Page 13 - Yidishe Tzeit - אידישע צייט
P. 13
:Ȳ´Æ³ É´»¸³Æ

nqddqa eh_ p_dd kue awq`pqbo_k nwc_ vfuh lhwspc lkdq` cfmx phdwa
wqb g_c n
h`w lqb nds ,nhhbw_ddp_wa nh_ `w njhkwqc lqods aodohhxwq n
ghm
g_c ihd_ hde_ ,_omwdc nqmdv_` hjbwm hxd`k
nhhe nqddqa qhum gjwy yox` h`w nhhe lh_ hjbwm hxd`k wsp lqhho
yhovbuc yho`wc xbdv` dyweq ghm idbhx
hde_) vhbuc ho`wc nds wqgj_g hb ,cv`w ,lhbqdmd cwdyc kq hjbwm hxd`k hox vkf ,hjbwm hxd`k ydxwb ndx_w vkf
lfom
w (hjbwm hxd`k wqb lh_ gkghg_` kvdue wqkvohdd `hk hjbwm
w vcac `w wqb_m lqods dxbv bh `yj luqm k_m ngxwq ldu gvdwbqa
nh_) b_hodc g_gx hb nds ,cq ehdwv kboqm
hxd`k wqb gaoqw` ,o
hp ybcm fd_ ydx vhka cbdch hjbwm
w h`w nhhe naqdd n`hwxqa .cmxk cwdy lhwspc lkdq` gxwqc cfmx phdwa _
,yd_ddvm ydjkc` nhoq wqphddqa _ rhd_ ,kue ,b_m b`_ kue ihhwoqwcq `hk cxm wac wsp lqhho nqjhkwqc lqods aodohhxwq nghm
.(dmx` cjkc w`b _ hjbwm vhka cbdch hjbwm
w wac] wq g_c wxs_ e_ hb) ,hjbwm hxd`k lqods vc`dm bhmky _ hxd`k ydxwb ndx_w vkf ,hjbwm hxd`k
ahphhwb nds wqgkq nh_ bkwy yox nh_ hh` ,wsdp lyf wqb h`w nhhe nds k`vm hde_ [kue rhd_ hjbwm hxd`k wsp hb nds kdm wqkqohaw_ cwdyc kq hjbwm hxd`k hox vkf ,hjbwm
g_c wqohhbw_ddp_wa hb h`w nhhe nqdd ,wc_h g_c ihd_ ,wc_h 15 gowqkqa g_c wq nqmqdd nqdd e_ ,cmbvc hb nh_ g`hhwx ,(lhwbo yjpm luqm k_m ngxwq ldu gvdwbqa ,lhbqdmd
wmxm kq nhhe bmdq du wxjdm eh_ wq e_ nqeqa hb lh_ hh` g
wef
qa wdf` tk_ wsdp `yj wqb w_s lqods cmjpc _ ngq` nqao_aqa eh_ wq hjbwm
w vcac `w wqb_m lqods dxbv bh `yj
n`qaqavqdd_ lh_ wq g_c ,k_wxh` ydkhcvc ,_kxhmhb_wm kue kaoq xwcm nd_ac wdbc
wqgod_ g_gx _ ,baqkqg-_eqm g_gx hb .(lhwdqhx hdd kdba lb_ _e_ ,gvhwbqaphd_ ihe wq g_c kvdue wqkvohdd `hk
w_s gw_b nqddqha comm lh_ nh_ ,ydkhka qohhe wq`hw_ hjbwm hxd`k wqb eh_ guqk ldu
b ,cmjpc nhhv gxho rw_b hjbwm hxd`k hb lhwspc lkdq` gxwqc cfmx phdwa _
n_b eh_ kue nwc_ vfuh k_wxh
w ,`w hb nh_ nqowqk du ,nhhbw_ddp_wa g_gx hb du hxd`k wqboq` qhho hhddu hb nds aodohhxwq nghm
nhhe nkqgxduw_s nqmdvqas_w_ kqhuqsp
w vcac ,vc`dm h`w nphdwa nhhe nds c`hxh .!ldvm kj` dydmj cjkcd dmq kx n`w ,vhbud nd_a ngmhw_` lqods ,hjbwm
,g_gx nds lhy` hkq` hb w_s `h`f bhmky eh_ p_dd ,kue awq`pqbo_k nwc_ vfuh k_wxh wqohhx cxm
w nd_ac wq`h_ g`ha pq wqkvohdd `hk hjbwm h`w wdbc vpds nd_ k_wxh
nhhe nqmdv_` hjbwm hxd`k wqb g_c hde_ nwm hbhmky hwf`dmd hkdbam nqddqa qdbhj nwc_
w nd_ac nqdd ,lhkxdwh nds _ghkx rhd_ go_v_` eh_ p_dd ,`w wqb_m hb kvdue
iqkph`qu eh_ nh_ nqgp_s ydo`w qgxwq awd`xqws nh_ gowqkqa g_c wq) wsdp lyfc xsoc yfdomk nw_s gaqks ,kue wqkg_v
ihd_ hde_ ,kkjc yacoc hohoq` `wdqm nw_ddqa hjbwm hxd`k hb g_c cwdy `dw ,(wc_h nqu qoqbhxw_s ihe ghm nqmqo ghm wq gaqks .hjbwm hxd`k yd`dxyd ydk_x wd`hf nhhe
_xm n`_c du n`hdcqao_ n_b hjbwm hxd`k g_c nd_ nhhbw_ddp_wa nh_ h`w nhhe hh` nqddqa k`vm hb nh_ nhhe du nhhqm hbj lhwsp yd`dxyd ydk_x hjbwm hxd`k ydxwb bo_` qgxwq hb
g_c ihd_ hde_ ,k_wxh hkdba ghm cjkc` nymd hb nh_ nhhe nhhqm nds wbp lhh` ,cdws_ nds aqg gvdwbqa ,lhomed lhbqdmk ydxwb gk_cgo_
.lhwdf` w_s c`hxh _ ghm gwhsqao_ gw_b wq .vc`dm h`w nhhe w_s ngk_cqa lh_ g_c wq nuhe ihkgoqddqa nd_a wqb gaqks yd`dxy hb ,dxbv bh `yj luqm kc_m ngxwq ldu
hjbwm hxd`k wqb g_c _mwy wc_h nh_ qgkhhuqa hh` wqphd_ ,nqowqk lhh` gohhkqao_ cwdyc kq hjbwm hxd`k bo_` qghhddu
g_gx hb nh_ ydo`w hb nqmdoqawq`h_ wsdp lyfc nwm ywdy` ydvh`b nqowqk nd_ nuqeshd_ ihe gaqks wq d_dd lhwsp ydhxwsc wbp kq lhwm_m gk_cgo_ lhbqdmd
wqb g_c qdd_eqw` g_gx hb nh_ ,qddqeqw` eh_ wsdp lyf nqahkhhc nds lydf wqb lhh` wqahhgx _ ,gdc _ nd_ ndhkq ba` _ ghm qwqpqwa hb ,i_o nd_ fps kx cbac lhbqdmcd
hde_ ,c`hxh nhhe gwqghhw`w_s hjbwm hxd`k eh_ pq ,hjbwm hxd`k nds lh`yj qk_ nh_ wjho lyf wqb_ _bdch` qbdo nds ydx hb nqowqk luqm gvdwbqa ihd_ eh_ lhwm_m hb nds khhg
kchs nw_ddqa gaqwsqao_ nhdx wq eh_ ihd_ phd_jwdb c`dxy nhhv nqo_c_w_s gxho gqmj _ gao_kwqb lh_ nqm g_c kc_mohh_ ,wsdp w_x nds lhgdvhk eh_ qahw`h_ p_b ,dbh `yj
hb phd_jwdb godsqa
m hdd ,cjkck ydk_x hdd ,
hjbwm hxd`k yd`dxyd ydk_x
quo_a hb k_e wq p_dd lqb nc_ ,hjbwm hxd`k ydx
yd`dxy qkhs hjbwm hxd`k yd`dxyd ydk_x lqods yd`dxy hb go_mwqb gxho gwqdd pq g_c wq w_o hdd ,eh_ w`fm hb wqdd nphdd .dhbhmky hwspd ,w`fmc hwsp
nc_w_s gxho gqmj eh_ ihd_ hde_ ,wsdp lyf hdd gvwqm_` nqm g_c ,nhhe nhhqm n`hdcqao_ w_s w_h ahuwqs du `dwv qguqk hb nh_
.qdd_eqw` nds nw_ddqa n`hwxqa nqoqe p_dd nqddqa eh_ p_dd wsdp lyf nds c`dxy _ nd_ gdc nhhe gmqo ,rhd_ ihe g`hhc nwc_ wac wqb_m wqb eh_ ,qs_whh_ n`wdf nqwqgh` lqb
gkqdd cwdy hb g_c nwc_h owy hb nh_ gwqdd p_dd ,hjbwm hxd`k lqods dhhf` gvdwbqa qkhhdd _ i_o ,x_w b`dj` nhhe nhhqm ihe guqe qk_ nds ,wdbc vpds pk_ gojqw_s nqddqa `w
qkhddqu nds ck_x hb ghm gmqwdgxa hxd`k ydx hb phd_jwdb go_mwqb gxho yd`dxy hb nds hd`phd_ lqods e_ ihe wq gsdw nhhe rhd_ gvdvqaphdw_ nqm g_c gkqdd nvq
hb g_cqa lho`w w_o n`_c n_b eh` ,ydodyf du phd_ ihe wq gvdwb kc_m qahkboqu ,hjbwm cwdy goqwqkqa g_c w`fm wqb e_ nqm gcqe -nqusds wq`hw_ hb bhqm nqoqe pq hdd ,vps
codyf _ nahgqgx_` du gjqw qjhkphkxphd_ hb p_ddw_s wqbod_dd _ whm eh_p k_dx _ gvhwbqa nqoqe p_dd yd`dxyd ydk_x gwqbodc
khb`ck ihd_ hde_) ,vk_sw_s qxhbh_ _ nxhddu .wsdp lyf lqods wqgwqdd hb gxho gpaoqw` .cmxk hxd`k yd`dxyd ydk_x wd`hf nhhe nh_ nw_ddqa
hb nds q`_ashd_ hb nqddqa pq eh_ lhda hb hh` gsqwg ,wsdp lyfc ywdyk ydvh`b `dwm nqddqa nqoqe lhk_dx hb nds wjho vkf _ ,hjbwm
hb e_ tqeqa qhho hb ghm ,(wqwhs qeqhahkhw hjbwm hxd`k hb hdd cjkck yd`dxy qkhs nqm wsdp lyfc nwm hbhmky bhmky quo_a hb wq`h_ nds ,lhohhbd lho`w ,k_wxh hkdba
nqahgqgx_` du gjqw nqmdv_` g_c aodwhaqw nds vps _ nds nqahdos_ gxho nsd_ ldx` khdd du nqddqa cjde g_c hjbwm hxd`k wqb
b` dywdy yqb gaqwsqao_ n`_c p_dd ,gkqdd
gxho nbh_ qoqw_sqas_ i_p_ n`_c ,ydodyf nh_ khsxhh` _ ,whmfck ncd kvck nc wsdp lyf nwm hbhmky hkdba hh` nwc_h qohhe qk_ nqowqk yacoc hohoq`d ,cqxc hohoq` ,idwq nfkx hvkf
cxm ybj cwdpmc iwb kq g_cqa codyf hjbwm hxd`k wqb hdd ,dj nmhp _mv fd_ ydx nqddqa eh_ hjbwm hxd`k hb e_ hde_ ,wsdp lyfc
hde_ ,bo_k hb nds yd_jwq hb nh_ w_o ,k_wxhd wsdp lyf yd`dxy` cocd ,phd_ ihe gvdwb qahkhhc hb nds ihxmm nd_ k`vm wqgvqwhb _ .ydkhcvc
nw_ddqa gwqmw_s wqbhhk lqb iwdb nqoqe ihd_ nwm lhbhmky hbhmkym ho_d
djd whmfck `hxc
g_c p_b ,lhhda qk nd_ nbh_ nxhddu ydodyf cxkx qo hyd`w hj ,fg` hyqbhd ,wsdp lyfc .qhe wsdp lyfc nwm nds cwdpm kkcyh lhxdbv `wv`
ldu yjdw_` cqe ,ydk_x cmj nqddqa lwda qohhe n`_c wc_h 11 nds wqgkq nh_ w_mg_pm vcwc p_dd go_v_` eh_
p
.dhw`bm nhgdo dhc _k wsdp lyfc hbhmky g_gx hb du nqowqk nqa_wgqa lh_ nwqgkq hxd`k nshd_ gvhwbqaphd_ ihe g_c kvdue
.weqc n`_ vkf ydxk _d`m nds acom` nc cjkc` nc lhohoq qahkboqu hb ghm gwhsqao_ g_c pq hdd ,n_xgk_s_g hb ghm rhd_ ihe nqm gdg _ghk hb nh_ e_ ,hjbwm
,g_gxoehh_m kue _ogdv ldkx
w nd_ac w_o ydwdbk nq`hk`qa eh_ ,wsdp lyfc nwm _ ,kue wqkxwhc `_e nhmho`
w vcac c`hxh kj` hv` eh_ p_dd kue xh_ ndef lqods ydod_a
cwdyjd nqm_o nghm wd`hf _ lpwsm n_b g_c hde_ g_c hjbwm hxd`k wqb p_dd lqb vo_b_ eh_ p_dd ,wsdp lyfc nwm nds `h`f bhmky nh_d ,chvdbvbd chgws kj` ,xmm cwdyc hvkf
hb nh_ nqaodkvqas_ g_c pwgodv hb ,cxqh gaoqw` wq nd_ ,p
h`w hhwb qohhe nds nqddha k`vm nh_) p
cuwy rk_dd h`w pk_ go_v_` nqddqa n`_c hde_ gvods wq`_ ,yduw_c kj` dymadb
wq g_c rhdwqb ghhu _ ,gkqdd wqxh
o`w quo_a wq p_dd lqb iwdb wqb_ ,lhwsp qohhe nh_ pq ghm h`w nhhe lh_ gkghg_` ,wsdp lyf ydx ,hjbwm hxd`k wqb nw_aod_ nh_ ga_mw_s whm
pwgodv lqods khhg qghhddu _ n`qaqaphdw_ cqe) lhbhmky qohhe w_s n`qaqawq`h_ pq g_c cwdyc hvkf kj` ydod_a nd_ yd_hv` nh_ p_dd
nds k_wxh hkdba qk_ nds ddhw` gk_cgo_ p_dd lqhho ldu
_d`m hvws
lqoh_ nkhsxhh` qkds .(bd`j hw_dy qv_gx w_a nqddqa ihd_ wq eh_ ,chvdbvbd chgws kj` ,xmm
kx ybj nydod _xdo nqoqe p_dd ,ghhu qoqh hb nh_ nqowqk wq`hw_ wq eh_ i_owqb
hb gvhwbqa ihd_ eh_ ljdy`d ,_xdo hb nh_ cwdy .(eg cwqc hjbwm hxd`k ydxwb wsp kue vhka cbdch hjbwm
w vcac nds c`hxh .dwdb` bhfh _
pwgodv lqoh_ ,hjbwm hxd`k lqods ddhw` lfk ydx du ydfysm nh_) ,_o_c_h b`_ ,`w wqxg_vodm wqb e_ go_v_` eh_
p
qv_g gwqdd `w wqg_gxoehh_ lqods `w tk_ hjbwm hxd`k lqods nw_h qgxwq hb gaoqw` ,gs nmhp hh` fd_ vkf cmkx vw_gx g_c ,kue weqk_ yfom kq` vcac
wq`h_ ck_xc hbbu qk_ hb gphmxqaphd_ hjbwm hxd`k wqb eh_ wqhws go_mwqb hdd g_c hjbwm hxd`k wqb p_dd ke `w wqhdkmhx wq g_c ihd_ hde_ ,`w wqb_m lqods ngk_cqa
ydvhsp hb nds vkf phdwa _ wq`_ ,nhoq lqb k_wxh
w vcac nds vc`dm bhmky _ nqddqa gowqk hjbwm hxd`k wqb e_ gvhwbqaphd_ ihe
qw_kv nhhv du nqmdvadu gxho wq eh_ cjkc`

._ovpm
iwduk e_ gwhsxqa g_c hjbwm hxd`k wqb
_ wqm ghm nqmdvduphdw_ ,phd_ gkqs ,kkjc

< 48·¸¸Å Áȸ²¸¯
Ã"ÈÉ ¶¿
   8   9   10   11   12   13   14   15   16   17   18