Page 8 - Yidishe Tzeit - אידישע צייט
P. 8
"
"É´¸½½´Æ" ¼ºÉ¯ ¹»´¯´É´¸½½´Æ" ¼ºÉ¯ ¹»´¯´
°È´½ ÇÁÈ'¸²Ç¶ ÇÁ¿¸¸»Æ ÇÁ²½ ÇÁÈ'¸²Ç¶ ÇÁ¿¸¸»Æ ÇÁ²
°È´
³·
³·¸½È ·¸½ ¼¸¿¯¿¸À µ¸¯¸½È ·¸½ ¼¸¿¯¿¸À µ¸¯
¼»¸ Á³²¶ ÷»½ ¿ÄÂÄ» »»³ ºÄ¸ ³Ë·À ¿·È ÁÄÀ·ÉĴ² ¸»² ÊÄ »·¸² :º´²¸Ä´ ¿»² º²¶ µ»² Êĵ ...?ÁÄÀ·ÉÄ´ ÁÆ·ÊĴû·² º²¶ ,"Á»»Ê² ,²»"
ÁÄÂĸ ľ² .¿»Ê·¹³ 10 ¿·Ê² º´»¾»»º²³ ÁIJºËÄ´ Á»³ ¼»² :ĵÂĴľ ² »·· û·² Á·² ,³Ë·À ¿Äµ Á»² ÁÈĸ²³ ¼»¸ ¾»·· ¼»² ¿»»³ ¾"¸ Ë»·² ¿Â·³ ¶¹ÀË 'ʹ"¶Ê¶
ÁÄÀ .¶¹ĔËÀ Á»»É Á² ³Ê¹ »µ»ÊË ÁÄ··Ä´ "˺»¶" ² Å»·² ºÊ²··Ä´ Á·² ,ÁÄÀ·É·ÈÊĶ² Á¸»··Ä´·È ¼»À º²¶ ÁÄÀ ´Â·Â»·²·· Á»»¸ Á·Æ Ê»º Á'Æ»·² ÁĔ²¾É ÁÊĶ
¿Äµ ÁÆ²Ë ·È º´»Â»»²Ä´ ¼»¸ º²¶ º²¶ ÃÄ ÁÄ·· ,¿»¾Ë·Ê» Á·Æ Á»»´·Èû·Ê² ¿ÄÂ·Æ ÊÄÀ»ºÂÄ´»»² Êĵ ¸² ,´»µÂ´²¸ .Ì·»ÀÀ·É ³Ë·À ¿Ä»²
² º½·¸Ä´ ÁÄÀ º²¶ Á²µ .³Ë·À ÁË»'µÊ¹ ¸»² ò·· ²º»·² Á² º¾ÄºËÄ´Ĕ² ¼»¸ ² ¸»² ÊÄÂÄ» Á·² ²µ ºÂ»·²·· ¾²ºË ¸»² µ»² ÊĵÂÄÀ·É»»Ê² Êĵ
Áʲ··Ä´ º¾ÄºËÄ´Ê²Æ ÁÄÂĸ ÃÄ .ÁÄÀ²Â ÄË·¶» 'ʼʷµÁʲ··Ä´ºÊ»ÆÄ´ Åʲµ ò·· ĺ»À²É »µ Á»² µ»¾´º»À ÁÄÀ»Ê²·· ² º»À Áʲ··Ä´ ÁĴ²ƺ²
»¾³ÂÊ²É ³·µ Ê"ʶ .ÁÄÀÄ ÄÂĵ»ËÊ²Æ ºÊ»ÆÄ´·È ¼»À º²¶ ÊÄ .´²¾ËÊij¾»¸ º¸»»·· .ÊÄ»·²··Â»»² Ä»»Â »µ Á´»ºÄºË²³ .ÊÄò·· ¸²¾´ ² º»À Á·² ¿½»¾Ä ¿·¾Ë
º²¶ ÊÄ Á·² ,ÁÄ··Ä´ µÂ¸Ä··Â² ¸»² ¾"¸ ôķ·Êĺ·² .º¾²··Ä´³²¶¼»²·²·· ¿ ĵÁÆÄʺÁÄɼ»²·²··Äº»³Ê»À »µ º¾ÄºËÄ´Ê²Æ º²¶ ÊÄ Ê²Æ ¼²Â
."Ì·»ÀÀ·É" ÁÄÀ²Â ¿Äµ Á´²¾ËÄ´Ê²Æ ·µ ¸² ¶Ä¸ ¼»²" ,º´²¸Ä´ Ê»À ÊÄ º²¶ .Á²À Á´»¸²µ 'ÊÁ»·Ëº²¶ ,ÁÄÀ·É Á»»¸ Á·Æ ¶³»Ã
.ÁµÄ» ¼Ê·µ Áʲ··Ä´ ÁÄÀ·ÂĴ² ¸»² ÃÄ Ê²Æ ³²¶ ¼»² ,Ê·¹³ ÊÄË'»µÊ¹ ² ºÃ»³ Á´»º½»Ê ¿Äµ ÁƲʺĴ º²¶ Ê»²" ¸»² ò·· Ë·µ»¹ ² Á´²¸ ÁÄÀ·ÂÄ´ ¶¹ÀË
"¿»µÃ»»À" »µ ÁÄÂĸ ºËÊÄ ¿·È ºÄ·· ´Äº Ľ»¾ºÄ ¸»³ ,¶Äȶ²Ê»µ ,º´²¸Ä´ ¿»² ¶¹ÀË 'ʺ²¶ ,"˺ÂÄÀ º²¶ ÊÄ ÁÄ·· ,Á¾²ÆĴ»»² ò··Ê²Â ¿»²
ÌÀÊ Á»² ¾²ÊË» ¹È µÃ·À ¿·È ÁĴ²´Ä´ ÄË'»µÊ¹ Ê²Æ Ã·Â»½ ² ÁÄÀ·ÉÊ²Æ ¼»² Á·² ÊÄÀ»ºÂÄ´»»² Êĵ Á»³ ¼»²" ÊÄ Ã²·· ²ÊÀ´ Ê·Ä»Ë ¿·È º»»Ê´Ä´·È ¼»¸
ºÂÊľĴ »»¸ º²¶ ÁÄÀ ·²·· ,Ê"µ¶ Êij»² ¿»º»¾Ĕ ¶À¹¾À ,¿»Ê·¹³ ."Á´»ºÄºË²³ ¼»»² Åʲµ ¿Ä»² ´²º»À½²Â ÁµÄ» Á³Ä´Ä´ º²¶
º²¶ ¼²ÂÊĵ .º»»³Ê² ľ²Ê·º¾·É»Ê´² ¼»² ,¿Ê²Æ-³·Ë» ÁË'»µÊ¹ ² Á¾ÄºËÆ»·² ÁȲ´Â»² Áʲ··Ä´ ¸»² ¹Ê·² Êĵ .³Ë·À ¿ÄÂ·Æ µ"À¶»³
Êƽ Á³Ä ¹ºË ² ·È ºÉ»ËÄ´ »»¸ ÁÄÀ ."Á´»¾»»º²³ ·È ¼»¸ Áº²ÊÄ´ Ê»µ º¾²·· Ì·»ÀÀ·É Á»² ÊÄÀÊ²Æ »µ ³»·² .ºË»À·È ¸»² ÃÄ·ÀË Ä´»µ'¶Ê·Ì Êĵ
,¿»À½¹ »µ»À¾Ì Áµ»² ÁÄÂĸ 'Êò··¶Ê·Ìʳµ²·ÈÁĴ²´Ä´Êij»Ê²
ò·· ,Ì·µ»Ã¹³· ¶Ê·Ì³ ¿»²¾À ,Á'»³Ê Á»»¸ Á·Æ ºÊĶĴ º²¶ ¶¹ÀË
,Ê»À Á·Æ ÁĴ²¾Ê²Æ ÁÄÀ ºÄ·· Á·² ,²Ĕ²ĔÀ ¾"ȸ ³ÉÄ» µ´»· ¾Ä³ É"¶´¶
?Á²ÀÊĴ·» ¾¾·½ ² »µ Å»·² 'ɶ ¹"¶·² ¾É»ºË ² ·È ¼²ÂÊĵ
Ĕ² º¾´»ĔË Ã²·· ¸»² òµ ¶ÄË ¾ºÊÄÆ »»Êµ ² ¼²Â ºËÊÄ .¶ËÊĔ
² ¸»² ò·· ³Ë·À ÁË'»µÊ¹ ¿Äµ Á»»¸ ·È ÁµÂ²··Ä´ ¼»¸ ¶¹ÀË 'ʺ²¶
˺²½ ò·· Á·² ,·Â»À³ µ»¹» ¸ »²ÊÄò··Ê²Æº´ÄÊÆÄ´Á·²ºÃ²´
ÃÄ ¸»² ,¾È»Ĕ ˻Ʋʴ²Ä´ ¸»²'Ã
ÄȲ´ »µ Êij»² ºÂ²É²³
³Ë·À ² ¸»² ÃÄ .º¾Ä·· ÄË»µ»²
² Á ³ » ¾ ³ Ä ´ ¸ » ² Ã ² · ·
ÊÄË»µ»Ã¹ Á·² ÊÄ´»µ'Ì·»Â¹·Ê
¼Ê·µ º¾ÄºËÄ´ÉÄ··² ,Åʲµ
Á»À»Â³ »³Ê É»µÈ¶ Á·²´¶
.¾"ȸ Á²¸¾µÂÄÀ
Á·Æ ,»"ÂÊľ´·É¶ËÀÊ"ʶ
»·· - ³Ë·À ¿ÄÂ·Æ "¿»µÃ»»À" »µ
»»¸ º´Ä¾Æ ¾"ȸ Á²¸¾µÂÄÀ ³Ê¶
Êij»² º¾»»ÈÊĵ - ÁÄÂĽ»»È²³
Á·² ,³Ë·À ¿ÄÂ·Æ Ä»Ê²ºÃ»¶ »µ
º»À ,Áʲ» ĺËÊÄ ÄÊ»² Êij»²
b `_a ,_ ghkx qdd_v_xg-eo_um w dmb_ v j (.k.u.w) gow_s nds nqeqa .ydhmmdv nh_ ide_` _ hh` ºËÊÄ º¾²·· ÃÄ »·· ,ÁÄʳ ²
k ue cphkf b `_a nd_ ,k ue ydhmmdv b `_a ,q`x w_` b `_ k ue nhhkv weqhk_ w ac ,k ue vw` ho` »·· ¶³»Ã »µ .ºÊ»Ã²Ĕ Áº½Ä lw_s nhhe nh_ ,k e xhd_ lod` cfmx w wc
·¸¸Å Áȸ²¸¯
°"ÃÈÉ ¶¿
"É´¸½½´Æ" ¼ºÉ¯ ¹»´¯´É´¸½½´Æ" ¼ºÉ¯ ¹»´¯´
°È´½ ÇÁÈ'¸²Ç¶ ÇÁ¿¸¸»Æ ÇÁ²½ ÇÁÈ'¸²Ç¶ ÇÁ¿¸¸»Æ ÇÁ²
°È´
³·
³·¸½È ·¸½ ¼¸¿¯¿¸À µ¸¯¸½È ·¸½ ¼¸¿¯¿¸À µ¸¯
¼»¸ Á³²¶ ÷»½ ¿ÄÂÄ» »»³ ºÄ¸ ³Ë·À ¿·È ÁÄÀ·ÉĴ² ¸»² ÊÄ »·¸² :º´²¸Ä´ ¿»² º²¶ µ»² Êĵ ...?ÁÄÀ·ÉÄ´ ÁÆ·ÊĴû·² º²¶ ,"Á»»Ê² ,²»"
ÁÄÂĸ ľ² .¿»Ê·¹³ 10 ¿·Ê² º´»¾»»º²³ ÁIJºËÄ´ Á»³ ¼»² :ĵÂĴľ ² »·· û·² Á·² ,³Ë·À ¿Äµ Á»² ÁÈĸ²³ ¼»¸ ¾»·· ¼»² ¿»»³ ¾"¸ Ë»·² ¿Â·³ ¶¹ÀË 'ʹ"¶Ê¶
ÁÄÀ .¶¹ĔËÀ Á»»É Á² ³Ê¹ »µ»ÊË ÁÄ··Ä´ "˺»¶" ² Å»·² ºÊ²··Ä´ Á·² ,ÁÄÀ·É·ÈÊĶ² Á¸»··Ä´·È ¼»À º²¶ ÁÄÀ ´Â·Â»·²·· Á»»¸ Á·Æ Ê»º Á'Æ»·² ÁĔ²¾É ÁÊĶ
¿Äµ ÁÆ²Ë ·È º´»Â»»²Ä´ ¼»¸ º²¶ º²¶ ÃÄ ÁÄ·· ,¿»¾Ë·Ê» Á·Æ Á»»´·Èû·Ê² ¿ÄÂ·Æ ÊÄÀ»ºÂÄ´»»² Êĵ ¸² ,´»µÂ´²¸ .Ì·»ÀÀ·É ³Ë·À ¿Ä»²
² º½·¸Ä´ ÁÄÀ º²¶ Á²µ .³Ë·À ÁË»'µÊ¹ ¸»² ò·· ²º»·² Á² º¾ÄºËÄ´Ĕ² ¼»¸ ² ¸»² ÊÄÂÄ» Á·² ²µ ºÂ»·²·· ¾²ºË ¸»² µ»² ÊĵÂÄÀ·É»»Ê² Êĵ
Áʲ··Ä´ º¾ÄºËÄ´Ê²Æ ÁÄÂĸ ÃÄ .ÁÄÀ²Â ÄË·¶» 'ʼʷµÁʲ··Ä´ºÊ»ÆÄ´ Åʲµ ò·· ĺ»À²É »µ Á»² µ»¾´º»À ÁÄÀ»Ê²·· ² º»À Áʲ··Ä´ ÁĴ²ƺ²
»¾³ÂÊ²É ³·µ Ê"ʶ .ÁÄÀÄ ÄÂĵ»ËÊ²Æ ºÊ»ÆÄ´·È ¼»À º²¶ ÊÄ .´²¾ËÊij¾»¸ º¸»»·· .ÊÄ»·²··Â»»² Ä»»Â »µ Á´»ºÄºË²³ .ÊÄò·· ¸²¾´ ² º»À Á·² ¿½»¾Ä ¿·¾Ë
º²¶ ÊÄ Á·² ,ÁÄ··Ä´ µÂ¸Ä··Â² ¸»² ¾"¸ ôķ·Êĺ·² .º¾²··Ä´³²¶¼»²·²·· ¿ ĵÁÆÄʺÁÄɼ»²·²··Äº»³Ê»À »µ º¾ÄºËÄ´Ê²Æ º²¶ ÊÄ Ê²Æ ¼²Â
."Ì·»ÀÀ·É" ÁÄÀ²Â ¿Äµ Á´²¾ËÄ´Ê²Æ ·µ ¸² ¶Ä¸ ¼»²" ,º´²¸Ä´ Ê»À ÊÄ º²¶ .Á²À Á´»¸²µ 'ÊÁ»·Ëº²¶ ,ÁÄÀ·É Á»»¸ Á·Æ ¶³»Ã
.ÁµÄ» ¼Ê·µ Áʲ··Ä´ ÁÄÀ·ÂĴ² ¸»² ÃÄ Ê²Æ ³²¶ ¼»² ,Ê·¹³ ÊÄË'»µÊ¹ ² ºÃ»³ Á´»º½»Ê ¿Äµ ÁƲʺĴ º²¶ Ê»²" ¸»² ò·· Ë·µ»¹ ² Á´²¸ ÁÄÀ·ÂÄ´ ¶¹ÀË
"¿»µÃ»»À" »µ ÁÄÂĸ ºËÊÄ ¿·È ºÄ·· ´Äº Ľ»¾ºÄ ¸»³ ,¶Äȶ²Ê»µ ,º´²¸Ä´ ¿»² ¶¹ÀË 'ʺ²¶ ,"˺ÂÄÀ º²¶ ÊÄ ÁÄ·· ,Á¾²ÆĴ»»² ò··Ê²Â ¿»²
ÌÀÊ Á»² ¾²ÊË» ¹È µÃ·À ¿·È ÁĴ²´Ä´ ÄË'»µÊ¹ Ê²Æ Ã·Â»½ ² ÁÄÀ·ÉÊ²Æ ¼»² Á·² ÊÄÀ»ºÂÄ´»»² Êĵ Á»³ ¼»²" ÊÄ Ã²·· ²ÊÀ´ Ê·Ä»Ë ¿·È º»»Ê´Ä´·È ¼»¸
ºÂÊľĴ »»¸ º²¶ ÁÄÀ ·²·· ,Ê"µ¶ Êij»² ¿»º»¾Ĕ ¶À¹¾À ,¿»Ê·¹³ ."Á´»ºÄºË²³ ¼»»² Åʲµ ¿Ä»² ´²º»À½²Â ÁµÄ» Á³Ä´Ä´ º²¶
º²¶ ¼²ÂÊĵ .º»»³Ê² ľ²Ê·º¾·É»Ê´² ¼»² ,¿Ê²Æ-³·Ë» ÁË'»µÊ¹ ² Á¾ÄºËÆ»·² ÁȲ´Â»² Áʲ··Ä´ ¸»² ¹Ê·² Êĵ .³Ë·À ¿ÄÂ·Æ µ"À¶»³
Êƽ Á³Ä ¹ºË ² ·È ºÉ»ËÄ´ »»¸ ÁÄÀ ."Á´»¾»»º²³ ·È ¼»¸ Áº²ÊÄ´ Ê»µ º¾²·· Ì·»ÀÀ·É Á»² ÊÄÀÊ²Æ »µ ³»·² .ºË»À·È ¸»² ÃÄ·ÀË Ä´»µ'¶Ê·Ì Êĵ
,¿»À½¹ »µ»À¾Ì Áµ»² ÁÄÂĸ 'Êò··¶Ê·Ìʳµ²·ÈÁĴ²´Ä´Êij»Ê²
ò·· ,Ì·µ»Ã¹³· ¶Ê·Ì³ ¿»²¾À ,Á'»³Ê Á»»¸ Á·Æ ºÊĶĴ º²¶ ¶¹ÀË
,Ê»À Á·Æ ÁĴ²¾Ê²Æ ÁÄÀ ºÄ·· Á·² ,²Ĕ²ĔÀ ¾"ȸ ³ÉÄ» µ´»· ¾Ä³ É"¶´¶
?Á²ÀÊĴ·» ¾¾·½ ² »µ Å»·² 'ɶ ¹"¶·² ¾É»ºË ² ·È ¼²ÂÊĵ
Ĕ² º¾´»ĔË Ã²·· ¸»² òµ ¶ÄË ¾ºÊÄÆ »»Êµ ² ¼²Â ºËÊÄ .¶ËÊĔ
² ¸»² ò·· ³Ë·À ÁË'»µÊ¹ ¿Äµ Á»»¸ ·È ÁµÂ²··Ä´ ¼»¸ ¶¹ÀË 'ʺ²¶
˺²½ ò·· Á·² ,·Â»À³ µ»¹» ¸ »²ÊÄò··Ê²Æº´ÄÊÆÄ´Á·²ºÃ²´
ÃÄ ¸»² ,¾È»Ĕ ˻Ʋʴ²Ä´ ¸»²'Ã
ÄȲ´ »µ Êij»² ºÂ²É²³
³Ë·À ² ¸»² ÃÄ .º¾Ä·· ÄË»µ»²
² Á ³ » ¾ ³ Ä ´ ¸ » ² Ã ² · ·
ÊÄË»µ»Ã¹ Á·² ÊÄ´»µ'Ì·»Â¹·Ê
¼Ê·µ º¾ÄºËÄ´ÉÄ··² ,Åʲµ
Á»À»Â³ »³Ê É»µÈ¶ Á·²´¶
.¾"ȸ Á²¸¾µÂÄÀ
Á·Æ ,»"ÂÊľ´·É¶ËÀÊ"ʶ
»·· - ³Ë·À ¿ÄÂ·Æ "¿»µÃ»»À" »µ
»»¸ º´Ä¾Æ ¾"ȸ Á²¸¾µÂÄÀ ³Ê¶
Êij»² º¾»»ÈÊĵ - ÁÄÂĽ»»È²³
Á·² ,³Ë·À ¿ÄÂ·Æ Ä»Ê²ºÃ»¶ »µ
º»À ,Áʲ» ĺËÊÄ ÄÊ»² Êij»²
b `_a ,_ ghkx qdd_v_xg-eo_um w dmb_ v j (.k.u.w) gow_s nds nqeqa .ydhmmdv nh_ ide_` _ hh` ºËÊÄ º¾²·· ÃÄ »·· ,ÁÄʳ ²
k ue cphkf b `_a nd_ ,k ue ydhmmdv b `_a ,q`x w_` b `_ k ue nhhkv weqhk_ w ac ,k ue vw` ho` »·· ¶³»Ã »µ .ºÊ»Ã²Ĕ Áº½Ä lw_s nhhe nh_ ,k e xhd_ lod` cfmx w wc
·¸¸Å Áȸ²¸¯
°"ÃÈÉ ¶¿
