Page 5 - Yidishe Tzeit - אידישע צייט
P. 5
:Á¸Ç¯·À¸³ Áȸ²¸¯ ÇÁ¿¯Æ¸ÇÁ½¯ ¾´Ã ¾Á»·¸ §Ã¯Æ
Æ"³Ç¯ ¾´Ã Ç"²È ÇÁ²
»"ŵ ¾¸Æ·¯¿ Á·¿ ¾É¿ ¸°Ç ¾´¯±³
Æǯ¸ ´¸¿° º"´¿½´ ,¶"½ÇÉ É¿È° Ƿÿ
¶Â·ÀÀ Êĵ ÁÄ··Ä´ ¸»² ÊĽ¾Ä·· ,µÂ²¾´ÂÄ º»»Ê³ »·¸² ºË»Â ÁÄÀ ¸»² ¾¾½³ Á·² ,Ãĸ»»Ê Áʲ» ("ʲ·· ¾»··»Ã") ´»ÊÉ-Êĵ»Ê³ »µ
.É"¶Ê²³Ì·ÉµÈĽ»¾ºÄÊ²Æ ºÊ²Æ .¿»¹»¾Ë Ľ¾Ä¸² ÁÄÀÄÂÆ»·² ¿»»³ ,('ÃÀ¾ '860) ½"ÊÌ ÌÂË Á·Æ ,ÄÉ»ÊÄÀ² Á»²
» ¾·µ´»µÁ³²¶·"½ÊÌ ÌÂË ³² ˵·¹³ Ì·ÂÊÉ" »µ ºÊ»Â²»ÈÉÂ·Æ Êĺ»»·· Á³²¶ Ä Ë » µ » ² » µ º Ê » Ê º Â Ä È Â ² É º ² ¶
ľ²ÁºÄʺʲÆÁ³²¶Ä½¾Ä··Ëµ·É¶Çʲ Áʲ··Ä´ º¾ÄºËÄ´ÉÄ··² ÁÄÂĸ ò·· "µ·Ã» Áµ»»¾ ÄÊÄ»»¸ Å»·² µÂ²¾ Á»² ´Â·ÊÄɾÄƲ³
ʲ´ ² ºÉ»ËĴû·Ê² ,¿»¾¾·½ ÄË»'¸Â½Ë² Á·² ÄË»'µÊÆà »µ ̳·º¾ ÄÉ»ÊÄÀ² Á»² ÁÄÀ·ÉÄ´ ºË»Â ÁÄÂĸ ÃÄ Á·² ,¿»»¶Êĵ»²
¿Äµ ,ÄÉ»ÊÄÀ² Á»»É Ê"µË ¿ÄÂij»·¶Ä´ Á·² ,¶Ë·µÉ¶ ·Â»Èʲ³ ¿»¾¾·½ ÄË»'¸Â½Ë² ¿Äµ ·È .É"¶Ê² Á·Æ ²ÂÀ¹Êµ »¹·¾Ë Á»»É
Á¶³² ʳ· Á»»Ê·² ʳ ,»Ì»À² µ»Ã¹· Á·²´ ĵÂĺ»»µ²³ ºÉ»ËĴû·Ê² º²¶ ÁÄÀ ¶À¹¾À Êĵ ºÊÄ»»ºËÄ´»»³ ¼»·² º²¶
²Â̹ ,¾"ȸ Á»Éº²Â ĺ ÁÌ »³Ê ,Á»Ë»µÉ ʻà ¿»µ·¶»¾ ¾·µ´· ÊË ¿Äµ Ê²Æ ¿»À·½Ã ¸ »²º»»È²¸²Á»²Ã²·· ,µÂ²¾ Á»² ³ÈÀ
Å÷» »³Ê É"¶´¶ Á·Æ Ê"··¸³ ¶²»Ë »³µ ,Á²µÂ²¾ Á»»É ¾"¸ »Ê²»Æĺ²À ¶ËÀ »³Ê Ľ¾Ä¸² Å»·² Á¸²¾·Èû·Ê² ¼»¸ ÊÄ··Ë
É"¶´¶ Á·Æ Ë"··¸³· ¾"ȸ Êĺ²¾²Ã ¾µÂ·¸
»»··È »µ ,¾"ȸ »ÉµÊ³ '»ÄË» »³Ê
º²¶ ÁÄÀ .¿»¾Ë·Ê» »¾·µ´ ÄÂÄÆ·ÊĴû·²
»µ Á·Æ ÃÉÂĔ ¿Äµ Á³Ä´Ä´º»À ¿»²
Áʶ² »³Ê ¿»Â·²´¶ ,¿»¹·¾Ë Ä´»µÊÄ»ÊÆ
Áû ¿¶Ê³² »³Ê Á·² ¾"ȸ »¸Â½Ë² ´»¾Ä¸
Á»»´½²Â ÁÄÂÄÉ ¾²¸ ÊÄ ¸² ,¾"ȸ Á»»ºË»»··
ÁºÄʺĴû·² Á³²¶ »»¸ ò·· Á´Ä·· »µ Á»²
.ÄÉ»ÊÄÀ² Á»²
¾"ȸ Á»Éº²Â ĺ ÁÌ »³Ê Ê"µË Êĵ
,¾"ȸ Ê˲ »³Ê ³Ê¶ Á·Æ Á·¸ ² ÁÄ··Ä´ ¸»²
·ÂÌ ´Ê·³ÊĺÄĔ³ ¸² ¿»²ÈÀ¶ ¿»µ·¶»¶ Ê»Ä" ÊÆà Á·Æ ÄÀËÀ ¸»²'à »·· º»·¾ Á·²
.·À˾ µ·³½ Ê˲ »³Ê ¸»² ,(²"¹ ,Ã"ÊÌ ÌÂË) "²Â¾»··
Á·Æ ²·³À Á»² ºÂ²ÀÊĵ ¼»·² ºÊÄ·· ÊÄ »Ì³Ë »³Ê É»µÈ¶ µ»´Â¶ Á·Æ Á·¸ ² ÁÄ··Ä´
ùÂĔ »³Ê Á·²´¶ Á·Æ "¿»À¹Ê¶ ÊÄË" ÊÆà ¾·µ´· Á¾µÌË ÁºÀ»Ê²³ ¿Äµ Á·Æ Á·¸ ,¾"¸
ÃƵÂ) ÉȲ¾Ĕ É"ɵ ¿»ÊË»À µ»´À ¾"ȸ Á»Éº²Â ĺ ÁÌ »³Ê µ»´Â¶ É»µÈ¶ ,¿»µ·¶»¾
ºÊÄ·· ÃÄ ·²·· ,(É"Ĕ¾ ¹"»ÀÈÌ ,··²¾É˳ ÁÄ··Ä´ ¸»² ÊĽ¾Ä·· ,´Ê·³ÊĺÄĔ Á·Æ ¾"ȸ
."ÊÄ··²¾ÉË ÄºÂ 'Ê" þ² ºÂ²É²³
»Â³Ê¶ ¶"¶ ,·ÀË Ê½¸» ³·º¶ ¾Ä· :Áij»ÊËÄ´
·¸¸Å Áȸ²¸¯ ʶº ³»µÂ· µ»´Â· Á»ÈÉ ¾¾·½¶ ¿½¹ ´¾Æ·À¶ ºÊÄ·· ĺ 'ÊÁºËÊÄ ¿Äµ Êij»²
ÁÌ ¶"·À ¿ÃÊ·ÆÀ¶ ¾²ÊË»³ µ»´Â· ÊË ,³¾
·ÂÀ¸³ ĵ··Â¶ ĺ 'Ê :Áij»ÊËÄ´ ºÊ²µ
·¾»¹ '¶¼Ê³ ,··²¾ÉË É"ÉÀ ¿»»¹ '·À³ ĺÂ
²»Ã·Ê ²³È ¾»¹ µÄ³ ʳ ʳȾ µ»ÉĔ ·Ì·»¶³
»Â»Ä³ Á¹ ²ÈÀ· ´Ê·³ÊĺÄĔ ¶½·¾À¶ ʻij
¶Ê·²¾ ²»È·¶¾ »Â̽Àà ²»¶ ·Ìɵȷ '·½·
°"ÃÈÉ ¹É´»Á³° . ·Ì·¾Ë ²´Ë»· ,¼Ê·³» ²·¶ Á»Ä ³·º ,»Ê·³»¹ ¿»µ·¶»¶ ´¶ÂÀ »Æ¾ .'·½· Á»ÉÀĺ²Ĕ ¼»Ã¶
·»ÊĔ ²È» ·»µ³ ¶ºÀÀ· '·½· ¹Ê» »¾³ µÄ¾
ĺ 'ʷ̵¾·ÀʻĿ˾IJÊÉ '»¶ ¸²
·»Â̹· ·»Â³ ¿»Ä·ËÄË ÄºÂ ,É»µÈ Äʸ
²·¶· ,Äɺ²Â ·¾ ·²ÊÉ ¿»ÀĶ· ,ÊÄ··²¾ÉË
,¶·Âij ¿»Ê̽·À¶ ,¶À½¹³ ¿»À¾Ë¶
¾½³· ,·ÀÄ Ì³·º ËÊ·µ ,ÄÊÀ Ê÷ ¿»É¾²
! ,¶Ê·Ì³ ¿»¾·µ´¶ ,÷¹»³ ¿»ÀÃÊ·ÆÀ¶ ²Ê» '»¶ .¿·»¶ µÄ Á»Éº²Â ̹ĔËÀ¾ Ë²Ê k_wxh yhw_x kcv nds kcdx hb
nw_h j wy hb nh_ ,vw_h dho nh_
.¿ÌÉµÈ ¿¶»Âƾ ¼¾¶» '·½· ¸Ĕ³ ¿»²¾·ÃÀ¶ Á½ ¾Ä· ,¿Ì³·º¾ Ì·Ëľ ¶²Ê ·Ì¾·½»
Æ"³Ç¯ ¾´Ã Ç"²È ÇÁ²
»"ŵ ¾¸Æ·¯¿ Á·¿ ¾É¿ ¸°Ç ¾´¯±³
Æǯ¸ ´¸¿° º"´¿½´ ,¶"½ÇÉ É¿È° Ƿÿ
¶Â·ÀÀ Êĵ ÁÄ··Ä´ ¸»² ÊĽ¾Ä·· ,µÂ²¾´ÂÄ º»»Ê³ »·¸² ºË»Â ÁÄÀ ¸»² ¾¾½³ Á·² ,Ãĸ»»Ê Áʲ» ("ʲ·· ¾»··»Ã") ´»ÊÉ-Êĵ»Ê³ »µ
.É"¶Ê²³Ì·ÉµÈĽ»¾ºÄÊ²Æ ºÊ²Æ .¿»¹»¾Ë Ľ¾Ä¸² ÁÄÀÄÂÆ»·² ¿»»³ ,('ÃÀ¾ '860) ½"ÊÌ ÌÂË Á·Æ ,ÄÉ»ÊÄÀ² Á»²
» ¾·µ´»µÁ³²¶·"½ÊÌ ÌÂË ³² ˵·¹³ Ì·ÂÊÉ" »µ ºÊ»Â²»ÈÉÂ·Æ Êĺ»»·· Á³²¶ Ä Ë » µ » ² » µ º Ê » Ê º Â Ä È Â ² É º ² ¶
ľ²ÁºÄʺʲÆÁ³²¶Ä½¾Ä··Ëµ·É¶Çʲ Áʲ··Ä´ º¾ÄºËÄ´ÉÄ··² ÁÄÂĸ ò·· "µ·Ã» Áµ»»¾ ÄÊÄ»»¸ Å»·² µÂ²¾ Á»² ´Â·ÊÄɾÄƲ³
ʲ´ ² ºÉ»ËĴû·Ê² ,¿»¾¾·½ ÄË»'¸Â½Ë² Á·² ÄË»'µÊÆà »µ ̳·º¾ ÄÉ»ÊÄÀ² Á»² ÁÄÀ·ÉÄ´ ºË»Â ÁÄÂĸ ÃÄ Á·² ,¿»»¶Êĵ»²
¿Äµ ,ÄÉ»ÊÄÀ² Á»»É Ê"µË ¿ÄÂij»·¶Ä´ Á·² ,¶Ë·µÉ¶ ·Â»Èʲ³ ¿»¾¾·½ ÄË»'¸Â½Ë² ¿Äµ ·È .É"¶Ê² Á·Æ ²ÂÀ¹Êµ »¹·¾Ë Á»»É
Á¶³² ʳ· Á»»Ê·² ʳ ,»Ì»À² µ»Ã¹· Á·²´ ĵÂĺ»»µ²³ ºÉ»ËĴû·Ê² º²¶ ÁÄÀ ¶À¹¾À Êĵ ºÊÄ»»ºËÄ´»»³ ¼»·² º²¶
²Â̹ ,¾"ȸ Á»Éº²Â ĺ ÁÌ »³Ê ,Á»Ë»µÉ ʻà ¿»µ·¶»¾ ¾·µ´· ÊË ¿Äµ Ê²Æ ¿»À·½Ã ¸ »²º»»È²¸²Á»²Ã²·· ,µÂ²¾ Á»² ³ÈÀ
Å÷» »³Ê É"¶´¶ Á·Æ Ê"··¸³ ¶²»Ë »³µ ,Á²µÂ²¾ Á»»É ¾"¸ »Ê²»Æĺ²À ¶ËÀ »³Ê Ľ¾Ä¸² Å»·² Á¸²¾·Èû·Ê² ¼»¸ ÊÄ··Ë
É"¶´¶ Á·Æ Ë"··¸³· ¾"ȸ Êĺ²¾²Ã ¾µÂ·¸
»»··È »µ ,¾"ȸ »ÉµÊ³ '»ÄË» »³Ê
º²¶ ÁÄÀ .¿»¾Ë·Ê» »¾·µ´ ÄÂÄÆ·ÊĴû·²
»µ Á·Æ ÃÉÂĔ ¿Äµ Á³Ä´Ä´º»À ¿»²
Áʶ² »³Ê ¿»Â·²´¶ ,¿»¹·¾Ë Ä´»µÊÄ»ÊÆ
Áû ¿¶Ê³² »³Ê Á·² ¾"ȸ »¸Â½Ë² ´»¾Ä¸
Á»»´½²Â ÁÄÂÄÉ ¾²¸ ÊÄ ¸² ,¾"ȸ Á»»ºË»»··
ÁºÄʺĴû·² Á³²¶ »»¸ ò·· Á´Ä·· »µ Á»²
.ÄÉ»ÊÄÀ² Á»²
¾"ȸ Á»Éº²Â ĺ ÁÌ »³Ê Ê"µË Êĵ
,¾"ȸ Ê˲ »³Ê ³Ê¶ Á·Æ Á·¸ ² ÁÄ··Ä´ ¸»²
·ÂÌ ´Ê·³ÊĺÄĔ³ ¸² ¿»²ÈÀ¶ ¿»µ·¶»¶ Ê»Ä" ÊÆà Á·Æ ÄÀËÀ ¸»²'à »·· º»·¾ Á·²
.·À˾ µ·³½ Ê˲ »³Ê ¸»² ,(²"¹ ,Ã"ÊÌ ÌÂË) "²Â¾»··
Á·Æ ²·³À Á»² ºÂ²ÀÊĵ ¼»·² ºÊÄ·· ÊÄ »Ì³Ë »³Ê É»µÈ¶ µ»´Â¶ Á·Æ Á·¸ ² ÁÄ··Ä´
ùÂĔ »³Ê Á·²´¶ Á·Æ "¿»À¹Ê¶ ÊÄË" ÊÆà ¾·µ´· Á¾µÌË ÁºÀ»Ê²³ ¿Äµ Á·Æ Á·¸ ,¾"¸
ÃƵÂ) ÉȲ¾Ĕ É"ɵ ¿»ÊË»À µ»´À ¾"ȸ Á»Éº²Â ĺ ÁÌ »³Ê µ»´Â¶ É»µÈ¶ ,¿»µ·¶»¾
ºÊÄ·· ÃÄ ·²·· ,(É"Ĕ¾ ¹"»ÀÈÌ ,··²¾É˳ ÁÄ··Ä´ ¸»² ÊĽ¾Ä·· ,´Ê·³ÊĺÄĔ Á·Æ ¾"ȸ
."ÊÄ··²¾ÉË ÄºÂ 'Ê" þ² ºÂ²É²³
»Â³Ê¶ ¶"¶ ,·ÀË Ê½¸» ³·º¶ ¾Ä· :Áij»ÊËÄ´
·¸¸Å Áȸ²¸¯ ʶº ³»µÂ· µ»´Â· Á»ÈÉ ¾¾·½¶ ¿½¹ ´¾Æ·À¶ ºÊÄ·· ĺ 'ÊÁºËÊÄ ¿Äµ Êij»²
ÁÌ ¶"·À ¿ÃÊ·ÆÀ¶ ¾²ÊË»³ µ»´Â· ÊË ,³¾
·ÂÀ¸³ ĵ··Â¶ ĺ 'Ê :Áij»ÊËÄ´ ºÊ²µ
·¾»¹ '¶¼Ê³ ,··²¾ÉË É"ÉÀ ¿»»¹ '·À³ ĺÂ
²»Ã·Ê ²³È ¾»¹ µÄ³ ʳ ʳȾ µ»ÉĔ ·Ì·»¶³
»Â»Ä³ Á¹ ²ÈÀ· ´Ê·³ÊĺÄĔ ¶½·¾À¶ ʻij
¶Ê·²¾ ²»È·¶¾ »Â̽Àà ²»¶ ·Ìɵȷ '·½·
°"ÃÈÉ ¹É´»Á³° . ·Ì·¾Ë ²´Ë»· ,¼Ê·³» ²·¶ Á»Ä ³·º ,»Ê·³»¹ ¿»µ·¶»¶ ´¶ÂÀ »Æ¾ .'·½· Á»ÉÀĺ²Ĕ ¼»Ã¶
·»ÊĔ ²È» ·»µ³ ¶ºÀÀ· '·½· ¹Ê» »¾³ µÄ¾
ĺ 'ʷ̵¾·ÀʻĿ˾IJÊÉ '»¶ ¸²
·»Â̹· ·»Â³ ¿»Ä·ËÄË ÄºÂ ,É»µÈ Äʸ
²·¶· ,Äɺ²Â ·¾ ·²ÊÉ ¿»ÀĶ· ,ÊÄ··²¾ÉË
,¶·Âij ¿»Ê̽·À¶ ,¶À½¹³ ¿»À¾Ë¶
¾½³· ,·ÀÄ Ì³·º ËÊ·µ ,ÄÊÀ Ê÷ ¿»É¾²
! ,¶Ê·Ì³ ¿»¾·µ´¶ ,÷¹»³ ¿»ÀÃÊ·ÆÀ¶ ²Ê» '»¶ .¿·»¶ µÄ Á»Éº²Â ̹ĔËÀ¾ Ë²Ê k_wxh yhw_x kcv nds kcdx hb
nw_h j wy hb nh_ ,vw_h dho nh_
.¿ÌÉµÈ ¿¶»Âƾ ¼¾¶» '·½· ¸Ĕ³ ¿»²¾·ÃÀ¶ Á½ ¾Ä· ,¿Ì³·º¾ Ì·Ëľ ¶²Ê ·Ì¾·½»
