Page 5 - Yidishe Tzeit - אידישע צייט
P. 5
¾ÃÇÁ´´·¿¯ ,²»ÁÿÁÆ»¯´´ ¾´¸Å¿° °Ç³ -
np_a hb rhd_ whu_sx _hb rhd_ whu_sx _
np_a
lhkxdwh
nds
v chq
v chq lhkxdwh nds
¼¸»±Ç-¸»´Á ¸² ¾´Ã ·¸Ç·À¸Ã ¸² ¾¸¯
Á»² ¿Ä»»²Â»² Á»»¸ ·È ¾²ÊË»-Çʲ ÁÉÄ Á´Â·Êĵ¾»Ë Ľ»¾ÊĶ ľ² »µ Å»·Ê² ÁÄÀ·É -Ì»³ Á³Ê·¹ Á'½²Â Á·Æ ÁË»Âij»»¾³Êij»² Áȸǯ·À¸³ ¯
¿Ä»»²Â»² Á´ÂÄÊ³Ê²Æ ºÊ²µ Á·² ,¿»¾Ë·Ê» Á·² ,´Äº Ä´»º½Ä¾ ÄÂÄ» Êij»² ¾"¸¹ Á·Æ ,Dz¾´ Á¾Ä»´»Ê² Ê»² º»À Áò´ ,˵ÉÀ¶
Êĵ Á·Æ Áº²Ë Á'Êĺ·² ³·º-¿·» ¿Äµ Ä´»µ¾²··Ä´ Á·² ºÆ²ËÉÂij ² ºÉÄ··ÊÄ ÃÄ ºË»Â Á³²¶ ÊÄÀ»·Ê »µ ò·· ÁºÉÄ»³² Á¸¸¿ ¸² ¸´¯ ǸůÃÈ
º´²¸ (.´ ¶´»´¹) ²ÊÀ´ »µ .¶Ë·µÉ¶ ¶Â»½Ë ÁÊÄ·· ºÆľËÄ´É»Ê·È ÁÄÂÄÉ ·È Á³ÄÊºË ¼»¸ ôķ·Â»»² Á·² .ºÄº½»ÂÊ²Æ ¼»¾ÈÂÄ´ À¯± Á·ÆÁ²¿¯
ÊÄ»»¸ º¸²¾Ä´Êij»² Á³²¶ Áµ»² »µ ¸² .Áʲ» Ä´»µ¾²··Ä´ »µ º² ·È »µ Á·Æ ÊÄ´»»ºË ÃÂijľ »µ º»À ÁÄÂÄɲ³
¸»² º¾Ä·· ÁÉÄ Ä¾² Á·Æ Á·² ,¿·ºÂÄ´»»² ¿»¾Ë·Ê» Á»² ºÂ»·²··Ä´ Á³²¶ ò·· Áµ»² ·È ºË»Â Áĵ ºÃ·¾´ Çʲ¶ Ã'ÂÄÀÄ··
Ĵ²¾ ·¾»Æ² ,¿»¾Ë·Ê» ¸»³ ÁʲÆÄ´ ÁÄÀ Á·Æ µ»»Ê »µ Á»² ÁÄÀ ºÆÄʺ ¾»Æ ÊÄ»»¸ .Á³Ê·¹ Á'Ê²Æ É"¶»Ä ÁÄ·· ,É"¶»Ä ¿»¾Ë·Ê» Á·Æ º»»É»»Ë Êĵ
.Á½²·· Ľ»¾ºÄ Á·Æ Ãĸ»»Ê ² º»À ÁµÄÊÀ·Ê² ¿»²Ê·À² Á·² ¿»²ÂÌ »µ ÁÄÂĸ º¾Ä·· Êĵ Êij»² ºÄºË ľ²
Áĵ òµ º²¶ ÊÄ·· ,¾´Ê¾-'»¾Ä »µ »µ Êij»² Ë»ÂÄÉÂij Á·² ÁÄʳ ÊÄ´»µ¾²··Ä´ ÁÄ·ÆÄ´ ÃÄ »·· ,µ·µ-Ê»Ä Á»² ´»µÂÄ»»ºË ¸»² ¿»¾Ë·Ê» ²É··µ Á·² ,Á»»Ë ¼»¾ÊĶ
ÊÄ´»¾²À² Êĵ Á·Æ Ì·³Ê·¹ »µ ¼»¸
Á·Æ ¾´Ê-»¾·Ä »µ ÁÄ·· ,¿»¾´Ê-Ë·¾Ë
Ê ²Â¸»²ÃÄÊÄ·· ...?ÁòÆÊ²Æ º¾²··Ä´ ò·· º²ºË »µ .ºÀÄËÊ²Æ Á·² ºÊĵ»ÂÊĵ
² º¾»ÆÄ´ µ¾²³ º²¶ Á»¶² ÁÄÀ·ÉĴ² ľ²Á·Æº¾À²¸Ê²Æ¼»¸Á³²¶¿·ºÄÀ·² ,Á·Ë²Ê-Ì»³ Á³Ê·¹ ¿Äµ Ê²Æ ,¿»¾Ë·Ê» ¶Â»½Ë »µ ,¿ÄÊ·º-º½»»¾ ² ÁÄ··Ä´ ¸»²
º»»ÉºÂIJ ² ,¶ÀË Á»»¸ Á»² º»»ÉÊĽĶ ºÊ²µ Á·Æ ,º¶·ÊÄ´ ºÊ²µ º²¶ ¶Ë·µÉ¶
ºË»Â º²¶'À .ÊÄÆÄ˲³ ¿·È ºÆ²Ë³»¾ Á·² ¾²ÊË»-¾¾½ Ê²Æ Á³Ä´Ä´Ã»·Ê² ÁÄÀ º²¶
Ãľ² ,ÃÂÉÄºË Êĵ² ¼»Ë Á»»É ºÆʲµÄ´ Á·ÆºÃ·Æ¼»¾ÈÂÄ´µÂ»È²¸»² ,Á¾ÄƲ³ ľ²
Ì»³ ¿·È .º²ºË ÁÊĺ·² Á³»¾³Ä´ ¸»² ÁµÄ» ºÊ²·· ÁÄÀ Á·² ,Dz¾´ ÊÄ´»¾²À² Êĵ
ÊÄ´»µ¾²··Ä´ ² º»À Å»·Ê² ÁÄÀ ¸»² ˵ÉÀ¶ ¾²À»»² ÁÄÀ·É Á»·Ë ¾²¸ ¹»ËÀ ¸² ´²º
º²¶ ¼¾À¶-¶À¾Ë ·¾»Æ² ò·· ,º»»É»»Ë Á·² Á¸»»¾Ã»·² ¸Â·² ¾²Àľ² ʲÆ
Á'º»À ,¿»Ê»Ë¶ Ê»Ë Á»² ºÊĵ·²··²³ òµ .Áº»»È ĺ·´ ÄÂÄ» Á´ÂÄʳɻʷÈ
."¿»¾Ä³ ¼»ÀÄÆ ·Æ» ¶À" É·ÃÆ Ê»À Á¾Ä·· ¿»ÊÈÀ¶-Á»³ Á·Æ ´Äº »µ Á»²
ÁÊ»³²ÊÆ Á·² ÁʻʺÂÄÈÂ²É ¼»¸ Ê»À²¾ ÁƲ½ Á·² É"¶»Ä ¿»¾Ë·Ê» Á»»É Á»»´Êij»Ê² °"ÃÈÉ ¸ÁÀ½-É´·½ .
»·· ÁÄĸ ·È ¸»²'à Á»»Ë »·· Á¾ÄºË·ÈÊ²Æ ¼»¸ ¿»¾´Ê-»¾·Ä »µ »·· ò´ Á'Æ»·² ʻȲÆË ²
Á ·ÆÁ˺ÂÄÀÁIJ»¾»ÀÁ·ÆÃÄÆ·Ê´»·¸² .Ì»³¶-ʶ Á·Æ ´Â·º½»Ê Á»² ºÊ»ËʲÀ Á³²¶
,¿»¾Ë·Ê» Á»»É ÁÄÀ²ÊºË º¾Ä·· ÁÉÄ Ä¾² Ä´»¾»ÆÄ´ Á·Æ û·² º»»´ Çʲ¶ òµ
Á·Æ µ»»ÊÆ º»À ÊÄÆÄ˲³ ¿Äµ ÁÄ»µ ·È »µ ·È ,˵ÉÀ¶-Ì»³ Á´»¾»»¶ Á·È Ë»ÂÄÉÂij
.º»»¸ Áº»»··È ¿Äµ Á·Æ Êĺ»È Á·² ,º»»¸ Á»»² »µ ·È Á·² ,º²ºË Á´»¾»»¶ ¿ÄÂ·Æ º½²ÊÆ ·¸¸Å Áȸ²¸¯
Êĵ º»À ÁÄ»µ²³ »»¸ Á¾Ä·· ¿»Â¶½ »µ º²¶ ò·· ¶Â»½Ë¶-̲Ê˶ Ä´»µ¾²··Ä´
Á¸²¾ Á¾Ä·· ¿»»··¾ »µ ,¶µ·³Ä ÊÄ´»¾»»¶ ¼»¸ Á¾Ä·· Ê»À .ºËÊĶĴ ´»µÂÄºË ºÊ²µ !
Áµ»² Á·² ,Á´Â²¸Ä´ ÄË»¾À»¶ ÄÊÄ»»¸ ÁÊĶ xbvmc yh` ldu gwhs p_dd p_a n shd_ nqo_sx kaw-hkdq hdd aodoqjhhu _ ĺÉĵºÂ²-»»Â º»À ÁÄÂÄ´Ä´²³
np_a hb rhd_ whu_sx _hb rhd_ whu_sx _
np_a
lhkxdwh
nds
v chq
v chq lhkxdwh nds
¼¸»±Ç-¸»´Á ¸² ¾´Ã ·¸Ç·À¸Ã ¸² ¾¸¯
Á»² ¿Ä»»²Â»² Á»»¸ ·È ¾²ÊË»-Çʲ ÁÉÄ Á´Â·Êĵ¾»Ë Ľ»¾ÊĶ ľ² »µ Å»·Ê² ÁÄÀ·É -Ì»³ Á³Ê·¹ Á'½²Â Á·Æ ÁË»Âij»»¾³Êij»² Áȸǯ·À¸³ ¯
¿Ä»»²Â»² Á´ÂÄÊ³Ê²Æ ºÊ²µ Á·² ,¿»¾Ë·Ê» Á·² ,´Äº Ä´»º½Ä¾ ÄÂÄ» Êij»² ¾"¸¹ Á·Æ ,Dz¾´ Á¾Ä»´»Ê² Ê»² º»À Áò´ ,˵ÉÀ¶
Êĵ Á·Æ Áº²Ë Á'Êĺ·² ³·º-¿·» ¿Äµ Ä´»µ¾²··Ä´ Á·² ºÆ²ËÉÂij ² ºÉÄ··ÊÄ ÃÄ ºË»Â Á³²¶ ÊÄÀ»·Ê »µ ò·· ÁºÉÄ»³² Á¸¸¿ ¸² ¸´¯ ǸůÃÈ
º´²¸ (.´ ¶´»´¹) ²ÊÀ´ »µ .¶Ë·µÉ¶ ¶Â»½Ë ÁÊÄ·· ºÆľËÄ´É»Ê·È ÁÄÂÄÉ ·È Á³ÄÊºË ¼»¸ ôķ·Â»»² Á·² .ºÄº½»ÂÊ²Æ ¼»¾ÈÂÄ´ À¯± Á·ÆÁ²¿¯
ÊÄ»»¸ º¸²¾Ä´Êij»² Á³²¶ Áµ»² »µ ¸² .Áʲ» Ä´»µ¾²··Ä´ »µ º² ·È »µ Á·Æ ÊÄ´»»ºË ÃÂijľ »µ º»À ÁÄÂÄɲ³
¸»² º¾Ä·· ÁÉÄ Ä¾² Á·Æ Á·² ,¿·ºÂÄ´»»² ¿»¾Ë·Ê» Á»² ºÂ»·²··Ä´ Á³²¶ ò·· Áµ»² ·È ºË»Â Áĵ ºÃ·¾´ Çʲ¶ Ã'ÂÄÀÄ··
Ĵ²¾ ·¾»Æ² ,¿»¾Ë·Ê» ¸»³ ÁʲÆÄ´ ÁÄÀ Á·Æ µ»»Ê »µ Á»² ÁÄÀ ºÆÄʺ ¾»Æ ÊÄ»»¸ .Á³Ê·¹ Á'Ê²Æ É"¶»Ä ÁÄ·· ,É"¶»Ä ¿»¾Ë·Ê» Á·Æ º»»É»»Ë Êĵ
.Á½²·· Ľ»¾ºÄ Á·Æ Ãĸ»»Ê ² º»À ÁµÄÊÀ·Ê² ¿»²Ê·À² Á·² ¿»²ÂÌ »µ ÁÄÂĸ º¾Ä·· Êĵ Êij»² ºÄºË ľ²
Áĵ òµ º²¶ ÊÄ·· ,¾´Ê¾-'»¾Ä »µ »µ Êij»² Ë»ÂÄÉÂij Á·² ÁÄʳ ÊÄ´»µ¾²··Ä´ ÁÄ·ÆÄ´ ÃÄ »·· ,µ·µ-Ê»Ä Á»² ´»µÂÄ»»ºË ¸»² ¿»¾Ë·Ê» ²É··µ Á·² ,Á»»Ë ¼»¾ÊĶ
ÊÄ´»¾²À² Êĵ Á·Æ Ì·³Ê·¹ »µ ¼»¸
Á·Æ ¾´Ê-»¾·Ä »µ ÁÄ·· ,¿»¾´Ê-Ë·¾Ë
Ê ²Â¸»²ÃÄÊÄ·· ...?ÁòÆÊ²Æ º¾²··Ä´ ò·· º²ºË »µ .ºÀÄËÊ²Æ Á·² ºÊĵ»ÂÊĵ
² º¾»ÆÄ´ µ¾²³ º²¶ Á»¶² ÁÄÀ·ÉĴ² ľ²Á·Æº¾À²¸Ê²Æ¼»¸Á³²¶¿·ºÄÀ·² ,Á·Ë²Ê-Ì»³ Á³Ê·¹ ¿Äµ Ê²Æ ,¿»¾Ë·Ê» ¶Â»½Ë »µ ,¿ÄÊ·º-º½»»¾ ² ÁÄ··Ä´ ¸»²
º»»ÉºÂIJ ² ,¶ÀË Á»»¸ Á»² º»»ÉÊĽĶ ºÊ²µ Á·Æ ,º¶·ÊÄ´ ºÊ²µ º²¶ ¶Ë·µÉ¶
ºË»Â º²¶'À .ÊÄÆÄ˲³ ¿·È ºÆ²Ë³»¾ Á·² ¾²ÊË»-¾¾½ Ê²Æ Á³Ä´Ä´Ã»·Ê² ÁÄÀ º²¶
Ãľ² ,ÃÂÉÄºË Êĵ² ¼»Ë Á»»É ºÆʲµÄ´ Á·ÆºÃ·Æ¼»¾ÈÂÄ´µÂ»È²¸»² ,Á¾ÄƲ³ ľ²
Ì»³ ¿·È .º²ºË ÁÊĺ·² Á³»¾³Ä´ ¸»² ÁµÄ» ºÊ²·· ÁÄÀ Á·² ,Dz¾´ ÊÄ´»¾²À² Êĵ
ÊÄ´»µ¾²··Ä´ ² º»À Å»·Ê² ÁÄÀ ¸»² ˵ÉÀ¶ ¾²À»»² ÁÄÀ·É Á»·Ë ¾²¸ ¹»ËÀ ¸² ´²º
º²¶ ¼¾À¶-¶À¾Ë ·¾»Æ² ò·· ,º»»É»»Ë Á·² Á¸»»¾Ã»·² ¸Â·² ¾²Àľ² ʲÆ
Á'º»À ,¿»Ê»Ë¶ Ê»Ë Á»² ºÊĵ·²··²³ òµ .Áº»»È ĺ·´ ÄÂÄ» Á´ÂÄʳɻʷÈ
."¿»¾Ä³ ¼»ÀÄÆ ·Æ» ¶À" É·ÃÆ Ê»À Á¾Ä·· ¿»ÊÈÀ¶-Á»³ Á·Æ ´Äº »µ Á»²
ÁÊ»³²ÊÆ Á·² ÁʻʺÂÄÈÂ²É ¼»¸ Ê»À²¾ ÁƲ½ Á·² É"¶»Ä ¿»¾Ë·Ê» Á»»É Á»»´Êij»Ê² °"ÃÈÉ ¸ÁÀ½-É´·½ .
»·· ÁÄĸ ·È ¸»²'à Á»»Ë »·· Á¾ÄºË·ÈÊ²Æ ¼»¸ ¿»¾´Ê-»¾·Ä »µ »·· ò´ Á'Æ»·² ʻȲÆË ²
Á ·ÆÁ˺ÂÄÀÁIJ»¾»ÀÁ·ÆÃÄÆ·Ê´»·¸² .Ì»³¶-ʶ Á·Æ ´Â·º½»Ê Á»² ºÊ»ËʲÀ Á³²¶
,¿»¾Ë·Ê» Á»»É ÁÄÀ²ÊºË º¾Ä·· ÁÉÄ Ä¾² Ä´»¾»ÆÄ´ Á·Æ û·² º»»´ Çʲ¶ òµ
Á·Æ µ»»ÊÆ º»À ÊÄÆÄ˲³ ¿Äµ ÁÄ»µ ·È »µ ·È ,˵ÉÀ¶-Ì»³ Á´»¾»»¶ Á·È Ë»ÂÄÉÂij
.º»»¸ Áº»»··È ¿Äµ Á·Æ Êĺ»È Á·² ,º»»¸ Á»»² »µ ·È Á·² ,º²ºË Á´»¾»»¶ ¿ÄÂ·Æ º½²ÊÆ ·¸¸Å Áȸ²¸¯
Êĵ º»À ÁÄ»µ²³ »»¸ Á¾Ä·· ¿»Â¶½ »µ º²¶ ò·· ¶Â»½Ë¶-̲Ê˶ Ä´»µ¾²··Ä´
Á¸²¾ Á¾Ä·· ¿»»··¾ »µ ,¶µ·³Ä ÊÄ´»¾»»¶ ¼»¸ Á¾Ä·· Ê»À .ºËÊĶĴ ´»µÂÄºË ºÊ²µ !
Áµ»² Á·² ,Á´Â²¸Ä´ ÄË»¾À»¶ ÄÊÄ»»¸ ÁÊĶ xbvmc yh` ldu gwhs p_dd p_a n shd_ nqo_sx kaw-hkdq hdd aodoqjhhu _ ĺÉĵºÂ²-»»Â º»À ÁÄÂÄ´Ä´²³
