Page 12 - Yidishe Tzeit - אידישע צייט
P. 12
:Ȳ´Æ³ É´»¸³Æ
svftv|e iz hizr d jmd
u :si|ek ~em}m }d| sidfh
,hem}m vgvm iz sgmd u} ppio six lmmpvftmd mg
!gmd u} d s|vii sv{ |v jd svj pdj |ike |vgvm mgo
;n_ks_v npho nd_ac `wc nd_ thddqk_dmx k_sw nd_ac `wc :c`hxhc hx_w hb ;fhaxm ,n_mshx wo`_ `wc :.w du .k nds ÊÄ¶Ê²Æ Ä´»µ'Ì·Ë´Ê̶ »µ
gqm_p vhehh_ cxm nd_ac `wc ,nbh_ px lhkkdjc x_w nd_ ;_oeds b`_a ,nqehh_ lcw`_ nd_ac `wc ,nbh_ px lhkkdjc yxw bphhm
ºÂÄÀ²À ÊĽ»»Êú¾²¶Â»² Á·² Êĺ²ÃÄÊĺ»² Áº¾Ä¸ ²
."µ»² Ã"Ë ² ÁÃɲ··Ã»·² ÁÄÉ ÊÄ ¸² Á´»·² ÄÂÄ´»»² »µ ÁÄÂĸ ¼»¾É»¾´ »·· ,̲¸ ¶Ì²Ê Á»Ä »Ê˲" ´»µÂ´²¸ ,"Áµ»² ÁÄÀ·ÉÄ´Ê²Æ ¸»² ,¿»ÊƷà ̲ÂÉ Á·² ¿Ë¶ Ë·µ»É Á·Æ
Áµ»² Ã"Ë Á·Æ º»»¾Ä´Â»² »µ »·· ¼²¸ ²¸² ÁÄĸ Ľ¾Ä·· Á´»·² Á³²¶ "Áʶ² Ìĵ" ̳»Ë» »Ë²Ê »µ ÁÄ·· ¼²·· ¿ÄÂÄƲ¾Ê²Æ
"Ã"Ë ÊÄ´»µÄ³Ä¾ ²" ¸»² Á²ÀÊĴ»² ÊĵĻ Ľ¾Ä¸ ² ·È ÁÄ··Ä´ ¶½·¸ º²¶ ò·· Ê·µ Êĸ·² ¸»² ¾»·²·· »»¸ Á·² ¶³»Ë»¶ »µ»À¾Ì »µ Á·Æ Ì·Æ»²Ë »µ Á³»»¶ º¾²··Ä´
²"º»¾Ë Á¶½ µ·µ Á·²´¶ ³Ê¶ ò·· º»»È »µ Á»² !"Áµ»² Ã"Ë ÌµÀ̶ Ä´»º½»Ê »µ º»À Á½»»Ê´Êĵ ÁÄÉ ÁÄÀ º»»·· »·· Á´»»È
ÄÂĵ¾²´ ² ¸»² òµ ¸² ºÊ»ÆËÄ´ Á³²¶ ¶³»Ë»¶ »Ë²Ê »µ ·È ¶·ÈÀ ² ¸»² ÃÄ" ¸² º´²¸Ä´ º²¶ Á·Ê³¹ ̳»Ë» Ë²Ê ÁÄÂÊľ½Ê·µ² ·È ÁÄÀ·É² ÁÄÉ ÊÄ»»² ÊĵĻ ¸² Á·² ,¶Ê·Ì¶
¾»Æ»·· Á¸»»·· »»¸ Á·² ,¿»µ»À¾Ì ÄÊÄ»»¸ Áû»¾Æ·È ·È º»»¶Â´Ä¾Ä´ ,¶³»Ë» ĵĻ ·È Áµ»² Ã"Ë ¿»Â·²´ Á·Æ ÄÆ·Ê´ »µ º² ÁÄ´ÂÄʳ
¿»Ê·¹³ ÄÊĸ·²" .¶µÀ̶³ ÁÄÂÊľ Áº»À ÁÄÀ·É² ÁÄÉ ÁÄÀ »µ º»À Áĸ ÁÄÂÄÉ ¾²¸ Ê·¹³ ¶³»Ë» Êĺô»È»»² ÊĵĻ ¸² .Ì·²»É³· Á·»Ä³ Ã"Ë
..." 'Á"ÃË Ä´»µÄ³Ä¾ 42' Áĸ ·È º»»¶Â´Ä¾Ä´ »µ º²¶Ä´ Á³²¶ Áº»À º¾ÄºËÄ´ÊĶ² òµ Á³²¶ ¶³»Ë» »Ë²Ê »µ
Dz´ Êij»² º¾·Ë ÁÄÂĸ »»¸" .º´²¸Ä´ Á²¾Æ²É ³Ê¶ º²¶ º»»¾Ä´Â»² ¾¾·½ ´»ÈÊÄÆ-Á·²-»»··È ¶³»Ë» ¿·È ÁÄ´ÂÄʳƲʲ
µÃ»»À Êĵ Á·Æ Ç»ÆË Á»² "Áµ»² Ã"Ë" ¾¾·½ ÊĺÀ»Ê²³ »µ Á·Æ
.Ã"Ë »»¸ Á·² ,³Ê ²Â¸·Æ ²"º»¾Ë Áĸ»»² ¿¶Ê³² »³Ê Á·²´¶ ¾¾·½¶
,Éʲ··ºÄ Áµ»² Ã"Ë ¾¾·½ »µÀ·¾· »½Ê³² ¿»Â·²´ »µ Áû »³Ê ¾·µ´¶ Á·²´¶ ¼Ê·µ ´»µÄ³Ä¾ Áʲ··Ä´ ºÊÄ¶Ê²Æ ÁÄÂĸ
,Éʳ »Â³ Á»² ,¿»¾¾·½ ÄÊĵ·¸²³ »»Êµ º´²ÀÊ²Æ Ä½¾Ä·· Ç»··Ä¾²·ÀË ¾²ÆÊ »³Ê ¾·µ´¶ Á·²´¶ Á·² ,²"º»¾Ë Á²¾Æ²É
¿»»ÃÀ ¸»² »»¸ Á·Æ ÊĵĻ ¸² ¶»½¸ »µ Á³²¶ ,ËÀË Ì»³ ,¿»¾Ë·Ê» Á·² ÄÊÄ··Ë ʲ´ ÁÆʲ··Ä´ÂÄÀ²¸·È º²¶ ÁÄÀ ·²·· ,²"º»¾Ë
Á·² ,Á·»Ä³ Ì·ÆÃ·Ì Á·² »"ËÊ º»À ,²ÊÀ´ º²¾³ 13,555 ¼»¾ÊÄ»
ĺÂÄÈij»¸ òµ ¸»² ÃÄ .¼·Æ¶· ÊË» ´»Â»»··ÂÄû·² òµ ÁÄÉ .¼·Æ¶· ÊË» Ã"Ë Ç²´ Á·Æ Ì·¾²Ë ĺʻ¾²ºÄµ
ÁÄÈ ÄºÈľ »µ Á»² Ã"Ë Ç²´ ºÊÄ¶Ê²Æ ÁÊÄ·· »»¸ ò·· ¾²À ¿Äµ ÁÊĵ¾»Ë ·È ÊĺÊÄ·· »µ ÁIJ¶Ê²Æ ºË»Â ¸»² ÃÄ
»µ Á·² ,ÁÊÄ¶Ê²Æ Ä½»¾Ëµ·¹ ľ»Æ »µ ÊÄû·² ¸»² òµ ,ʲ» ¿Äµ ÁÄÀ·ÂÄ´À·Ê² º²¶ ò·· ÄÊÄÆòÀº² ÊÄÂij»·¶Êĵ ʲ´
²»Ë· ¶Ê·Ì¶ ÊË ¿»»³ Ã"Ë Ç²´ Å»·² ÊÄ¶Ê²Æ Ä½»¾ÊÄ» Ä´»µÄ³Ä¾ 42 ºÊ²µ ÁÃĸĴ ÁÄÂĸ ÃÄ ÁÄ·· ,ËʵÀ¶ Ì»³ ÁȲ´
Êij»² ¶¾²Ë ĺƷºËÊ²Æ ÄµÄ» ÁÆʲ··Ä´ÂÄÀ²¸·È Á·² Á'Ã"Ë
.²"º»¾Ë »Éó»»ÂÉ ¿»»¹ »³Ê ¾·µ´¶ Á·²´¶ ,Áµ»² Ã"Ë ¾¾·½ »µ ÁÄ»»ºË ¿·Ê² Áº»»¸ »»Êµ »µ Á·Æ ÁÄ·· ,¶Æ ¾Ä³ Ã"Ë Ç²´
ÄÊÄ»»¸ Á³»»¾´ ¿»·É ¼»¸ ÁÄÂÄÉ Á·² ,Êľ»»À ÄÂÄƲ º»À ¿»Ê·¹³
¿»Â·²´ Ê²Æ ÄÊľ ² ² ºÊ»ÆËÄ´ ¼»¸ º²¶ ÃÄ .ÁÊÄ»·² Á·² Á´»·² ÄÂÄ´»»²
Á·Æ ÊÄ»»Æ ÊÄ´»µÄÀ²¾Æ ² Á·² ,¶Ê·Ì¶ ̹ÀË ÊÄ´»µ¾²··Ä´
·È ¸»²'à ÊÄ··Ë »·· Áû»·· ¿»µ»À¾Ì ÄÊĸ·²"
òµ Á·² ÁÄÂÊľ º·´ ·È ÃÄ ,²ÊÀ´ º²¾³ ² ÁÊÄɲ½Ê·µ² .Êĵ·¸²³ ¿Ä»»² ¿ÄµÄ» ÁÄÀ·ÂÄ´À·Ê² º²¶ ¶Ê·Ì¶ ÌÉ˹
»»¸ Ê²Æ ÁÄ··Ä´ ¸»² º³Ä¾Ä´º»À Á³²¶ »»¸ ò·· òµ .ÁÄÉÂĵĴ
òµ .º´²¸Ä´ Á²¾Æ²É ³Ê¶ º²¶ "ĻȲʻÆû² ÄÉʲºË ² Ì·¾ÄÆ̶ û·² Áɷʵ ¾²ÊË» »¾·µ´
º²¶ ÊÄ'À»ÂÆ ÄµÂÄ»»Ë »µ Á·² ´Â·À»ºË ĵÂÊ»¸»ÊĺÉľÄ
º»À ºÈ»ÊÆËÄ´ º²¶ ò·· ¶Ê·Ì Á·Æ ¿²¾Æ ² ÁµÂ»ÈĴ² ̳»Ë» Ë²Ê ²"º»¾Ë Á»»ºË¾µ»»² Á·ËÊ´ ³Ê¶ Á·²´¶ ÁÊÀ
¸»² ò·· Ì·³·ËÌ Äʲ¾É Á·² Ì·¾²Ë ÄÆ»º »µ .ÊÄ»»Æ ÁÄÉÂ·Æ Ã"Ë ¾¾·½" Êij»² û·Ê´ ʲ´ ºµÄÊÄ´À·Ê² º²¶ ,˺»··²Â²Æ
Ì·»´·Ã Á·² ̷̽ÃÀ ľ² ´»µÂÉĵ ,É»Ê·È Á·² Á»¶² ÁʲÆÄ´
»·· ¿»Ê·¹³ »µ º¸²¾Ä´Êij»² º²¶ ,¾²À Á»»² Å»·² Ã"Ë Êij»² ·¸¸Å Áȸ²¸¯
.ºÆ²´Ê²Æ ·"ÁÈÉ Ç°²½°
svftv|e iz hizr d jmd
u :si|ek ~em}m }d| sidfh
,hem}m vgvm iz sgmd u} ppio six lmmpvftmd mg
!gmd u} d s|vii sv{ |v jd svj pdj |ike |vgvm mgo
;n_ks_v npho nd_ac `wc nd_ thddqk_dmx k_sw nd_ac `wc :c`hxhc hx_w hb ;fhaxm ,n_mshx wo`_ `wc :.w du .k nds ÊÄ¶Ê²Æ Ä´»µ'Ì·Ë´Ê̶ »µ
gqm_p vhehh_ cxm nd_ac `wc ,nbh_ px lhkkdjc x_w nd_ ;_oeds b`_a ,nqehh_ lcw`_ nd_ac `wc ,nbh_ px lhkkdjc yxw bphhm
ºÂÄÀ²À ÊĽ»»Êú¾²¶Â»² Á·² Êĺ²ÃÄÊĺ»² Áº¾Ä¸ ²
."µ»² Ã"Ë ² ÁÃɲ··Ã»·² ÁÄÉ ÊÄ ¸² Á´»·² ÄÂÄ´»»² »µ ÁÄÂĸ ¼»¾É»¾´ »·· ,̲¸ ¶Ì²Ê Á»Ä »Ê˲" ´»µÂ´²¸ ,"Áµ»² ÁÄÀ·ÉÄ´Ê²Æ ¸»² ,¿»ÊƷà ̲ÂÉ Á·² ¿Ë¶ Ë·µ»É Á·Æ
Áµ»² Ã"Ë Á·Æ º»»¾Ä´Â»² »µ »·· ¼²¸ ²¸² ÁÄĸ Ľ¾Ä·· Á´»·² Á³²¶ "Áʶ² Ìĵ" ̳»Ë» »Ë²Ê »µ ÁÄ·· ¼²·· ¿ÄÂÄƲ¾Ê²Æ
"Ã"Ë ÊÄ´»µÄ³Ä¾ ²" ¸»² Á²ÀÊĴ»² ÊĵĻ Ľ¾Ä¸ ² ·È ÁÄ··Ä´ ¶½·¸ º²¶ ò·· Ê·µ Êĸ·² ¸»² ¾»·²·· »»¸ Á·² ¶³»Ë»¶ »µ»À¾Ì »µ Á·Æ Ì·Æ»²Ë »µ Á³»»¶ º¾²··Ä´
²"º»¾Ë Á¶½ µ·µ Á·²´¶ ³Ê¶ ò·· º»»È »µ Á»² !"Áµ»² Ã"Ë ÌµÀ̶ Ä´»º½»Ê »µ º»À Á½»»Ê´Êĵ ÁÄÉ ÁÄÀ º»»·· »·· Á´»»È
ÄÂĵ¾²´ ² ¸»² òµ ¸² ºÊ»ÆËÄ´ Á³²¶ ¶³»Ë»¶ »Ë²Ê »µ ·È ¶·ÈÀ ² ¸»² ÃÄ" ¸² º´²¸Ä´ º²¶ Á·Ê³¹ ̳»Ë» Ë²Ê ÁÄÂÊľ½Ê·µ² ·È ÁÄÀ·É² ÁÄÉ ÊÄ»»² ÊĵĻ ¸² Á·² ,¶Ê·Ì¶
¾»Æ»·· Á¸»»·· »»¸ Á·² ,¿»µ»À¾Ì ÄÊÄ»»¸ Áû»¾Æ·È ·È º»»¶Â´Ä¾Ä´ ,¶³»Ë» ĵĻ ·È Áµ»² Ã"Ë ¿»Â·²´ Á·Æ ÄÆ·Ê´ »µ º² ÁÄ´ÂÄʳ
¿»Ê·¹³ ÄÊĸ·²" .¶µÀ̶³ ÁÄÂÊľ Áº»À ÁÄÀ·É² ÁÄÉ ÁÄÀ »µ º»À Áĸ ÁÄÂÄÉ ¾²¸ Ê·¹³ ¶³»Ë» Êĺô»È»»² ÊĵĻ ¸² .Ì·²»É³· Á·»Ä³ Ã"Ë
..." 'Á"ÃË Ä´»µÄ³Ä¾ 42' Áĸ ·È º»»¶Â´Ä¾Ä´ »µ º²¶Ä´ Á³²¶ Áº»À º¾ÄºËÄ´ÊĶ² òµ Á³²¶ ¶³»Ë» »Ë²Ê »µ
Dz´ Êij»² º¾·Ë ÁÄÂĸ »»¸" .º´²¸Ä´ Á²¾Æ²É ³Ê¶ º²¶ º»»¾Ä´Â»² ¾¾·½ ´»ÈÊÄÆ-Á·²-»»··È ¶³»Ë» ¿·È ÁÄ´ÂÄʳƲʲ
µÃ»»À Êĵ Á·Æ Ç»ÆË Á»² "Áµ»² Ã"Ë" ¾¾·½ ÊĺÀ»Ê²³ »µ Á·Æ
.Ã"Ë »»¸ Á·² ,³Ê ²Â¸·Æ ²"º»¾Ë Áĸ»»² ¿¶Ê³² »³Ê Á·²´¶ ¾¾·½¶
,Éʲ··ºÄ Áµ»² Ã"Ë ¾¾·½ »µÀ·¾· »½Ê³² ¿»Â·²´ »µ Áû »³Ê ¾·µ´¶ Á·²´¶ ¼Ê·µ ´»µÄ³Ä¾ Áʲ··Ä´ ºÊÄ¶Ê²Æ ÁÄÂĸ
,Éʳ »Â³ Á»² ,¿»¾¾·½ ÄÊĵ·¸²³ »»Êµ º´²ÀÊ²Æ Ä½¾Ä·· Ç»··Ä¾²·ÀË ¾²ÆÊ »³Ê ¾·µ´¶ Á·²´¶ Á·² ,²"º»¾Ë Á²¾Æ²É
¿»»ÃÀ ¸»² »»¸ Á·Æ ÊĵĻ ¸² ¶»½¸ »µ Á³²¶ ,ËÀË Ì»³ ,¿»¾Ë·Ê» Á·² ÄÊÄ··Ë ʲ´ ÁÆʲ··Ä´ÂÄÀ²¸·È º²¶ ÁÄÀ ·²·· ,²"º»¾Ë
Á·² ,Á·»Ä³ Ì·ÆÃ·Ì Á·² »"ËÊ º»À ,²ÊÀ´ º²¾³ 13,555 ¼»¾ÊÄ»
ĺÂÄÈij»¸ òµ ¸»² ÃÄ .¼·Æ¶· ÊË» ´»Â»»··ÂÄû·² òµ ÁÄÉ .¼·Æ¶· ÊË» Ã"Ë Ç²´ Á·Æ Ì·¾²Ë ĺʻ¾²ºÄµ
ÁÄÈ ÄºÈľ »µ Á»² Ã"Ë Ç²´ ºÊÄ¶Ê²Æ ÁÊÄ·· »»¸ ò·· ¾²À ¿Äµ ÁÊĵ¾»Ë ·È ÊĺÊÄ·· »µ ÁIJ¶Ê²Æ ºË»Â ¸»² ÃÄ
»µ Á·² ,ÁÊÄ¶Ê²Æ Ä½»¾Ëµ·¹ ľ»Æ »µ ÊÄû·² ¸»² òµ ,ʲ» ¿Äµ ÁÄÀ·ÂÄ´À·Ê² º²¶ ò·· ÄÊÄÆòÀº² ÊÄÂij»·¶Êĵ ʲ´
²»Ë· ¶Ê·Ì¶ ÊË ¿»»³ Ã"Ë Ç²´ Å»·² ÊÄ¶Ê²Æ Ä½»¾ÊÄ» Ä´»µÄ³Ä¾ 42 ºÊ²µ ÁÃĸĴ ÁÄÂĸ ÃÄ ÁÄ·· ,ËʵÀ¶ Ì»³ ÁȲ´
Êij»² ¶¾²Ë ĺƷºËÊ²Æ ÄµÄ» ÁÆʲ··Ä´ÂÄÀ²¸·È Á·² Á'Ã"Ë
.²"º»¾Ë »Éó»»ÂÉ ¿»»¹ »³Ê ¾·µ´¶ Á·²´¶ ,Áµ»² Ã"Ë ¾¾·½ »µ ÁÄ»»ºË ¿·Ê² Áº»»¸ »»Êµ »µ Á·Æ ÁÄ·· ,¶Æ ¾Ä³ Ã"Ë Ç²´
ÄÊÄ»»¸ Á³»»¾´ ¿»·É ¼»¸ ÁÄÂÄÉ Á·² ,Êľ»»À ÄÂÄƲ º»À ¿»Ê·¹³
¿»Â·²´ Ê²Æ ÄÊľ ² ² ºÊ»ÆËÄ´ ¼»¸ º²¶ ÃÄ .ÁÊÄ»·² Á·² Á´»·² ÄÂÄ´»»²
Á·Æ ÊÄ»»Æ ÊÄ´»µÄÀ²¾Æ ² Á·² ,¶Ê·Ì¶ ̹ÀË ÊÄ´»µ¾²··Ä´
·È ¸»²'à ÊÄ··Ë »·· Áû»·· ¿»µ»À¾Ì ÄÊĸ·²"
òµ Á·² ÁÄÂÊľ º·´ ·È ÃÄ ,²ÊÀ´ º²¾³ ² ÁÊÄɲ½Ê·µ² .Êĵ·¸²³ ¿Ä»»² ¿ÄµÄ» ÁÄÀ·ÂÄ´À·Ê² º²¶ ¶Ê·Ì¶ ÌÉ˹
»»¸ Ê²Æ ÁÄ··Ä´ ¸»² º³Ä¾Ä´º»À Á³²¶ »»¸ ò·· òµ .ÁÄÉÂĵĴ
òµ .º´²¸Ä´ Á²¾Æ²É ³Ê¶ º²¶ "ĻȲʻÆû² ÄÉʲºË ² Ì·¾ÄÆ̶ û·² Áɷʵ ¾²ÊË» »¾·µ´
º²¶ ÊÄ'À»ÂÆ ÄµÂÄ»»Ë »µ Á·² ´Â·À»ºË ĵÂÊ»¸»ÊĺÉľÄ
º»À ºÈ»ÊÆËÄ´ º²¶ ò·· ¶Ê·Ì Á·Æ ¿²¾Æ ² ÁµÂ»ÈĴ² ̳»Ë» Ë²Ê ²"º»¾Ë Á»»ºË¾µ»»² Á·ËÊ´ ³Ê¶ Á·²´¶ ÁÊÀ
¸»² ò·· Ì·³·ËÌ Äʲ¾É Á·² Ì·¾²Ë ÄÆ»º »µ .ÊÄ»»Æ ÁÄÉÂ·Æ Ã"Ë ¾¾·½" Êij»² û·Ê´ ʲ´ ºµÄÊÄ´À·Ê² º²¶ ,˺»··²Â²Æ
Ì·»´·Ã Á·² ̷̽ÃÀ ľ² ´»µÂÉĵ ,É»Ê·È Á·² Á»¶² ÁʲÆÄ´
»·· ¿»Ê·¹³ »µ º¸²¾Ä´Êij»² º²¶ ,¾²À Á»»² Å»·² Ã"Ë Êij»² ·¸¸Å Áȸ²¸¯
.ºÆ²´Ê²Æ ·"ÁÈÉ Ç°²½°
