã ¯"·¸»È ¾¸¸·È¿¸°´Ç
Á·² µÀ²¸ »µ Å»·² ºÉÄʺËĴû·² Á´Ä¾Æ ,Á²À·² Á»² "Ç·³»É" ¿Äµ
,¿¾·Ä ¾Ë ·Â·³Ê" ,ÁÄ»»ÊË Á³»·¶Ä´Â² Å»·² Á·Ê»À Á»»É Á»»´ ¿»µ»Ã¹ ÊÄ'³¾Ãʳ :Áµ¸¸Ç Áȸǯ·À¸³ Á±¸µ¯² ¸²
Á·Æ ÁÊÄ»·º »µ ÁÄÂÄÆÄ ¼»¸ Á¾Ä·· ÁÄ·· ¸»² ÄĔ·Ê´ »µ Á·Æ Ç»ĔË Á»² .¶Â˶ ˲Ê
ÊĵÂij ɹȻ »·¾ »³Ê µ»Ã¹¶ ÁÄ··Ä´
..."?Á²À·² ¸»² ÷³²º»·² Êĵ ÁÄ·· .¾"ȸ
Á·Æ ÊÄ»»² º²¶ ,¶Æ»¹ Á³Ä ÁʲÆÄ´½Ê·µ
»µ Á·Æ ¿¹»Ë· ¿´»Ë ÁÄ··Ä´ ¸»² òµ ¸² ĺ²º Á»»¸ ·È Á´»ÊËĴû·² ÊÄµÂ»É »µ
¼»¸ Á³²¶ ¿Ì·½¸³· ¿¹·½³· ,Áµ»² Ä´»¸²µ »µ ..."¿» ¿» ,ĺ²º" ,ÊÄò·· ² ºÄ¸ ÊÄ
!Á²À·² Á·Æ ÁÊÄ»·º »µ ºÂÆÄÄ´
! ·¸¸Å Áȸ²¸¯
¶"ÁÈÉ ¼¸°Å¿
