Page 9 - Yidishe Tzeit - אידישע צייט

:Ȳ´Æ³ É´»¸³Æ

!µ»² ÁµÄ» Ê²Æ ÁƲ ÁÄÂĸ Ì·Ä·Ë» »ÊÄË »µ ÄË»À»»¶ »µ ÁƲʺ²³ ÊÄ··Ë Êĵ»»¾ qahwqh 12 wh_ ;
kkdj lhkcy

!ºÂIJ Êĵ Á·Æ º»À òµ º¾²¶ ºÀ·É òµ º²¶ ¿Ä¾² ¿Äµ Dzʺ Êij² Êĺ´Ĵ qgjhxqa qahkhhc nd_ qjhhww_ka
¿»¾¶Ì Á·Æ ¾·É ¿Äµ º¾ÄºËĴƲ ºË»Â
hb ghm k_wxh kkj w_h khshde_ nhdx gwhddwqp p_dd qhu_eho_aw_ qkq`_o hb ahboqhhe ¸»² ʲ» 12 ĺÈľ »µ Á·Æ Å»·¾ Á»²
,cec ldhc bq cbpddhc ldhm ,kkdj lhkcy eh_ ,cq ib`q bdb hwhx hb nds ydqsxc qxhkwqgphd_ .¿»À¹Ê· ¶Ä·Ë» ʳµ³ Áʲ··Ä´ º¾µÂ²··Ê²Æ Äɲº '¾¾·½ ¿»¾¶Ì'
nd_ ,gw_dd n
shd_ n`hhka rw_b nqm p_dd nhh_w_s qmho_o_ qoqgk_c_` nhhv nqddqa gxho k_mohhv ¸² ºÉ²Æ ² Êij² ¼»¾³»·¾´À·² ¸»²'à ,'Żʴ²³' ÊÄÂij»·¶Êĵ Á·² ÊÄ´»¾»»¶ ² Á»²
nd_ wqbkh` qgkuohvqa iwdb nqhdwgqa ihdw` nqm nqmqdd tw_c cuv` bpdm nhhv gxho phddqa Á·Æ ¶Ê·Ì ¾·É Êĵ ò·· º»»È Êĵ Á»² ¼»·² Ê²Æ Ì·ÄÆ˶ Á·² ¶¾ÆÌ Á·Æ '´Ë·À' ²
ÄȲ´ »µ û·²½Ê·µ Ì·»Ã½ »Ì³· ¿»ËʵÀ »Ì³ Ã'º¾Ä·· ²¸² ¾»»·· .ÊÄµÂ»É ÄË»µ»²
.ydfwds ydqdmx ºÀ»ºËÊ²Æ Êĵ»»¾ ¸»² º¾Ä·· ÄË»µ»² ,Ì·Ä»³É³ ,Á»ÂÀ³ ¿»¾¶Ì" Á·Æ Ä»ÊÄÆÀ»²
qjkqdd ,pqhu_v_k qddhgv_ nds tqo _ nwhmw_s kkdj lhkcy gdg cyq bqd e_m Á·Æ Áº²Ë Á»² Á½²·· Ĵ²¾ Å»·² Áʲ··Ä´ ºÊ»Â²»ÈÉÂ·Æ Ã²·· ,"·À·»³ ¿·» »µÀ ,Ì·Æ»Èʳ
nqao_sgo_ du ns_ ghhw` nqoqe nd_ ,wqgoaqa qxhbh_ nds tw_c nh_ ,ihkaqg a_g nwho_huvods Á·Æ ¾·É Êĵ Êij² ¸»² ,÷ʻ»·· ÁË»´²Êº ¿Äµ ² ¸»² òµ ,û»ÊÊij»² Á² ʲ» žķ·È Á»·Ë
fj nxhkwqgphd_ lqb ghm ,go_o wqb nds nqoqv_` ihe nd_ vhk` _ ns_j khdd qjkqdd bh_ nbqh ÊĺÊĵ·¶ »µ Ì·½¸¾ ,"¾¾·½ ¿»¾¶Ì" Êij»² Á½»»¾´ û»¸ ºË»Â º²¶ ò·· Ì·²»ÈÀ
ºË»Â ,ÊijÀÄÀ ¿»¾¶Ì ÄÂij»ÊËĴ»»²
.bhmy yq kj` wqbohv qxhbh_ w_s lhmfw wwdqm khshde_ eh_ p_dd nhom`d ydqh`v` cksyc Á»»² Á»»É Ê²Æ ·¾»Æ² Áʲ··Ä´ º¾»ºËĴ»»² !º¾Ä·· ÄȲ´ »µ
hb nd_ qhu_v_k qbqh nds lhome qjhkgvods hb nwhpo_o_ wbpj kkdj lhkcy gdg xhgv_s ĺƲ Á·² Á»º·Ê ² ºÂ»»¶ Á»·Ë ¸»²'Ã
gwqdd pqk_ ,xbdv hbqdmd ydy`x hmh`d kdfc hmh` lhkcy lhohom hb nds lhwbp qhdoqa !´²º ºÊ»ĔË µ»² ² ÊÄÀ»² ÁÄ·· ¸² ¶"³ ´Â·Â»»ËÊÄ
nk_e kkdj lhkcy nds lhshop qk_ nds nwhg hb e_ khu n
ghm ,wd`hu nghhw` n
w_s gjhkgoqsqw_s ºË»Â ¶"³ ¼»¸ Á³²¶ "¾¾·½ ¿»¾¶Ì" ¼»¸ ¿»¾¶Ì ¾º»ĔÿÉ ² Á»² ¼»¸ º´»º»·Â ÊÄ
a_g njkqdd hhp ,nqmdvohhw_ w_o khdd pq wqdd hhp w_s ,xv`md xwdb kjk ns_ ghhw` nhhe ahboqgx ´²º Á´»È»»² Á»»² Á»»É Å»·² º¾ÄºËĴƲ ºÃ»»·· ,ÊÄÆÄ˲³ Á'Ê²Æ Çʲ¶ òµ Áû´Ã»·²
nphkxo_ nqoqv ihe k_e xsoc ydjsyxc ghm na_e lhkcy _ nwhsx khdd p_dd bh_ wqbqh e_ .w_h nds Á½ ¸²½ ,É»Ê·È Ê²» 12 º»À Ì·µÃ»»Ì¶ Ê»² ºÂ»¸ Á»² - ÄÃÄʵ² Á² º²¶ ÊÄ ¸² µ¾²³ ÊÄ
cqhmx cmdb doh_d .naqdd p
obh_ w_s k
mhkcy p_b iwdb_ gvhhdd nqm nqdd ,lh`w yksy lqb ghm ² º»À "¾¾·½ ¿»¾¶Ì" ºÊ»Â²»ÈÉÂ·Æ ,¶ÌÄ ;´Ê·³ÃÀ²»¾»·· Á»² ËʵÀ¶ Ì»³ ÊÄ'³·Â»µ
´²º Á»»² ´²º ,Ì·Ä»³É Á·² º»»É½»¾ºÉÂ·Æ Á»² Ä"»¸ ʲÀº²ÃÀ É"¶Ê¶ Á·Æ 'ɶ Á·»È ¿»»³
!
h_wk Á»»É Á² ,ÁÆ·² Á³¾Ä¸ Á'Æ»·² º²Ê·É² ,û·² »É¾²¶ ²Â̶ Á·Æ Á·»È ¿»»³ Êĵ² ,¾²·» Ì»ÊÉ
hwswqboh_ wqahhe_ n`he a_gode - doh`_ lcw`_ wbf ndwhm nh_ ide_` wqb ¼»¸ ÁÄÉ'À ·²·· ,Á·Ê»À ²Ë»µÉ ²Ê̲³ »"³ËÊ
_ nhhw_ gsdw phs_ kkdj lhkcy lqb nh_ nqdd hwswqboh_ a_gode nj_sohh_ n_ pq eh_ nqddqa !»·Â»Ë ¿·Ë Á»»É Á² Á·² ÉÃƶ ·È ÁĔ²½Êij»Ê² ʲ» Á·Æ ´²º Á½¾Ä·· »»Ã
¶¾·´Ã ĺ¾²-Ê·² »µ º·º ¼»¾ÉÊ»·· Á·² '¾¾·½ ¿»¾¶Ì' ľ²É²¾ »µ Á·Æ Ä»»²
.cmxo nhhe nds nxhoqshg hb eh` nqmdoqawq`h_ nd_ gxhdw_` nuo_aoh_ ihkgoqv ,bh_ ´Â·Êĺû»´²³ ÁÉÄ··ÊÄ ·È ÁÊĶƻ·² ºË»Â Á´»µ'Ì·Ë´Ê̶ ² Á´²¸º»À Á·² ÃÄ˺ÂÄʳ
.ghhu kvhgx qohhx _ nhdx wq`mqm kkdj lhkcy wqahb
ydqh`v _ ihkgoahh_ eh_ wqsdw wqb Áµ»² .¿·ºÄÀ·² Áµ»² »»³ Ì·¾ÄÆ̶ Á·² ,'ÊÄ´²¸ ¿»¾¶Ì' ÊÄ´»¾µÂÄÈ »µ º»À ¿»¾¶Ì
p_dd ydqdxhd ydjw` qoqs_ hb wq`h_ nkhhuw_s nhhw_ nsdw nbh_ nqdd ihkoqddqa hdd xwqbo_ wq`_ ľ² Á·Æ Áµ²¸»ĔÄ Ä½»¾Êĵ·²·· Á¾»»ÈÊ²Æ Á·² ÁÄÀ»Ê²·· ² ´²º ÁµÄ» Ĕ²Ê² Á´»»¾ Ľ¾Ä··
,nkhhuwqb du ysdm qkqhuqsp nhhv gxho bh_ wqb g_c ,k
lhkcy lqods ydje nh_ ghm g`qk nqm Á² Á´ÂĶ »»¸ ò·· Ì·½Ê³ Á·² Ì·Ä·Ë» »»¾ÊÄ ,¼¾À Ìʵ¶ ¿Ä ³·Ê³ Á´²¸-¿»¾¶Ì Á´»µÂÄÂÄʳ
»»³ ̷ʽ¸¶ »µ Á·Æ Ì·½¸ ÊÄ´»µ¾²··Ä´ ¿Äµ Á»² ¼ÀÄ »½ÊÈ Ê²Æ ¾¾ÆÌÀ ÁÄÀ ¸»² »»³Êĵ Á·²
.wq`hw_ gkmdo_ eh_ wq p_dd xhoq`qkwq`h_ n_ ehdk` Á·Æ ¾²··É Êĵ .¿»¾¶Ì ¿»Â»ÂÀ Ľ»¾´Äº »µ
eh_ nqm nqdd e_ ihkboqgxw_s hdd nd_ ,cfmx cfsxm _ rhd_ k_wxh tw_ nh_ bohu_ nh` ih_ Á»·Ë º»»¾´²³ ò·· Ì·²¾Æ Á·² Ì·ÄÆ˶ .¾²ÊË» Ì»³
ÊÌ»³ Ê²Æ Êĺ»»·· ºÈĸ ʲ» Ê帻·º Áµ»² Áµ»² ľ² µ»ÄÀ Äɲº ÃÄ ÁÄÂĸ ÃÄ
.ndwhm nh_ ndqmx
w hh` ide_` _ nshcwq`h_ gxho i_b nqm nqv k_wxh tw_ nh_ Ê²Æ Á»»¸ Ä»ÆËÀ ·È ˵·É ÄÆË ² º»À Ì²Ë ¿»¾¶Ì ¿Äµ Á´²¸º»À ÁÄÀ·É Ľ¾Ä··
nds ghhu hb nh_ e_ ahbowqkv ,hwswqboh_ wqahhe_ n`he ,a_gode nqmdvqao_ ih_ nh` ndwhm nhhv ¼Êµ¾ Ç·¹ ³º»Àµ »¾»À ¾½ ÊÄµÂ»É ÄË»µ»² ,¾Ä»µ Ãĸ»³ ÁÊÄÃÄÊ´ ² ʲÆij ,»ÊÆÊĵ»²
n
shd_ nhdx ih_ `_c aodx_wwq`h_ nhhm du wq`_ .ahbhhk nd_ khgx ihkuoqa lypc nm eh_ i_dd wqb Êĵ² ,µÂ»É ² Á·Æ Áû¾Ë ¼·µ»Ë òµ Êĵ»»²
ghm lhkcy ga_e p_dd nbh_ wd`hu _ nds kdv qxhmwdgx _ gwqcqa cwqm wqb du rhdw_ aqdd .ijº¶ Á·² ,¶Â·Ì¹ º½²À ÁÄÀ ÁÄ·· ´²º Á»² ¿»ÂÌ·¹À
¼»¸ "¾¾·½ ¿»¾¶Ì" º²¶ ºÃ»¸À·² ºË»Â ÁȲ´ ¿Äµ Å»·² ¸² ,º»»¶Â´Ä¾Ä´ ĵĻ ·È
.ydwwdqyc Á·Æ ºÃ»ÂÄ´ Á·² ĻȲº·ÆÄÊ ²¸² Á³Ê²··ÊÄ Á·² ¶ÄÆ˶ »µ ¼»¸ ºÂÄÉÊĵ ÊĺÄĔË ´²º
p_dd c`hxh wqb_ ckcv _ nds cwd`f _ p_b eh_ phddqa e_ nqddqa eh_ c`xfm qgxwq nhhm Á·Æ Áº½»Ë ľ² »»³ »·Êº·È Á·² Ì·³»Ë¹ ²¸² ¿Äµ º»»¾´²³ ÃÄ .¾‘À»¾¶Ì ¿ÄÂ·Æ ¿Ë·Ê Êĵ
gs_jqa ih_ nh` doh`_ lcw`_ wbf lhh` n`hd_ ahboqmdvo_ wq`_ ,v`x nds _b n`hk`w_s i_o eh_ Á·² Áû»·· ÊÄµÂ»É ÄË»µ»² .¾²ÊË» ¾¾½ ľĻÈÄÆà ² Á·² ²»À˵ ²ÌÄ»»Ã ² ˺ÂÄÀ
qwqpqwa _ nqhhgx pq ...nhom lhkcy nhhm i_b eh_ p_b e_ ncqe du v_x qmqoqao_ nh_ nw_ddqa ¿»Â»ÂÀ »µ Á·Æ Ê·³»È »¹·¾Ë »µ ¸»²'à ¸² ÁÊ»ÆË Á´»µÊĺ»»·· ÁȲ´ ¿Äµ Ê²Æ ¶¹¾È¶· ¶½Ê³
,lhkcy wsp nuo_a lqb phd_ na_e hhe nd_ ghhvgpowq ngpkds n
ghm ,ghhkqaoh_ qkqbhh_ nds cud`v Ì»³ ¼ÀÄ »½ÊÈ Ê²Æ ÁºÄ³ ò·· ¿»Ä·³É
ÊÄ´²¸ ¿»¾¶Ì Ä»»ÊºÄ´ »µ ¸»²'à Á·² ¾²ÊË» .¿¾Ë¾· Á»»¹¾· ³º¾ ´²º
...wq`mqm wqahb
ydqh`v _ c` ih_ d_dd ,kkdj lhkcy kdd_g _ gwhwdahs go_dd wqb rhd_ nqdd ¾¾½ »»³ ¶¾·´Ã ĺú¾Ä »µ Ê²Æ ÁÈĸ ò··
du gkqgxqadu qv_g ihe wq g_c ydxawyc phdwa nds e_ bh_ wqb gkhhuwqb n_sqkqg n
shd_ ²¸² º»À ,º»»É½»¾ÊÄ ²¸² º»À ¾²ÊË» lhkcy wq`_ ihe gkphhwg gkqdd hb
lh_ eh_ p_dd ,lhkcy ga_eqaphd_ ghhkqaoh_ qoq`hdcqa hb ghm lqohh_oh_ nd_ nhom nqmhw_dd lqb ,¾»ÆÄ´ Á·² ¶Â·½ ¾»Æ»·¸² º»À Á·² º»»ÉÀ»Ê²·· kqgxs_ n_ gwho_huvods kkdj
nhhe whjem eh_ nd_ kksym eh_ nhom wqb g_ e_ ahbophdd ,xhoq`qkwq`h_ qbowhw q
ym_ n_ nqddqa ,Ì·²·ÆÊ Á·² Ì·Ä·Ë» Áµ»² Ê²Æ ÁÄ´ÂÄʳ ·È
lhh` ,w_h p_b nds a_g nbqh w_o ,hwswqboh_ a_gode gohhc ehdk` gxho ,cfsxm nhhe nd_ nqm_o Á³ µ·µ Ì·¾ÆÌ Ì·½¸³ ,Ì·ÄÆ˶ Á·² Ì·½Ê³ º¾ÄºËĴû·Ê² ¼»¸ º²¶ ºÆ»·¶Êij»²
Ä´»µ'Ì·Ä»³É »µ Á·Æ º½²ÊÆ Á·² º»»É»»Ë »µ
.ndwhm nh_ ndhu nahkhhc .»Ë» ÄÂÄƲ¾Ê²Æ »µ Á»² ,º¾À·Â² ,"¿»Â»ÂÀ ¿»¾¶Ì"
nd_ phwa _ n`qawq`h_ ehdk` ,phs_ kkdj lhkcy nqk_wgoqu lqb nh_ wq gsdw bohu_ ·Â»É¾² '¶ ¼¾¾¶Â ¼»µ³Ä µ·µ »Ê»Ë³· Á»² º¾»¶Ä´Â»»² ¸»² º¾Ä·· »µ ÁÄ·· ¿»Ëµ¹
wqbqh :khsqa _ ghm wq ga_e pdkx ldu nqdd ,we _kd d_w dhohqx cmm ydkqsyc nhhe nvdwbphd_ º²¶ ò·· ÷ʻ»·· Á½»¾ÉÄÊË ¿Äµ Á·Æ ÉÄÊË
nh_ goqw` p_dd cksyc fj lqb ghm ydsydx gw_p _e_ ns_j i_b rw_b kjx g_c p_dd bh_ !Ì·Ê»À¸³· Ì·¹³Ë³

.wsdph hj nmd_h _k gdxs eh_ p_b ,ndwhm !úÌ »³Ÿ ²™³² úµ«˜ ë ¹ž ³ãʳ«˜ »Â¡ ²¬ ·ž
k_dh yhwv nh_ ndhu lhh` k_hwgo_m nds
nds rdw n_sqkqg _ ngk_cwq phs_ kkdj lhkcy lqb nh_ nqm g_c gkmdo_ ehdk` Äɲº º»»´ चÌ·Æ·Èʳ· Á»ÂÀ³ चÌ·Ä»³É³ च"¾¾·½ ¿»¾¶Ì" Á·Æ ʲ» Áº,12 ¿Äµ ´»µÂ½»»ÈƲ
pk_ nphkxo_ du ihe wqa_` nhhe phd_ gvdwb bh_ wqxhmhhc wqahgw_ n_ d_dd ,k_hwgo_m :¿¶»Ì·³Ë·À Ì·À·ÉÀ ¾½³ ¾²ÊË» »Â³ ·Â»¹² ·È "¾¾·½ ¿»¾¶Ì" Á·Æ Å·Ê Êĵ û·Ê²

.kkdj lhkcy nh_ wq`mqm wqahwqhuo_a चÌ·ÊÊ·Ä̶· ¶¾ÆÌ ÄÊĵ·¸²³ ² Á»² ¼»¸ º´»º»·Â Ê»² ¸² ºÊ»ÆË Ê»² ÁÄ·· »»Ã
qxhshuqsp qjkqdd hhp nqo_mwqb k_e lhkcy nhom wqb hu qa_wso_ qjhkoqddqa hb rhd_ Ê»² ·²·· ÄÃÄʵ² Ä´»µÂÄºË ÊÄ»»² ÃĻȲɲ¾ "¾¾·½ ¿»¾¶Ì" »µ ÁÄÂĸ
wqb_ cxv` qgvqwhb nhhv bohu_ gxho wq g_c qb_wa e_ bh_ wqb ga_e ,cjw`kd cqdxhk ydwjec Ä,³·Ë¹ »µ º»À ¿Ä»»²Â»² Çʲ¶ òµ Áû´Ã»·² ¼»¸ »ÊÆÊĵ»² ÁµÄ» ºÂÄÉ
lhkcy lhohom qoq`hdcqa hb iwdb nwqdd go_mwqb k_e nqm_o nhhe e_ nhhe gdxs khdd wq ,cwjec !Ëƶ Ì·ÀÀ·Ê̶³ Á´²¸ ¿»¾¶Ì Á´»º½Ä¾ ² »»³ º»»¾Ä´Â»² "¾¾·½ ¿»¾¶Ì"

.duwqb gwhwhspoh_ lh_ g_c p_dd wq gkhhuwqb hh`wqb nd_ ,wqa_e qjkqdd ,lhohom lhkcy qjhkaqg hb nds qohh_ nh_ wq`hw_ ,wqmh_ nqdd ,ihh_ gs_j
lhh` nhhe kksym du k_dh yhwv nhhv nw_sqa ih_ nh` ,i_dd qoqao_aw_s vw_h dho nh_ ahboqhhe hb hdd bkh` ihkwqc p_b du ydbq qahbq`qk _ ghhe nd_ dmdh` ldh hbm nwho_huvods
!k_wxh kkj w_s nd_ cfsxm wqhh_ w_s ,ihh_ w_s nqoqdd_b
c h_whd fy qoq`hdcqa
.qhe w_mg_pm vcwc nds ndhu
ghhkqaoh_ qx
hbhpf ghm kds eh_ ndhu wqb e_ ncqe du gbhhwsqa ihe ih_ `_c ahboqmdvo_ !,¶ ³™º »½¡˜ š²Ê« š šÀĬ ºž
n_ ghm na_eghm goqvqa ih_ `_c hde_ .xsoc ydjsyxc _ ghm lhkcy na_e nd_ nqhhgx p_dd

.ydbm cwxq xkx ghm nduw hch nqmhw_dd _ ns_johhw_ ihd_ nd_ ydwwdqyc
p_dd ,wqa_e lhkcy hb nds lqohh_ hh` gaqwsqaj_o ihe ih_ `_c lhkcy nahboq n
j_o gxwqc
,cmdbjd ckdf _ w_s p_b eh_ `hd_ ,ndhu n
shd_ _b ydwwdqyc nhom nahgohhc lqb nds c`hp hb eh_
,nhgdw wqjhkaqg a_g _ ihkgoahh_ eh_ p_b e_ n_mwqaoh_ wqb whm ga_e aodohdgxwq nhhm du wq`_
qxhbh_ whjem _b eh_ p_dd nhom kkdj lhkcy wqb eh_ p_b .w_h ahjqkhhv to_a p_b phd_jwdb

.dmdh` ldh hbm cfdwkd cqdxhk wqbohv
wqb wqgod_ nds
hje _e_ ne_kphdw_ nqb ih_ nqv hde_hdd :np_kx_` gw_ n
shd_ ih_ `_c n_b
qahguqh nhhm nds c`hp hb eh_ ,p_b nd_ - !nwqdd go_mwqb ih_ rw_b nhom gw_p _e_ nh_ ? go_c

!...rdw n_sqkqg

! ·¸¸Å Áȸ²¸¯
Ã"ÈÉ É´Á´°È