Page 12 - Yidishe Tzeit - אידישע צייט

:Ȳ´Æ³ É´»¸³Æ

² ÁÄ··Ä´ ¸»² ÊÄ»»² Ã"Ë Á»² ÁÄÀ ºÂ»ÆÄ´ »·· ² º»À Á³»·¶Ä´Â² º²¶ ò·· ²"º»¾Ë µÂ»·ÊÆ
Á·Æ ¾·µ´ ËÄÊ ¾·É ² ºÊÄ·· ¾²¸ »µ Êĵ»¾³ ÁºËÊÄ ¿·È Êij»Ê² ¼»»¾´ Á·² ¶½Ê³ ÄÀÄʲ·· ÊIJµÂ²¾ ¿Ä»² Áµ»² Ã"Ë »Â·²´ ĺÀ»Ê²³ »µ
ºÂ²É²³ ¸»² ò·· Å÷» ³Ê Á·Æ ,Ì·³·ËÌ Ä¾·Æ »µ ÁÄ·· ,Ä´²ÊÆ Äº»»··È »µ ¼²ÂÊĵ Á·² Ä´²ÊÆ
Á·² ,ÌËË ³Ê ¸»³ ²À·Ã ² ÁÄ··Ä´ ¸»² ÊÄ ¸² :¾»·À Á»»¸ Á·Æ Áû¾Æ ÃÄ´²ÊÆ Ä¾Ä»ÈÄÆà ¾²ÊË» Çʲ Á»»É ÁÄÀ·ÉÄ´ ÁÄÂĸ Å»ÂÃ
...²»Àà ²·¶¶ Á·² ²º·³ Á³ ²³³ »Ä³Ê ¿Ê½ Ã"Ë Á»² ºÂ²ÀÊĵ ºÊÄ·· ·²··
ÁÄ»»ÊÆ Á·² ¼»¸ Áľ½»»ÀË·È º»»¾Ä´Â·» »µ ³»·² À"ÉÆ »µ ¸»² ò·· Á·² »Ä³Ê ĺ ·²·· Á·² Ã"˶ ¿·»Ã Á½»¾ÊÄ» ¿Äµ ´»µÂÄ»»Ë²³
Ä´»¾µÂÄȼ²ÂÅ»·²Á¸»»··²·ÈÁ·²Á´»»¾·È·È¼»¸ Ľ¾Ä·· ?»Ä³Ê ¿Ê½ ·È »Ä³Ê ĺ º»»ºË'à _ ghkx cwdyc wx a c`jxw nwm yh`` poaw_mdu lhhfk bmqm wqboqak_sj_o
Á·Æ Ã"Ë Á»² Ì·µ³·Ä ĺ²ÃÄʺ»² Á·² ¿»Â»µ ²¾' É·ÃÆ ¿ÄÂ·Æ Ã»·Ê² ÁÄÀ ºÂÊľ Ì·½¾¶
¼²Â Á·Æ ÁÄÀÄ û·² ÁÆ·Ê »»¸ Á·² .ĵ»¾³ Á»² ºÂ²ÀÊĵ ºÊÄ·· ·²·· ?'¿µ¶ ¾Ä ·¾½²Ì nd_ nwqcw_s lqods bmqm njhkwqh lqoh_ ngoqm_m qk_o_hu_mq hb nds qohh_
,·¸À´ Ë»² ¿·¹Â :¿¶»Â»Ä ·ÀÌàò·· ¿»²ÂÌ ¾Æ»·· ?ò·· Êij»² Á·² '¶»Ê³' Á·Æ Á»µ »µ Ã"Ë kkdjc hod_a hb nds aodahkhhg_` wqahk_mgxwq p_b nqddqa eh_ p x to_a nhhe lhhpm
»»¸ ¸² ¼»¸ º»»ºËÊ²Æ Á·² ,û½Ê¶ Á³ ²Ã·µ »³Ê ?¶»Ê³ Á·Æ Á»µ ¿ÄÂ·Æ Ã»·Ê² ÁÄÀ·É Ì·½¾¶ vhwdu`k_c_nd_ w_h_ghmnw_ddqagkqgxqashd_eh_p_dd ,n_bo_k rhop nbh_ p x
¿Äµ½²Â Á·² ,Ì·Ê·ÉÀ Ľ»¾ºÉÂ·Æ »µ ·È Á¸»»·· 'Ì·À·ÉÀ »²ÊÀ' ¿²È ÁÆʲ·· º»»¾Ä´Â·» »µ ._ ghkx hvp`hhov f wac cwdyc wx nwm lhkkdjc _hxo lqods vdehf nghm
Á»»¸ µÂ»¾³ Á·Æ ¿»´Ë·À »µ ·È Êij»Ê² »»¸ ÁÄ»»´ ÁÄ·· ,Ì·²»É³ Ä´»µ'²Ê·À ² º»À Ã"Ë Ç²´ Á·Æ nghm lqohh_oh_ k_wxh tw_ nh_ gqbo_kqa n`_c n_bo_k nds nbh_ p x hod_a hb
¼»·² Á·² Ã"Ë Á»² ¼»·² ºÂ²ÀÊĵ ºÊÄ·· ò·· ,Ì·»´·Ã »µ Á»² ¼»¸ »»¸ ÁÆ»ºÊ²Æ ¶ËÄÀ ÌÄ˳ cjde g_c p_dd ,_ ghkx xghdd_vx_m k_wxh h`w f cwc b`joc bhaoc kkdjc ndwgs
Á»Êµ¶Âà Á»² ²ÊÀ´ »µ .¿·µÃ »Ë² :¼"ÂÌ Á»² º»»Éʲ¾É Á·² ̷·²´ Ä´»µ¾²··Ä´ ² º»À Á·² ,dhoyf ,nbh_ p x hkkdj hbmdk hod_a hhe nxhddu ,lhmjf hbhmky wqmhbhh_ du nqddqa
»·¸² ,»·¶»Â»Ä ÄÉÆ· ¶»Ì·½Ë³ ²»Àà ²·¶¶ µ"Ä ² ÁÄ·· ,²»´·Ã ² Á·² ²»´·Ã ² ÁË»··È ɾ¹À guqh nd_ lhkxdwh nbh_ p x kkdj lhoskm _ ghkx hvp`kd_ `db lcw`_ w nd_ac
·¶»ÉµÈ Á·Æ ÁÊÄ··-µÂ»¾³ Ľ»¾´²º»»·· »µ ¼»·² .¾²¸ ¿Äµ ºÈ»»¾ÆÊ²Æ Á´»ÂÄ´Ê²Æ Ä´»¸»Ê .lhkxdwh _ ghkx twhddx k_wxh w nd_ac nd_ ,n_bo_k nbh_ p x nh_ kkdjc x_w
.¶"Ä ¼¾À¶ '¶ËÄÀ ·³ Á»²Ë ·²¾' ¸² ¿Äº »µ ¸»² ò··
Êĵ² Á¶·¸ ¿»»³ ÁÄ»·²·· ·È ÊÄÃij ¸»² »·· ÃÄ ºÊÄ·· ·²·· Á·² ¶É·¾ ºË»Â ÁÄÀ ¸»² lqohh_oh_ gahkhhg_` ihe n`_c ,n_bo_k rhop nds nbh_ p x kkdjc ho`wd hmjf hb
»"É Åµ ²Ê̳ ²³³ ·"Æ Á»³·Ê»Ä ?Êĺ½²º ¿»»³ ÁÄÀ ºÂÊľ ò··Ê²Æ ?Ã"Ë Á»² ºÂ²ÀÊĵ ,wsp yhwv nd_ wyh` ,xmx yh` ,vw` ho` ,lhkxdwh nds lhkkdjc ho`w qahwq`h_ hb ghm
.´Â·º½»Ê ÁµÄ» Á·Æ ¶³·ËÌ »µ ¼»¸ º»»ÊË·È – ÌÄ·³Ë Á·Æ 'Ê·ºÆ ÃÂɳ ¶µ·À' û·Ê² ºË»Â lqb nds ngdohm qjhkwqbod_dd hb nh_ nqdd ,wqcw_s nd_ ldhp nahgw_phdwa lhh`
· »³Ê¶ËÀÁ·Æ¶ÃÂÊÆʲƶÈIJ²µ¸»² ¾Æ»·· ?¶Ëʵ ÄÊĵ² ² Á·Æ ʲ Á·µÉ»Æ¶ nd_ qjhkwqc wqhhe nwhk_v qgpoqx hb ghm gvqksgo_ ihe g_c bmqm lqoq`hdcwqb
¶Ê¸ ²»¶Ë ¶µ·³Ä¾ ·ÀÈÄ Ê»½Ë» ¿¾·Ä¾" ?¶"Ä Á·Æ Á»µ ¿Ä»² Ã"Ë Á»² ÁÄÀ ºÆÄʺ À"ÉÆ .p x nh_ kvohdd nbqh wq`h_ ghhvw_kv nd_ bo_gxw_s qahbk_ddqa
.ľ² ÁÊ»º»È – "·¾ ·È µÂÄ»·ºË ¸»² ÃÄ ?·²·· Á·² ÌÈÉÀ³ ¶µ·À ,cwdy nuqx nd_ nuhgx p_dd hb hh` bhhws phdwa ghm nw_ddqa nqmdoqashd_ eh_ pq
ÁÄ·· ,ºÂ»·ºËÊÄ ºÊÄ·· µÂ»·ÊÆ ³Ê¶ Á·²´¶ ,Ì·³·ËÌ Ã»·Ê² Áû´ º»»¾Ä´Â·» »µ »·· ÁÊĶ ,gv_s wqk_o_hu_owqgoh_ n_ nw_ddqa nhdx eh_ nbh_ p x lhkkdjc yxw hb hdd nqe nj_o
·È ºÃ»¾Ë ÊÄ Á·² ,ÊÄ¶Ê²Æ »µ º´»µÂÄ ÊÄ ²Ì»»Ê·²µ ²¹Ì»Ê ² Á·² µÂ˲ÊÊij»² ËÀÀ p xc hod_a nd_ hkdba ghm kds k_wxh tw_ nh_ lhshop rohs ahboa_mw_s p_dd lqbj_o
²¸² ÁÄĸ Ê»À ÁÄ··" :ÊĺÊÄ·· ʲƲ º»À .ºÆ·¾ »µ Á»² ºÀÄÊ·ºË w_o ,ihhx p_b eh_ k_wxh tw_ nh_ w_o gxho e_ ahboehhdd ghhwsxqaphd_ pq ihe g_c
»µ Á·Æ ¶Â³¶ Á·² Ì·Ä»µ» Á·Æ ¿ÄÂÊ²Æ Äû·Ê´ ²¸² ºË»Â - ² Á»»Ê² ºÀ·É ´Â»¾È·¾Æ Á·²
²¸² !³»»¹À ÃÄ ¸»² ¾Æ»·· –¾¾·½¶ »Â³Ê· »À½¹ ¸»²Ã²·· :Ä´²ÊÆ - ľ²·ºÉ²Á²Êij²ÄÊÄ··Ë nd_ ,cwdyc kdq lqb ihe rhd_ nqmqo qjkqdd lhmjf hbhmky _b nqoqe bo_kphd_ nh_ ihd_
!¶¸¹À Ľ»¾ÊĶ ?'̻Ļ³Ë³' Á·² '̳˳ ÌÆ÷Ì' Á·Æ Ê·ÉÀ »µ nqoqv hhe e_ hh`wqb ahboahhuwq`h_ ,wqcw_s qjhkgodwa nd_ qwqddx _ w_s nhhgx nqoqv
Á·Æ ¿ÄÂÊ²Æ ²¸² ¸² º»»ºËÊ²Æ ÊĵĻ" ¾Æ»·· :¾·º»³ Ì·½¾¶ Á»² Ä´²ÊÆ ² Êĵ»·· Á·² .ndhq` idscd wxh p x nuo_a lqb
Ë»ÂÄ´²¾Æ û·Ê´ ¼Ê·µ ºÀ·É Ì·²»É³ Á·² Á·»Ä ¾º³ ºË»Â ÁÊÄ·· ò·· Á²¶Ê²Æ ÁÄÂĸ Á½²¸ g_cqa n_bo_k rhop nds nbh_ p x kkdjc hod_a hb n`_c goqm_m nahb ydxawyc n_
Ä´»¾²ÈÀ·² ¼Ê·µ Á·² ,¼»¾´Äº ´²º ¶Ä»´» Á·² òµ ¸»² ¶Ê·²½¾ ?Ì·³»Ë¹ ÊÄ»»¸ Á´Ä·· ³·Ê³ ihe hhe n`_c bmqm nahgw_phdwa njhkwqh lqods poaw_mdu nqdd ,k_wxh tw_ nh_ ahboqhhe
»µ ¸² Á»»¸ ¾¾ÆÌÀ ʲ ʻÀ ÁÆʲµ.̷ʸ¹ òµ ¸»² ¶À½¹ »µ Êij² ,Ä´²ÊÆ Ä´Â»Ê´ ² cwdyc wx nwm lhkkdjc _hxo lqb nds ehdc lqoh_ lhhfk bmqm _ w_s gkm_ew_s
Á·² ÊÄÀ ÁÃɲ·· Á·² ÁĶ»¾³ Á¾²¸ ¿»¾¾·½ ĺ²ɲ³À·² ·È ÁÄÂĽ»»È ¿»Â·²´ »µ ò·· ._ ghkx hvp`hhov f wac
Á·² ÁƲ¶ ¾²ÊË» ¾¾½ Á·Æ Á´»·² »µ ¾»»·· ,ÊÄÀ ÁÄÈ ·È ·È ÁÄÀ·É Á·² .Ì·»´·Ã Á·² ÊÄÈÄ¾Æ wq vw_gx hdd ydxawyc nd_ bhhws phdwa nhhe gaoqw`qaphdw_ g_c _ ghkx nwm
ÄÂij»·¶Ä´ Ľľĸ² ¼²Â Á·² ¼²Â Ê²Æ ÁºÊ²·· ¶»·²Ê¶ ¶½»Ì¹' Á·Æ Á»µ ¿ÄÂ·Æ !Ì·À·ÉÀ »²ÊÀ wqahhgx njhkoqddqa nhhe nds phdw_ eh_ wq nd_ ,tw_ktdfnh_lhshophbndsc_ocg_c
."º»»¾Ä´Â·» ,Êĺ»»·· »·¸² Á·² 'Á»ÂÀ³Ë ʳµ' ·È 'µ³½Ì¶¾
² º»À ÊĺÊÄ·· Ä»»¸ ·È º´»µÂÄ ÊÄ !ÁÄÈ Á·Æ ¿·½Ã »µ Á½»»Ê´Êĵ Á¸»³ nqoqe kkdjc ho`w hb .gdohm njhkhhws nd_ nphdwa lqb bd`jk lhhfk _ nqvohwg du hbj
¿»¾¾·½ »µ Á·Æ ¿»½À·Ì »µ Ê²Æ ¶½Ê³ Ä´»Èʲ¶ »µ ?´Â·ÂÄʲ·· Á»»É Á² Á»µ Ì»³ ºÄ'´Ê¶ ¿Ä·· lqbqh g_c wqjkqdd ,_ ghkx cwdyc wx nwm w_s nwqbo_ nj_o wqohh_ wq`hw_ i_owqb
»»¸ ·È Á² ¼»¸ ºÆ·Ê ÊÄ ÁÄ·· ,Áµ»² Ã"Ë ÇÄ Á·² ÁÄ´Â·Ê»Ã²Æ Ä½»¾ºÄ ·È ÁÄÂĽ»»È ¿»Â·²´ .cwdy nh_ ckqm ckqm wqghhdd nahhgx nqoqv du nxgod_ddqao_ wqbode_`
ÉÂÄ – ¼¾¶²³ ʽËË»· ¼Ì²È³ Á·¾·³¸ ¹ÀË" ĵĻ ·È Ã"Ë Á»² Dz¾Æ Ľ»¾ºÉÂ·Æ »µ ¼»·²
Ê²Æ ¿Ê·´ ÁÄÂĸ ÉÂÄ ¸² ÁÄ»»ÊÆ ¼»¸ ÁÆʲµ »µ Á»»Ê² ºÆʲ·· »»¸ Á·Æ ÊÄ»»² Á·² ,ÊÄƺÂÄ
."!¿Ä¾² ¿Äµ ·È Á½»»Ê´Êĵ ·È ʽËË» Á·² ,Á»ÂÄ Äº»»··È ² Á»² ÊÆ·Ã ¿Ì¹ ̳·ËÌ
¿ÄÂ·Æ ²»ËÉ »µ ·È ºÂ½»»È Êĺ»»··È Êĵ
ÄÆ»º ·È Êij»Ê² ÁÄ»»´ »»¸ Á·² .Ã"˶ Á·»¾´
.ÃĻ÷Éûµ
Á»À ̳·ÊÄÌ Á·Æ Ì·½¾¶ Á²¶Ê²Æ ÁÄÂĸ ÃÄ
¼»¸ ºÉ»Êµ »·¸²»·· .·Â»À ·Â»²Ë³ Á»À Á·² ·Â»À³
?·Â»À ·Â»²Ë Á·² ·Â»À³ Á»À Á·Æ Á»ÂÄ Êĵ û·²
ò·· ²µ ÁÄÂĸ ÃÄ ,Á»»Ê² Áû¾Æ Ì·³·ËÌ »µ
Á·² ,ÇÀ·¹ ¶ËÄ· Á»» Á·Æ Ì·½¾¶ »µ ÁIJÀÊĵ
»³Ê Á·Æ ÌÉ·¾¹À ĺ²ɲ³ »µ ¼»¸ º»»ºËʲÆ
Á·² Ê»Æ »µ .¿µ³ ¿µ ¾·º»³ Á»² ÁÂ³Ê Á·² ¶µ·¶»
Á·² ,ÁÄÀÄÊ·ºË Á·² ÁË»·Ê º»»¾Ä´Â·» ´»È»»Â
!¶Ê·Ì¶ ̹À˳ ·ËË ¿»Â·»¾Ä
ÁÄÀ ò·· Ì·½¾¶ Á²¶Ê²Æ ÁÄÂĸ ÃÄ
ÃÄ Á·² ¶¾³É »Ê³µ Á·Æ û·Ê² »»¸ ºÂÊľ
Á»² ¿»É·ÃÆ »»¸ Êij»² ºÂ²ÀÊĵ ºË»Â ºÊÄ·· nbh_ p x nds rhop wq n_bo_k hb ghm hvp`hhov lhhf h`w nd_ac nwm cwdyc wx lqods`dgx nh_ lhhfk
·È Á² Á³»»¶ ¼»»¾´ ?»»¸ ÁÄÂĸ ò·· ,¶Ê·Ì »µ _oeds .gqm_p vhehh_ cxm h`w nd_ac `wc ,nbh_ p x nds lhkkdjc x_w :.kdu .w nds nuhe nqeqa nwqdd
lhh` vdwb wh_m k_wxh h`w nd_ac `wc Á·² ²Ì½ÃÀ ¼²Â ²Ì½ÃÀ ² ,Ì·³·ËÌ Áû¾Æ
nwm cwdyc wx lqods ddhw` lqb nqohhkw_s ÃÄ Á·² .º²¾³ ÁÆ»·² Ê·ÉÀ Ľ»¾ºÉÂ·Æ »µ ,xghdd_vp_m k_wxh k_wxh h`w bhpfc `wc .hvp`hhov lhhf h`w cwdyc wx nwm .nbh_ p xbphhm ,`w
hvpddqk_ bdb lcw`_ `wc nd_ac ,n_bo_k nbh_ p x kkdjc x_w .n_bo_k nbh_ p x ndwgs
_ ghkx hvp`hhov lhhf h`w nd_ac :²Ì»»Ê·²µ ²Ì··µ¹¾ Ì·¾²Ë ¼»·² ²µ ÁÄÂĸ
·¸¸Å Áȸ²¸¯
°"ÃÈÉ ¶»È¸´