Page 15 - Yidishe Tzeit - אידישע צייט
P. 15
:Ȳ´Æ³ É´»¸³Æ
ed`wa wmyh_ h`w kdbac nd_ac :nqeqa ihd_ nwqdd .ldhp nphdwa lhh` rhd_ gqwg h`w wqeo_u
.h`w wqo_h_` .h`w wqeo_u .`w _oeds .nhhgxkbhh_ ndqmx cxm h`w nd_ac .cwdy ydfwd_ h w
to_g _ nh_ n_ n`hd_ wqb nehh_ hdkc nmke lhhf w nd_ac `wc
Ì漀 »"ʲ"º»¾Ë Á»»ºË»»Æ ¹"Ê´¶ ,¶Ê·Ì Á·² µ»»ÊÆ º»À ¾·Æ Ì·Ëʵ Ä´»µÊÄ»»Æ º»À µ·³½¾ '¶¸¶ ¿¾·Ä Á»ÄÀ' ¶¾ÄÀ ¾Ë ²»¾ÀÆ »µ _ ghkx n_mwqbh` ikmhk_ h`w nd_ac
Á·Æ ³Ê ²"º»¾Ë º¾³Âĸ²Ê È"Ëʶ Á·² ,¶À¾Ë ¿Äµ ºÂ»»Ë²³ Á³²¶ Êĵ·¸²³ .Ì·Ë´Ê̶ ,µÀÄÀ Ä´»µ¾²··Ä´ »µ ´»µÂ¶Ä¸ Áµ»² Ã"Ë»µ ydkqsyc nh_
»¾·µ´ Á·Æ ĺû¾ ĺ»»Ê³ ² ¼²Â Á·² Éʳ »Â³ ËʵÀ Ì»³ »"Ê ÊÄ˻ʲ´Â·² »"Ê´¶ ,µÀÄÀ Ľľĸ² º»À ¼²µ Á»»² Êĺ·² ÁÈ»¸ ·È ¾»»·· ÁÊĶ ·È ÁÄ··Ä´ ¶½·¸ ÁÄÀ º²¶ ¼»·² »·¸²
.²"º»¾Ë ¾²ÊË» ³Ê ²"º»¾Ë Á»»ºË¾Äµ² Ë"ÀÊ´¶ ,Á·»¾Ä ,¿»´¾Æ·À ¿»½Ê³² ,º»»¾Ä´Â»² ÄÂij»·¶Êĵ È"¶´¶ Ä»ÆËÀ¶ Á·Æ ÊĺÊÄ·· ÄɲÀËÄ´ »µ
»µ ÁÄ·· ,¹·Ê ÌÊ·É Á·Æ Ì·ÄË Ä´Â²¾ ¼²Â Á·ÄÀË Á³ À"Ê´¶ ,ºÂ´Ä´ 'Å÷» Ì·²Â' ¿ÄÂ·Æ Á¾·Æ Á»² ,·º·Ëƽ '¶¸¶ ¿¾·Ä' ¼²µ ¸»² òµ º¾²¶ ò·· ,²"º»¾Ë Á²ÀÊĵ»³ ¼¾À»¾² »³Ê
¾²¸ ÄȲ´ »µ Êij»² ºÀÄ ¶Ê·Ì¶ ̹ÀË ,Ê·È»¾² Ê·² »"Ê Á·² ,³Ê ÊÄ'Éʳ »Â³ ²"º»¾Ë ."ºÊ²·· ¿Äµ Á·Æ ÁÄ»¸ ¿»¾¾·½¶ ÌËÊ »µ º»À ºÂ²Â ¾Ä»ÈÄÆà ¼»¸
¾²À»»É Á¾Ä·· ò·· - Ä´»¾»»º²³ ÄÊ»² Á·² Ä'¸³»Â·Æ Á»² À"ʲ"º»¾Ë Á²ÀÊij Æ"¹Ê´¶ ¿»Â³Ê¶ ÁºÄʺĴƻ·² Á³²¶ ¼»·² »·¸² ³È·¹ ¶Ëʵ Á»»¸ º»À ò·· "Áµ»² Ã"Ë'
̹ÀË µÀÄÀ ¿Äµ ÁÃÄ´Ê²Æ ÁÄÂÄÉ ºË»Â ¾¾·½ Ë²Ê ²"º»¾Ë »²¾´ Ë"Ê´¶ ,¶³»Ë» ²"º»¾Ë»ÂµÄ³Á·ÄÀË»³ÊÁ·²´¶ÁÊÀ²"º»¾Ë »µ »·¸²»·· º¾ÄºËÄ´Ê²Æ ÊÄ º²¶ ˲ Ì·³¶¾
û·Ê² ÁÄÂĸ - Á·Ë¹ ˵·¹ Áº»À»² ¶Ê·Ì¶ Ì·¹Ê·² »"ʲ"º»¾Ë ¸·³²Ê´ ²"Ê´¶ ,̷ʶº ²"º»¾Ë ¾ÉÂ»Æ Á»À»Â³ »³Ê È"¶´¶ Á·² ²Â¸·Æ Á·Æ ɲµÄ´ Á·² Ä»¸»·· Ľ»¾Êĵ·²··
ÇÂĺ Ä´»µÊÄ»»Æ Á»² ¿»¾¾·½¶ »Â³Ê· »À½¹ ¼»¸ º²¶ É»Ê·È Ê²» ÁÈ»»Êµ Ê²Æ ²"º»¾Ë ³Ê
º¾²ÆË ¶¹ÀË »µ ÁÄ·· ,¶Ê·Ì¶ ̹ÀË Á·Æ Á½»¾Êĵ·²·· ²¸² Å»·² º³Ä··Ä´ Á·² ºÄ»·³Ä´
Á»² º³Ä··Ë ¿Ä»»²Â»² ¿Äµ º»À Á·² ,ÁľÀ»¶ ·È ÁÄ··Ä´ ¶½·¸ º²¶ ÊÄ Ã²·· ,ºÂ»»¶ ¸»³ ÁÆ·²
¶Â»¹Ì Ä´»Èʲ¶ ² Ã"˶ »Â·²´ »µ Á·Æ Çʲ¶ »µ ,Áµ»² Ã"Ë ºÊĵ·¶ ·È ºÂ²Â Á¾ÄºËÉÄ··²
²"ÆËÌ Ê·¸¹À Ã"Ë ¿»»Ã¾ ·½¸Ë ¿Ë½ ¸² .Á´²ÊºÊ²Æ ºË»Â ÁÄÉ ¹À »µ ò··
Ê·¸¹À Á»² ¼»·² Á»»¸ ¶½·¸ »»¸ Á¾²¸ »·¸² ,¶"¸Ä³ ¸»² ÊËƲ ¸² º½²ÊºÄ´ ¼»² ³²¶ ³»»¶Â²"
ÁÄÂÊľ ·È Áʲ» Ä´»µÂÄÀ·É »µ Á»² Á·² ³"ÆËÌ ¼¾À»¾² »³Ê È"¶´¶ º¾»»ÈÊ²Æ ,"²À¸·´ ²ÃÄ
¶Ê·Ì »µ Á·² ,¾²À²½²Â Á·² ¾²À²½²Â Ã"Ë ºË»Â ÁÄÂÄÉ ÊËƲ" ,Ì·µÄ Ľ»¾ÂĸÄÊÆ ² Á»²
Á·² Ì·Ê·µ ÄÊÄ»»¸ ÁË»··È Á³»»¾³ ´»³»»² ¾²¸ ¼²µ Á³²¶ Ê»À ,Ã"Ë Ç²´ ÌÀ²³ º»»¾Ä´Â·» »µ
.Ì·Ê·µ »Ê·µ
* Äû·Ê´ Ľľĸ² Á·Æ ºÊĶĴ ºË»Â ¾²À»»É
rhd_ gkqgxqashdw_ g_c nbh_ p x kkdj ,Ã"Ë Ç²´ ÁÄÂÄÉ Ã²·· º»»¾Ä´Â»² Ì·È·³É
nqv nqm d_dd ZZZ VKDV\LGHQ FRP Á·² »»¸ º»À ÁÈĸĴ Á»³ ¼»² ò·· ¼²Â Êij²
,p x to_a nh_ nwqcw_s lqb ngk_cghm ¸² ÁĸĴ»»² ¼»² ³²¶ ºÊÄ¶Ê²Æ »»¸ ³²¶ ¼»²
nbh_ nd_ .ydxawyc nds ngoqm_m nd_ lhmdhp .²À¸·´ Á»»É ºË»Â ¾¾½³ ¸»² ÃÄ
cwdyc yvefc hb nh_ vkf _ nwqdd du njde p_dd ¾Ä Ã"Ë Ç²´ ÁÄÉ »»¸ Á·Æ ÊÄ»»² ÊĵĻ"
,nbh_ p x hb hh` c`dgk nwqdd go_mwqb nd_ "!¿Â·Ë¾ ¾Ä Ê·´Ë ¸»² Ã"Ë Ç²´ Á·² ,·»Ê·³
:du nboh`w_s ihe nqoqv ´»µÂ´²¸ º´»»¾Ä´·È ¼¾À»¾² »³Ê º²¶ ²µ Á·²
NROOHOVKDV\LGHQ#JPDLO FRP bdb `vqh h`w nd_ac `wc .hvpw`ds kwq` h`w kdbac nd_ac nwm :nqeqa ihd_ gwqdd É"³Ë ÁĴ»¸ ·È ºÂ»·²··Ä´ ÁÄÂĸ Ê»À ¸²
WK 6WUHHW %URRNO\Q 1< xghdd_o_s h w n_mwq` tws lhhf h`w nd_ac `wc .yhbwfc cbqc t dm l_gxw`kc º´Â»¸ ¾À»¶ Á»² ºÈÄ» Êij² ,²³¶¿¾·ÄÁ»ÄÀ
,yhbwfc cbqc t dm l_gxw`k_c bdb `vqh h`w lhod_ac `w _oeds .h`w wqo_h_` .h`w wqeo_u ndhkq xwbm yh` h w wqxhw_aod_ k_hmfwh h`w kdbac nd_ac
`w _oeds .vw` ho` `w ndqmx n` cxm `wc nmdem ghm ngwqddo_v hb rhd_ c_oc nhhe nvdwbphd_ lhh`
nbh_ p x lhjw`_ hb nds lhxo hb w_s coym _ gkqa
! ·¸¸Å Áȸ²¸¯
°"ÃÈÉ ¶»È¸´
ed`wa wmyh_ h`w kdbac nd_ac :nqeqa ihd_ nwqdd .ldhp nphdwa lhh` rhd_ gqwg h`w wqeo_u
.h`w wqo_h_` .h`w wqeo_u .`w _oeds .nhhgxkbhh_ ndqmx cxm h`w nd_ac .cwdy ydfwd_ h w
to_g _ nh_ n_ n`hd_ wqb nehh_ hdkc nmke lhhf w nd_ac `wc
Ì漀 »"ʲ"º»¾Ë Á»»ºË»»Æ ¹"Ê´¶ ,¶Ê·Ì Á·² µ»»ÊÆ º»À ¾·Æ Ì·Ëʵ Ä´»µÊÄ»»Æ º»À µ·³½¾ '¶¸¶ ¿¾·Ä Á»ÄÀ' ¶¾ÄÀ ¾Ë ²»¾ÀÆ »µ _ ghkx n_mwqbh` ikmhk_ h`w nd_ac
Á·Æ ³Ê ²"º»¾Ë º¾³Âĸ²Ê È"Ëʶ Á·² ,¶À¾Ë ¿Äµ ºÂ»»Ë²³ Á³²¶ Êĵ·¸²³ .Ì·Ë´Ê̶ ,µÀÄÀ Ä´»µ¾²··Ä´ »µ ´»µÂ¶Ä¸ Áµ»² Ã"Ë»µ ydkqsyc nh_
»¾·µ´ Á·Æ ĺû¾ ĺ»»Ê³ ² ¼²Â Á·² Éʳ »Â³ ËʵÀ Ì»³ »"Ê ÊÄ˻ʲ´Â·² »"Ê´¶ ,µÀÄÀ Ľľĸ² º»À ¼²µ Á»»² Êĺ·² ÁÈ»¸ ·È ¾»»·· ÁÊĶ ·È ÁÄ··Ä´ ¶½·¸ ÁÄÀ º²¶ ¼»·² »·¸²
.²"º»¾Ë ¾²ÊË» ³Ê ²"º»¾Ë Á»»ºË¾Äµ² Ë"ÀÊ´¶ ,Á·»¾Ä ,¿»´¾Æ·À ¿»½Ê³² ,º»»¾Ä´Â»² ÄÂij»·¶Êĵ È"¶´¶ Ä»ÆËÀ¶ Á·Æ ÊĺÊÄ·· ÄɲÀËÄ´ »µ
»µ ÁÄ·· ,¹·Ê ÌÊ·É Á·Æ Ì·ÄË Ä´Â²¾ ¼²Â Á·ÄÀË Á³ À"Ê´¶ ,ºÂ´Ä´ 'Å÷» Ì·²Â' ¿ÄÂ·Æ Á¾·Æ Á»² ,·º·Ëƽ '¶¸¶ ¿¾·Ä' ¼²µ ¸»² òµ º¾²¶ ò·· ,²"º»¾Ë Á²ÀÊĵ»³ ¼¾À»¾² »³Ê
¾²¸ ÄȲ´ »µ Êij»² ºÀÄ ¶Ê·Ì¶ ̹ÀË ,Ê·È»¾² Ê·² »"Ê Á·² ,³Ê ÊÄ'Éʳ »Â³ ²"º»¾Ë ."ºÊ²·· ¿Äµ Á·Æ ÁÄ»¸ ¿»¾¾·½¶ ÌËÊ »µ º»À ºÂ²Â ¾Ä»ÈÄÆà ¼»¸
¾²À»»É Á¾Ä·· ò·· - Ä´»¾»»º²³ ÄÊ»² Á·² Ä'¸³»Â·Æ Á»² À"ʲ"º»¾Ë Á²ÀÊij Æ"¹Ê´¶ ¿»Â³Ê¶ ÁºÄʺĴƻ·² Á³²¶ ¼»·² »·¸² ³È·¹ ¶Ëʵ Á»»¸ º»À ò·· "Áµ»² Ã"Ë'
̹ÀË µÀÄÀ ¿Äµ ÁÃÄ´Ê²Æ ÁÄÂÄÉ ºË»Â ¾¾·½ Ë²Ê ²"º»¾Ë »²¾´ Ë"Ê´¶ ,¶³»Ë» ²"º»¾Ë»ÂµÄ³Á·ÄÀË»³ÊÁ·²´¶ÁÊÀ²"º»¾Ë »µ »·¸²»·· º¾ÄºËÄ´Ê²Æ ÊÄ º²¶ ˲ Ì·³¶¾
û·Ê² ÁÄÂĸ - Á·Ë¹ ˵·¹ Áº»À»² ¶Ê·Ì¶ Ì·¹Ê·² »"ʲ"º»¾Ë ¸·³²Ê´ ²"Ê´¶ ,̷ʶº ²"º»¾Ë ¾ÉÂ»Æ Á»À»Â³ »³Ê È"¶´¶ Á·² ²Â¸·Æ Á·Æ ɲµÄ´ Á·² Ä»¸»·· Ľ»¾Êĵ·²··
ÇÂĺ Ä´»µÊÄ»»Æ Á»² ¿»¾¾·½¶ »Â³Ê· »À½¹ ¼»¸ º²¶ É»Ê·È Ê²» ÁÈ»»Êµ Ê²Æ ²"º»¾Ë ³Ê
º¾²ÆË ¶¹ÀË »µ ÁÄ·· ,¶Ê·Ì¶ ̹ÀË Á·Æ Á½»¾Êĵ·²·· ²¸² Å»·² º³Ä··Ä´ Á·² ºÄ»·³Ä´
Á»² º³Ä··Ë ¿Ä»»²Â»² ¿Äµ º»À Á·² ,ÁľÀ»¶ ·È ÁÄ··Ä´ ¶½·¸ º²¶ ÊÄ Ã²·· ,ºÂ»»¶ ¸»³ ÁÆ·²
¶Â»¹Ì Ä´»Èʲ¶ ² Ã"˶ »Â·²´ »µ Á·Æ Çʲ¶ »µ ,Áµ»² Ã"Ë ºÊĵ·¶ ·È ºÂ²Â Á¾ÄºËÉÄ··²
²"ÆËÌ Ê·¸¹À Ã"Ë ¿»»Ã¾ ·½¸Ë ¿Ë½ ¸² .Á´²ÊºÊ²Æ ºË»Â ÁÄÉ ¹À »µ ò··
Ê·¸¹À Á»² ¼»·² Á»»¸ ¶½·¸ »»¸ Á¾²¸ »·¸² ,¶"¸Ä³ ¸»² ÊËƲ ¸² º½²ÊºÄ´ ¼»² ³²¶ ³»»¶Â²"
ÁÄÂÊľ ·È Áʲ» Ä´»µÂÄÀ·É »µ Á»² Á·² ³"ÆËÌ ¼¾À»¾² »³Ê È"¶´¶ º¾»»ÈÊ²Æ ,"²À¸·´ ²ÃÄ
¶Ê·Ì »µ Á·² ,¾²À²½²Â Á·² ¾²À²½²Â Ã"Ë ºË»Â ÁÄÂÄÉ ÊËƲ" ,Ì·µÄ Ľ»¾ÂĸÄÊÆ ² Á»²
Á·² Ì·Ê·µ ÄÊÄ»»¸ ÁË»··È Á³»»¾³ ´»³»»² ¾²¸ ¼²µ Á³²¶ Ê»À ,Ã"Ë Ç²´ ÌÀ²³ º»»¾Ä´Â·» »µ
.Ì·Ê·µ »Ê·µ
* Äû·Ê´ Ľľĸ² Á·Æ ºÊĶĴ ºË»Â ¾²À»»É
rhd_ gkqgxqashdw_ g_c nbh_ p x kkdj ,Ã"Ë Ç²´ ÁÄÂÄÉ Ã²·· º»»¾Ä´Â»² Ì·È·³É
nqv nqm d_dd ZZZ VKDV\LGHQ FRP Á·² »»¸ º»À ÁÈĸĴ Á»³ ¼»² ò·· ¼²Â Êij²
,p x to_a nh_ nwqcw_s lqb ngk_cghm ¸² ÁĸĴ»»² ¼»² ³²¶ ºÊÄ¶Ê²Æ »»¸ ³²¶ ¼»²
nbh_ nd_ .ydxawyc nds ngoqm_m nd_ lhmdhp .²À¸·´ Á»»É ºË»Â ¾¾½³ ¸»² ÃÄ
cwdyc yvefc hb nh_ vkf _ nwqdd du njde p_dd ¾Ä Ã"Ë Ç²´ ÁÄÉ »»¸ Á·Æ ÊÄ»»² ÊĵĻ"
,nbh_ p x hb hh` c`dgk nwqdd go_mwqb nd_ "!¿Â·Ë¾ ¾Ä Ê·´Ë ¸»² Ã"Ë Ç²´ Á·² ,·»Ê·³
:du nboh`w_s ihe nqoqv ´»µÂ´²¸ º´»»¾Ä´·È ¼¾À»¾² »³Ê º²¶ ²µ Á·²
NROOHOVKDV\LGHQ#JPDLO FRP bdb `vqh h`w nd_ac `wc .hvpw`ds kwq` h`w kdbac nd_ac nwm :nqeqa ihd_ gwqdd É"³Ë ÁĴ»¸ ·È ºÂ»·²··Ä´ ÁÄÂĸ Ê»À ¸²
WK 6WUHHW %URRNO\Q 1< xghdd_o_s h w n_mwq` tws lhhf h`w nd_ac `wc .yhbwfc cbqc t dm l_gxw`kc º´Â»¸ ¾À»¶ Á»² ºÈÄ» Êij² ,²³¶¿¾·ÄÁ»ÄÀ
,yhbwfc cbqc t dm l_gxw`k_c bdb `vqh h`w lhod_ac `w _oeds .h`w wqo_h_` .h`w wqeo_u ndhkq xwbm yh` h w wqxhw_aod_ k_hmfwh h`w kdbac nd_ac
`w _oeds .vw` ho` `w ndqmx n` cxm `wc nmdem ghm ngwqddo_v hb rhd_ c_oc nhhe nvdwbphd_ lhh`
nbh_ p x lhjw`_ hb nds lhxo hb w_s coym _ gkqa
! ·¸¸Å Áȸ²¸¯
°"ÃÈÉ ¶»È¸´
