Page 11 - Yidishe Tzeit - אידישע צייט

:Ȳ´Æ³ É´»¸³Æ
»¾²ÊË» ɹȻ »³Ê ¶²Ê·¶³· ¶Ê·Ì³ ¾·µ´¶ ´"¶Ê¶
¾·Ä ¿Äµ Ë»ºÉ²Æ º´²Êº Ľ¾Ä·· ,²"º»¾Ë
ľ² Á² ÁÄÀ·É ¿»² ·È Á·² ,¶µÄ ÁȲ´ ¿Ä·Æ
.Áµ²¸»ĔÄ ÄµÂ¾ÄºËÆ»·²-ʲ¶ Á·² ÁÄÀľ³²ÊĔ
² Á³Ä´Ä´Êij»² º²¶ ²"º»¾Ë ³Ê Êĵ
ĵÂÄ»»´Â² »µ Êij»² º²ÊÄÆÄÊ Á½»¾ºÉ·Ĕ
¶"³ ÁÄÂĸ ÃÄ »·ÂÄ´ ÊÄµÂ»É ¾»Æ»·· ,Ì·µÃ·À
,Ì·³»Ë» ĵÂÊ»ºÃ»¸ÉÄ »»··È »µ Á»² Á³»ÊËĴ»»²
ÁÄÂÊľ Ľ¾Ä·· ÄÊĵ² ľ»Æ »µ ·È ³²´·È Á»²
.º²ºË »µ û·²´Âľ Ì·³»Ë» Ä»»ÀÄ´¾² Á»²
ºÄ½²ÆÄ´ ²"º»¾Ë ³Ê Êĵ º²¶ µ»»ÊÆ º»À
ÁÄÂĸ Ľ¾Ä·· ÊÄµÂ»É 549 Á·Æ ĺû¾ ² º»À
Á²µ Á·² ,Ì·µÃ·À Ľ»¾ÊÄ »µ Á»² Á³»ÊËÄ»»²
ĺû¾ »µ ¸»² ´²ºÂ·¸ ºÂ»»¶ ¸»·¾³ ¸² º´»»¾Ä´·È
ÁÄÂĸ ÊÄµÂ»É »»Êµ ¼²Â ÁÄ·· ,552 ·È ÁÃɲ··Ä´
Á»² Á»»Ê² Á·² ¾·Éà ɻ¾³·Ĕ Á·Æ û·Ê² ¶"³
!¶³»Ë»
»µ Á·Æ ÁµÄÊ Êij»Ê² ³Ê Êĵ ¸»² Á²µ
É»¾³·Ĕ Á»² ³ÈÀ Êĵ ,ijºÀ »µ Á·Æ º»»¸ ĺ»»··È
¼²Â ÁÃɲ·· ÊÄµÂ»É Ê帻·º ¾»Æ»·¸² ÁÄ·· ,¾·ÉÃ
ʲ ºÊÄ·· ³ÈÀ Êĵ Á·² ,Å»·² ºÊ²µ Êĵ»»¾
ºÀÄ ºÃ»»´ ÊÄ»»ÊÆ Êĵ .´²º ·È ´²º Á·Æ ÊÄ´ÊÄ
º¾²Æ ºÂ´·» Êĵ Á·² ,¼¾» ¼·¾¶ ÁȲ´ ¿Äµ Êij»²
Ä»»ÀÄ´ »µ Á·Æ º»»ÉË»¾²Ê²ÀÀ·² »µ ·È Á³ÊÉ ²
.¾"Ê Ã²´
Ê·³»È ¿·È ºÊ»¾ÄƲ º²¶ ²"º»¾Ë ³Ê Êĵ
,¶"¸Ä³ ÁÄÀ ºÄ·· Á·² ,ÁÄÀ ÁÄÉ º¾Ä´ º»À ¸²
ÄË»ÊÆ ÁÄ»·³ Áº»À ,Ì·Ê·µ »µ ÁÄ··Äº²ÊĔ²
Á·² ,´»º½»·· Ë»º»ÊÉ ¸»² ò·· Ì·µÃ·À
ú·´ Ä'ÌÀ² »µ ¸»² ò·· ÁÊĺ¾Ä »µ ÁÊľÉÆ»·²
.µ»ÌÄ Ä½»¾É»¾´ ÊÄ»»¸ Á·² ÊÄµÂ»É ÄÊÄ»»¸ Á·Æ
b`_ ucac ,h`w cwdc ij
_ghkx lhomecd k_wxh
hcd ,²"º»¾Ë ··²À»»¹ ¾²´» »³Ê ´"¶Ê¶ ¼Ê·µ ³¾¶ ÁÀ
¿»³È·¹ ¿»Ê³µ º»À ÁºÄʺĴƻ·² º²¶ Á²µ
µ·µ ¾²ÊË» »³Ê È"¶´¶ ,·Â»Ê·µ »É÷Ĕ »¾·µ´À µ¹
Á·Æ ,¿»ÂÀ¸¶· ¾²ÊË» µ"³²´ ²"º»¾Ë ÃÄÂÄÆʲ¶
ÉʲºË ¸»² Á·² ,µÄ·· ¿ÄÂ·Æ ¿»Â³Ê ĵÂÊ»Æ »µ
¶µÄ ¿Äµ ÁÄ··Äº²Ê ÁƾĶ ·È ¾²ºÂÄÀ·ÊºÃ»²
.¶Ë·µÉ¶
ÊÄ Ã²·· º¾»»ÈÊĵ º²¶ ²"º»¾Ë ³Ê Êĵ
ʲÀº²ÃÀ É"¶»³Ê Á·Æ ÁÄ··Ä´ ¾³ÉÀ Á»»¾² º²¶
º´²ÊºÆ»·²²³ ¼»¾ÂĸÊÄÆ ¿»² º²¶ Ľ¾Ä·· ,Ä"»¸
»²È·» »"³¹² Ê²Æ Á·º ·È É»Ê·È Áʲ» Ĵ²¾ º»À
º´Ê²¸Ä´ ¼»¸ º²¶ »³Ê Êĵ º»»·· »·· Á·² ,µÂ²¾Ã·Ê
Á·Æ Áµ»² ÁÄ··Äº²Ê ·È Ì·¾·ÄĔ Á²ºÄ´ Á·²
.ĻȲ¾»À»Ã²
ºÃÄ·ÀËĴû·² ²"º»¾Ë ³Ê Êĵ º²¶ ºÊƳ
ĺ½Ä¾Ë ³»¾·È »·¸² ºË»Â ¸»² ³ÈÀ Êĵ ¸²
_ghkx tj ikmhk_ h`u pfos h`w acwc _ghkx k`hddu wh_m h`w acwc
! ·¸¸Å Áȸ²¸¯
·"ÁÈÉ ¯°
º»À ºË»ÀĴû·² ÁÊÄ·· Ľ¾Ä·· ̷³ÊÉ ÄË»ÊÆ
Á³»»¾³ ·È ¼»¾´ÄÀÀ·² ¸»² ÃÄ Á·² ,»"¶ ¿»»·´ »µ
.Á³Ê·¹ Á½»¾ÉÄÊË ¿Äµ Á´ÄÉ ´»º¾»´½»»¾´
ÌÀ¶ÂÀ Á´»ÊËĴû·² º²¶ ²"º»¾Ë ³Ê Êĵ
ÁÄ·· º½²Â»»³ ´»²·Ê ÁƲ¾Ë ÁÄÀ ÁÄÉ »··" ,·³¾
Å»·² ÊÄµÂ»É Ä»»¸ ºÊ»¾Ê²Æ ÊĺËÊij»·² Êĵ
ºË»Â Äɲº Ų¾Ë ¼»² !?¾"Ê ¿ÄÂÊ²Æ ÁòÀ ²¸²
."!º½²Â Á»»² Á»»É ´»²·Ê
ÁÆ»º ² º¸²¾Ä´ º²¶ ÊĺÊÄ·· Ä´»µÊÄ»»Æ »µ
¾²¸ Êĵ Á·² ,Ê·³»È ÁµÂ¸Ä··Â² Á¸»Ê ¿»»³ ¿Ë·Ê
Áº·Â»À Ĵ²¾ Ê²Æ Áʲ··Ä´ ºÊ»¸»¾²Ê²Ĕ »·· ¸»²
ÁÀ ¿»²È·»¶ ¿»Ê³µ »µ ¸² Á½»»È ² »·· ,¼²ÂÊĵ
¼»¸ ÁÈĸ Á·² ,³¾¶ ¾² ¿»Ã½ Äɲº ÁÄÂĸ ³¾¶
Å»·² º»»ÉÂò¾ËºÂ² ÄÉʲºË ² º»À Á»»Ê²
¿Äµ ÁÄ··Äº²Ê·ÈƲ ¼»¾´ÄÀ ò·· Á·º ·È ¶ËÄÀ¾
.²Ê²½·³ Ì·µ¶» µ»ÌÄ
»µ ¿·»µ²Ĕ ÁÆ»·² ÁÄÀ·ÉÄ´Æ»·Ê² ÁÄÂĸ Á²µ
Ľ¾Ä·· ,"ʲ½ ÊÄµÂ»É Ä˻ʲ½·³" Ä´»Èʲ¶
ÁĴ»¸Ä´ ÃÄÀ»ºË Äû¸ ÄÊÄ»»¸ º»À Á³²¶
»»¸ ÁË»··È ,¿»Â·´»Â ÄÀ»Ê²·· Ľ»¾ºÄ
Áº»À ¿»Â·´»Â Ä˻ʲ½·³ ľ²Â²»È»µ²Êº
.Á¹ Á¾Ä»´Ê²
ÊÄ»»¸ ´»µÂÄĸ ,¿¶³ ¶ÌÂÄ ¿¶»ÂĔ Ìʽ¶
ºÄ³Ä´ ² º»À »·· Á·² ,Ì·À»ÀÌ Á·² º»»É½»¾ÊÄ
ÁÉ·É Ê»À Á»»Ë »·· ºÉ·É ,"ÄÊ´Â ¶À¾" Ê·³»È ¿·È
¿»Â³Ê »µ Á·Æ ºÄ³Ê² ÄÊÄ··Ë »µ ɲµ² ,û·²
Á»² ÁÄ··Ä´ ʵÃÀ ¶"³ ¸Â·² Á³²¶ Ľ¾Ä·· ¿»ÂÉÃÄ·
·È ºÂÄÉ Ê»² ò·· º·º .Ì·µÃ·À Ľ»¾ÊÄ »µ
Á·² Êĵ·Ê³ ÄÊĸ·² ¼»·² ¸² ÁÊĽ»¸Ê²Æ
ÊÄµÂ»É ÄÊĸ·² ,¿»³·ÊÉ Á·² ¿»Â½Ë ,ÊĺÃÄ··Ë
º»À ,Áĸû·² »·¸² ¼»·² Á¾²¸ ,¼Ä¾É»Â»»² Á·²
.¿»ÀË Ì²Ê»· ¶Ê·Ì ̳¶²
¿»²È·»¶ ¿»Ê³µ »µ ºÊĶĴ ÁÄÀ º²¶ Á²µ
cghkBk w_xoc cofmc
,¶¾¶É Ä˻ʲ½·³ »µ Á·Æ ĻʲºÃ»¶ »µ Êij»²
·È µ·³½ ¿Äµ º²¶Ä´ ÁÄÀ º²¶ ¼²ÂÊĵ
»µ Á·Æ ³Ê-ºÆ»·¶ ¿ÄÂ·Æ ¶Ëʵ »µ ÁÊĶ
,²µ²Â²É Á»² Á·² ÄÉ»ÊÄÀ² Á»² Ì·¾¶É Ä˻ʲ½·³
_ghkx lhomecd k_wxh b`_ ucac
ÁÄ··Ä´ Ǿ² ¸»² ¿·»É Ä´»µ'Êĺ»»·· ÊÄ»»¸ ò··
ò·· Á»² ³ÈÀ Á½»¾ÉÄÊË ¿Äµ ·È ¸»³ ,ÁµÂ»³Ê²Æ
.ô²º ·È ºÂ»»¶ Êĵ»»¾ ¼»¸ ÁÄ·ÆÄ´ »»¸ ¾²ÊË» Á»³ ¶À·¹ ĺÃÄÆ ² º¾ÄºËÄ´ÉÄ··²
,Ê"·» Êĵ ºÊ²·· òµ ÁÄÀ·ÂÄ´ º²¶ Á²µ
,·"»¶ Êĵ»·· Á·»È³ Áʶ² Ê"ʶ ¿ÃÊ·ÆÀ¶ ÁÉÃĶ
º²¶ Ľ¾Ä·· ,ʲº²¾Ã»´Ä¾ »ºÂ·²É µÂľɲÊ
¸»² ò·· ,º½²Â ÁÊ²Æ Á²º ¿Äµ º¾ÄºËÄ´
Á·² Ê·³»È ¿Äµ ÁÉÄ··Æ»·² ·È Áʲ··Ä´ ÁÆ·ÊʲÆ
.²Ê²½·³ Ì·Ê·µ ̾ȶ¾ ÊÄÈÊĶ »µ ÁÄÀÄʲ··Â²
É»ĔÀ ¶Ĕ È"¶´¶ ÁÆ·ÊÄ´Æ»·² º²¶ ÊÄ
µ"À¶»³µ ³Ê ,²"º»¾Ë ¾³»··È Ê»²À »³Ê Ì·»¾´ÊÀ
º²¶ ÊĽ¾Ä·· ,ʲÀº²Ã'µ º"·» ÌË·µÉ
Êij»² ÊĺÊÄ·· ĵÂû»ÊÈʲ¶ º»À ºÀÄÊ·ºËÄ´
²·¶ Ê˲³ µ»² ÁµÄ» Å»·² º´»¾ ò·· ³·»¹ ¿Äµ
² ÁÄ·· ´»º¾»´½»»¾´ ¶¾»¾¹ Á»»ºË ·È ºË»Â ,¿Ë
ÌÄË Á½»¾ÉÄÊË ²¸² Á»² º»»ºË ¾²ÊË»À º³Ë
.µÀ˶
´"¶Ê¶ ÁÆ·ÊÄ´Æ»·² Ê"·» Êĵ º²¶ Á²µ
Ç"½ ¼¾À»¾² »³È ùÂĔ »³Ê ¿»³Ê¾ ¶Ê·Ì Ç»³ÊÀ
,.··Ä Ĕ·Êº ʲÀº²Ã µ"À¶»³ Ç"À·µ ,²"º»¾Ë
ò·· Á»² ³ÈÀ ¿Äµ º´»»¾Ä´Ĕ²Ê² º²¶ Ľ¾Ä··
²¸² º³Ä··Ë ÃÄ ÁÄ·· ,µÂ»È² ¼»¸ ÁÄ·ÆÄ´ Ê»À
¶µÄ ÄȲ´ ² Å»·² ·"¹ µÀË ÌÊ»¸´ Ľ»¾ÉÄÊË
.¶Ë·µÉ
²"º»¾Ë Á»»µ Êĵ º²¶ ÊÄ»»Æ ² º»À
»µ »»³ ºÂ»»¶ Áº¾²¶ Ê»À »Ì·³Ê ,Á´»ÊËĴû·²
Á´ÄÉ ¶À¹¾À ² ºÂÄʳ ÃÄ !¶À¹¾À º¾Ä·· ĺ»Êµ
ÃÄ Á·² ,¿¶·ºÂµ»² Á˻ʲ½·³ ¿ÄÂ·Æ µ»ÌÄ ¿Äµ
¹ÈÂÀ ·È ÁÄÂÄÉ Ê»À ò·· Á·º ·È ³·»¹ Êĸ·² ¸»²
.´»ÊÉ ÁÊÄ··Ë ¿Äµ Á»² Á»»¸
hyxv`` hmqd hyk_x` hxso
º¾»»ÈÊ²Æ ÊÄ º²¶ ¿»µ·À»¾ Á·Ë¾ Á»»¸ º»À
Ľ¾Ä·· ,²Ê²½·³ Ì·¾¶É »Â³Ê Ä'³·Ë¹ »µ Á·Æ
̳ Ê³Ë ¾Ä »»ÊËÄ´-»»·· ¿Äµ Á´»ÊËĴû·² º²¶
º»À ´²º ÁµÄ» ÊÄÉ»ºË Á¾²Æ Êĵ»»¾ »·· ,»ÀÄ
`w-gshdc ,_ghkx hk_wxh vfuh `wc
Áʲ··Ä´ ºÀ»ºË²³ ¸»² ¾»È ¿Äµ Á½»»ÊÊÄ ·È
º²ºË Á»² Ê»µ² µÀÄÀ ² Áº½ÄÊ·ÈĔ²
º²¶'À ·²·· º²ºË »µ ,´Ê·³ÃÀ²»¾»··
»¾·µ´ Á³ʷ ÁÂÊÀ ¼Ê·µ ,´»ÊÉ Á½²Â ºÊ²¶ ¿»Àľ
Á·² ,Ä"»¸ ʲÀº²ÃÀ É"¶»³Ê ¿Ë²Ê³· ¾²ÊË»
¼Ê·µ ºÃÄÆ-Á¸¾ÄÆ ¶"³ Á² Êĺ»»·· º¾²¶ ò··
.¿»µ»Ã¹· ¿»µ»À¾Ì ÄÊÄ»»¸
ÄË»ÀÊ·ºË Á³²¶ ,ʲÆij ´Äº »µ ¼ËÀ³
Á½²··Æ»·² ·È ¼»¸ Ê·³»È ¿Äµ ÁÆ·ÊÄ´ Áº²É²¾Ĕ
É"³Ë ¿·² .²Ê²½·³ Ì·Ê·µ ̾ȶ ÁÄÀ¾ ³ÈÀ ¿·È
ÊÄÀ ·È ¼»¸ º»»¶Â´Ä¾Ä´ ² º²¶Ä´ ÁÄÀ º²¶ ²Ê²·
Êĵ Á·² ,¾¾½³ ²Ê²½·³ Ì·¾¶É »µ º»À ÁÄÂÄɲ³
ʷ˲ʳ Ľ»»Ê »µ ¼Ê·µ ,ºÊƳ ³ÈÀ ÊÄ´»ºÈÄ»
ľ»Æ º»À ,Á³Ä´Ä´Ã»·Ê² º²¶ µÄ·· Êĵ ò··
»µ Êij»² ¿»ºÊÆ ÄºÂ²ÃÄÊĺ»² Á»² Á¾²ºÄµ
»²È·» ¶Ë·µÉ¶ ¶µÄ »µ Á·Æ ĻʲºÃ»¶ ÄȲ´
.²Ê²½·³
ihf_ ldkx y_ c_w _o ik
Á³»·¶Ä´Â² ¼»¸ º²¶ ¶ÄË ÄºÀ»ºË²³ »µ Á»²
º²¶ ò·· ,¾²¸ "ÃľÄĔ Áµ»Ä" ¿·È ¿²ÊºË Êĵ
² ÁÄ·· ,º½²Â ÄȲ´ »µ ¼ËÀ³ Áº¾²¶Ä´Â²
ÁÄÀ·ÉÄ´ ÁÄÂĸ ʻĶ »³Ë·Ì Ê·³»È ÊĽ»¾ÊĶ
Ì"»Ë¶ Á·Æ ÊÄµÂ»É Ê²Æ ´Ê²¸ ÊÄ»»¸ Á¸»»··Ã»·Ê²
ÁÊÄ·· ·È ¶Â½Ã ² Ê²Æ ·"¹ ÁÄ»»ºË Ľ¾Ä··
ɾ¹ ² ÁÄÀÄ Á·² ,»"¶ ¿³È¹ Ê·ÉÀÀ ºÉ²¶Ä´Æ²
.¶¾È¶ ÊÄ»»¸ Á»²
¾²É¸¹» 'Ê ¹"¶Ê¶ º²¶ µÀÄÀ ¿Äµ ºÂÆÄÄ´
º²¶ ÊĽ¾Ä·· ,·"»¶ ¶º²Ê (¾µÂÄÀ Ê"³)
Á¾»ÆÄ´ Ä´»µ'Ì·Ë´Ê̶ Ä»»¸ º´ÂÄʳĴû·Ê²
.¾»È Á´»¾»»¶ ²¸² º»À µÀÄÀ Á´»¾»»¶ ²¸² Êij»²
ÌÊ»ÀË Ê²Æ µÂ²¾Ã·Ê Á»² ËÆ ̷ʻÃÀ ÊÄ»»¸
Á»»É ĻȲʴ»ÀÄ ÊÄ»»¸ Á·² ,Ì··ÈÀ¶· ¶Ê·Ì¶
º»À Áº»»É´»ÊÄ··Ë ĵ´¾²Æ½²Â »µ Á·² ÄÉ»ÊÄÀ²